غلبه نگاه کارشناسی
تجربه نشان میدهد که بهترین رابطه بین سیاستمداران و کارشناسان این است که سیاستمداران با مشارکت درگزینش اهداف آرمانی و اتخاذ تصمیمهای راهبردی فرآیند برنامهریزی را هدایت کرده و از ظرفیتهای کارشناسی نهادهای مدنی و ملی برنامهریزی در انتخاب مناسب سیاستها استفاده مطلوب کنند.
اما بررسیها نشان میدهد که در بسیاری از موارد چنین همسویی و تعاملی صورت نمیگیرد و تضادهای برآمده از خصلت دوگانه برنامهریزی عملا امکان برنامهریزیهای عقلانی را ممتنع میسازد.
تضادهایی همچون تضاد بین رویههای دموکراتیک در هدفگذاری و انتخاب سیاستها با رویههای کاملا متمرکز و آمرانه، و تضاد بین برنامهریزی راهبردی و روزمرگی از جمله تضادهای عمده در این حوزه است. حل این تضادها در نظام اجرایی و اداری کشورمان که مرز سیاستورزی و فعالیتهای کارشناسی بسیار نزدیک به هم و در همتنیده در یکدیگر است، کاری است سخت، دشوار و بستگی به آن دارد که فرد تصمیمگیرنده از چه صبغه و سابقهای برخوردار باشد. اگر سیاستورزی بوده است که اکنون بنا به ملاحظاتی در مصدر مدیریت تصمیمگیریهای کارشناسی قرار گرفته است طبعا انتظار اتخاذ تصمیمهای سیاسی به جای کارشناسی از وی بیشتر است و «بالعکس».
مهندس ثقفی، معاون برنامهریزی وزارت صنایع و معادن از مصادیق «بالعکس» است. یعنی معاونی که سالهای سال کارشناسی و مدیریت کرده و اکنون در جایگاه متفاوت با قبل از این نشسته است. به همین سبب است که وقتی در مقابل پرسشی راجع به کاهش نرخ سود تسهیلات که چالش برانگیزترین اقدام دولت و مجلس است، قرار میگیرد پاسخ میدهد: «کاهش نرخ سود به تنهایی کافی نیست و نمیتوانیم به صورت مطلق بگوییم خوب یا بد است و در کنار چند شاخص دیگر بحث در مورد آن معنی پیدا میکند. یکی که بسیار مهم است نرخ سپردهگذاری مردم در بانک است و بحث دیگر تورم است. اگر به تورم و نرخ سپردهگذاری نگاه کنیم صرفا کاهش نرخ سود اثربخش نیست. شما اگر همزمان با کاهش نرخ تسهیلات، کاهش نرخ سپردهگذاری را هم شروع کنید اتفاقی که میافتد این است که پرداختی برای تسهیلات صورت نمیگیرد چون بانک سپردهای ندارد و با پول مردم کار میکند و اگر این دو شاخص به صورت همزمان کاهش پیدا کنند، اثر واقعی نخواهند داشت. از یک طرف دیگر شما نرخ تورمی داشته باشید که غیرمعقول باشد و نرخ تسهیلات را کاهش دهید، رانت ایجاد میشود و فسادانگیز است و نکته مهمتر این است که این کاهش بر نرخ تسهیلات حساب ذخیره ارزی تاثیر میگذارد. به نظر من این چهار پارامتر باید دیده شود.»
پاسخ مهندس ثقفی خوشبختانه پاسخی است هم جهت و هم راستا با پاسخ اکثریت قاطع کارشناسان و در تضاد با نظر اکثر سیاستورزان!
