«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
چالش‌های صنعت لوازم خانگی
صنعت لوازم‌خانگی ایران با چالش‌های بسیاری مواجه است؛ از رانت در تامین مواد اولیه تا قوانین پیچیده و تحریم‌های بین‌المللی که مانع رشد و توسعه این صنعت شده‌اند. بازار داخلی اشباع نشده و نیازمند محصولات جدید است؛ اما مشکلات موجود در مجوزدهی، برندسازی و صادرات، تولیدکنندگان را با موانع بسیاری روبه‌رو کرده است. به باور کارشناسان، صدور بیش از هزار مجوز در دو سال و نبود سیستم نظارتی، موجب شده است تا افراد دارای مجوز که تولید نمی‌کنند با بیش‌اظهاری، مواد اولیه را با نرخ دولتی دریافت کرده و ۳۰ تا ۴۰درصد گران‌تر در بازار آزاد عرضه کنند.
چالش‌های اصلی صنعت لوازم‌خانگی
چالش بزرگ بخش تولید لوازم‌خانگی، بحث تامین مواد اولیه است؛ زیرا بخشی از مواد اولیه موردنیاز این صنعت در بورس‌کالا عرضه می‌شود؛ اما به دلیل وجود رانت در بورس‌کالا، قیمت مواد اولیه در داخل کشور بسیار بالاتر از قیمت‌های جهانی است. به‌عنوان مثال، فولاد وارداتی از چین حتی با احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل، حدود ۴۰درصد ارزان‌تر از فولاد داخلی است. بنابراین می‌توان گفت نظام توزیع مواد اولیه در بورس‌کالا مشکل دارد. همچنین به دلیل نبود نظارت‌های کافی، افرادی که مجوز تولید لوازم‌خانگی دریافت کرده‌اند، بدون تولید حتی یک کالا، با بیش‌اظهاری در سامانه «بهین‌یاب»، تعداد مشخصی تولید کالا ثبت کرده و بعد متناسب با آن مواداولیه دریافت می‌کنند و ۳۰ تا ۴۰درصد گران‌تر در بازار آزاد به فروش می‌رسانند.
همچنین فعالان بخش لوازم‌خانگی به دلیل وجود تحریم‌های بین‌المللی امکان ایجاد اعتبارنامه بانکی Letter of Credit یا LC را ندارند که این امر ریسک تجارت را برای آنها افزایش داده است. چالش بعدی در مسیر صادرات، مشکل نقل و انتقال پول است که این امر نیز به دلیل وجود تحریم‌ها به‌سختی انجام می‌شود. از طرف دیگر، پیمان‌سپاری ارزی نیز مشکلی است که از سوی سیاستگذاران داخلی بر سر راه صادرکنندگان لوازم‌خانگی گذاشته شده است. برای مثال، زمانی که صنعتگران به عراق لوازم‌خانگی صادر کرده و دینار عراق دریافت می‌کنند، ملزم هستند مقدار پول دریافتی را به دلار تبدیل کنند و در نهایت دلار را به سامانه نیما حواله دهند و به دلیل انزوای تجاری ایران در بازارهای جهانی، چنین بوروکراسی پیچیده‌ای در داخل کشور نیز شرایط را برای صادرات دشوارتر می‌کند.
فرصت‌ها و راهکارها برای بهبود وضعیت
نکته مثبت برای تولیدکنندگان محصولات خانگی، اشباع نشدن بازار داخل است. به عبارت دیگر، بازار داخل هنوز نیازمند محصولات جدید است و به مازاد تولید نرسیده است. کارشناسان این بخش معتقدند مشکلات ایجادشده از سوی قانون‌گذار برای این بخش به قدری زیاد است که مجوزدهی‌های بدون نظارت فقط نوک کوه یخی از آن محسوب می‌شود. در شرایط فعلی، این بخش از صنعت نیازمند تسهیل روند تجارت، بازبینی تخصیص مواد اولیه، ایجاد بسترهای مناسب برای جذب سرمایه‌گذار خارجی و اتخاذ سیاست صنعتی مشخص و مداوم از سوی دولت است. اگر تمام موارد گفته‌شده به‌درستی محقق شود، کیفیت، طراحی و خدمات پس از فروش ارتقا می‌یابد و ایران می‌تواند جایگاه بهتری در این صنعت کسب کند.
بازبینی قوانین و مقررات: بازبینی و اصلاح قوانین مربوط به صدور مجوزهای کسب‌وکار و جلوگیری از ایجاد رانت‌های جدید و نظارت دقیق‌تر بر عملکرد بورس‌کالا.
تسهیل فرآیندهای بانکی و ارزی: ایجاد تسهیلات بانکی برای تولیدکنندگان جهت کاهش ریسک تجارت و تسهیل انتقال پول؛ کاهش پیچیدگی‌های مربوط به پیمان‌سپاری ارزی و تسهیل فرآیندهای مربوط به تبدیل ارزهای دریافتی.
حمایت از برندهای داخلی: حمایت دولت از بنگاه‌های تولیدی جهت برندسازی و ارائه خدمات پس از فروش؛ ایجاد بسترهای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی برای ارتقای کیفیت تولیدات.
تخصیص بهینه مواد اولیه: تخصیص بهینه مواد اولیه براساس نیازسنجی‌های کارشناسی‌شده و جلوگیری از توزیع رانت؛ کاهش قیمت مواد اولیه از طریق حذف واسطه‌ها و اصلاح نظام توزیع در بورس‌کالا.
صنعت لوازم‌خانگی در ایران با چالش‌ها و مشکلات متعددی مواجه است که حل این مشکلات نیازمند همکاری و هم‌افزایی بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای نظارتی است. با اصلاح قوانین و مقررات، حمایت از تولیدکنندگان و تسهیل فرآیندهای بانکی و ارزی، می‌توان این صنعت را به یکی از صنایع پیشرو و رقابتی در بازارهای جهانی تبدیل کرد. بهبود وضعیت این صنعت نه‌تنها به توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش کیفیت زندگی مردم و ایجاد اشتغال برای هزاران نفر خواهد شد.
در مجموع، صنعت لوازم‌خانگی ایران پتانسیل فراوانی برای رشد و توسعه دارد. با رفع مشکلات و چالش‌های موجود، این صنعت می‌تواند به یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور تبدیل شود و نقش مهمی در افزایش کیفیت زندگی مردم و ایجاد اشتغال ایفا کند. به‌علاوه، تعاملات بین‌المللی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین می‌تواند نقش بسزایی در بهبود کیفیت محصولات تولیدی داشته باشد. ایجاد همکاری‌های مشترک با شرکت‌های معتبر خارجی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه می‌تواند به ارتقای کیفیت و تنوع محصولات کمک کند و بازارهای جدیدی را برای صادرات محصولات ایرانی فراهم آورد.
توجه به نوآوری و ارتقای فناوری در تولید لوازم‌خانگی، می‌تواند یکی از راه‌های موثر برای رقابت با محصولات خارجی باشد. به‌کارگیری روش‌های نوین تولید، استفاده از مواد اولیه باکیفیت و بهبود فرآیندهای تولید، می‌تواند به افزایش کیفیت محصولات و جذب مشتریان بیشتر کمک کند.
در نهایت، با توجه به اهمیت و پتانسیل بالای صنعت لوازم‌خانگی در ایران، توجه ویژه به حل مشکلات و چالش‌های موجود می‌تواند نقش بسزایی در توسعه اقتصادی کشور و بهبود کیفیت زندگی مردم ایفا کند. این امر نیازمند تلاش‌های هماهنگ و مستمر بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای نظارتی است تا با ایجاد بسترهای مناسب، این صنعت به یکی از صنایع پیشرو و موفق در سطح جهانی تبدیل شود.
