انقلاب صنعتی چهارم چگونه صنعت پوشاک را متحول کرده است؟
۸ روند برتر صنعت نساجی در ٢٠٢۴
روند تاثیرگذار یــــکــــــی از شیــــــوه‌‌‌های شناخت روندهای تحول دیجیتال در هر صنعتی، بررسی عرضه‌‌‌کنندگان فناوریهای تحولآفرین در آن صنعت است. بهطور کلی شرکت‌های استارت‌آپی و شرکت‌های فناوری پیشرو چنین نقشی را ایفا می‌کنند. به گزارش معاونت بررسی‌‌‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، شرکت sstartUS Insight که در اتریش مستقر است در گزارشی با بررسی ۳۰۶۴استارت‌آپ و شرکت فناوری پیشرو در کشورهای مختلف به شناسایی مهم‌ترین روندهای فناوری و نوآوری در صنعت نساجی پرداخته است. سیر شکل‌‌‌گیری انقلاب‌های صنعتی از اواخر قرن هجدهم با قدرت بخار و بافندگی تحت نام انقلاب صنعتی اول شروع و انقلاب صنعتی دوم حدود صدسال بعد در قرن نوزدهم با مهار الکتریسیته و خط تولید انبوه ادامه پیدا کرد و در نیمه دوم قرن بیستم به‌کارگیری اتوماسیون، رایانه و الکترونیک، نوید انقلاب صنعتی سوم را به همراه داشت. امروزه این روند در قرن بیست‌‌ویکم با ظهور اینترنت و فناوریهای نوپدید و تحولآفرین نظیر اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و افزوده، تولید افزایشی و فناوریهای مشابه، انقلاب صنعتی چهارم را رقم زده است. آنچه امروزه «تحول دیجیتال» نامیده میشود، تفکر، روندها و به‌کارگیری فناوریهای انقلاب صنعتی چهارم است. تحول دیجیتال یک پارادایم شیفت یا تغییر مدل ذهنی است که بیشتر بر تحول استوار است تا فناوری؛ زیرا فناوری همیشه کم‌‌‌وبیش در دسترس است، اما تحول در مدل ذهنی است که به متفاوت بودن منجر میشود. بنابراین تحول دیجیتال در صنعت، یک تغییر مدل ذهنی شامل سه‌‌‌‌رکن اساسی است: نخست بازتعریف مدل و فرآیندهای کسب‌وکار، دوم تغییر نگاه به ذی‌نفعان و شناسایی دقیق آنها و نیازهایشان و سوم به‌کارگیری مناسب و به‌‌‌اندازه فناوریهای نوپدید. انقلاب چهارم صنعتی همه بخش‌‌‌های اقتصاد و از جمله صنعت نساجی و پوشاک را تحت‌تاثیر قرار داده است و رفته‌‌‌‌رفته این صنعت نیز به صورت فزاینده‌ای در حال انطباق خود با روندهای فناورانه جدید است.
صنعت نساجی یکی از عوامل اصلی آلودگی محیطزیست است. مشکلات اصلی شامل آلودگی آب‌وهوا، گازهای گلخانه‌‌‌ای و تخلیه شیمیایی است. بنابراین، پارچههای جدید و فناوریهای ساخت پیشرفته از گرایش‌‌‌های اصلی صنعت نساجی هستند. دیجیتالی شدن انبوه در منسوجات از ابزارهای پیشرفته‌‌‌ای استفاده می‌کند که حول محور اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و فناوریهای سهبعدی می‌‌‌چرخد. این فناوری‌ها نهتنها عملکرد تولید را بهبود می‌‌‌بخشند، بلکه با استانداردهای پایداری نیز مطابقت دارند.
علاوه بر این، از آنجا که تولید لباس یک حوزه کاملا رقابتی است، استارتآپها توجه بیشتری به مفاهیم نوآورانه و خلاقانه بازاریابی دارند. برای دستیابی به آن، مد همهجانبه، گیمیفیکیشن و خدمات کاربرمحور درجه بالایی از شخصیسازی را به مشتریان ارائه می‌دهند. بر پایه بررسی‌‌‌های انجام‌شده، هشت‌روند برتر صنعت نساجی در سال ٢٠٢٤ شامل منسوجات نوین، منسوجات هوشمند، تولید پوشیدنی‌‌‌های پیشرفته، زنجیره تامین پایدار، سفارشیسازی و شخصیسازی، فناوریهای سهبعدی، هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌ها و مد همهجانبه میشود.
منسوجات نوین
پیشرفت و فناوریهای جدید در علم مواد به طور پیوسته در جهت اتخاذ شیوههای اخلاقی در حال رشد است. برای کاهش استرس بر محیطزیست، تولیدکنندگان، مواد جدید را برای گسترش عملکرد سنتی ادغام می‌کنند. آنها الیاف مدرنی را تولید می‌کنند که سازگار با محیطزیست، سبک، مقاوم و از نظر مکانیکی انعطافپذیر هستند و فرآوری آنها آسان است. علاوه بر این، پارچههای جدید دارای ویژگیهای منحصربه‌فردی مانند قابلیت‌‌‌های حسی، هدایت الکتریکی و انتقال داده هستند. لباس‌هایی با ویژگی‌‌‌هایی مانند پنبه آب‌گریز، منسوجات گیاهی، پارچههای ضد میکروبی و پلیمرهای حافظه‌دار، تطبیق‌‌‌‌پذیری در نوآوری‌های نساجی را نشان می‌دهند. به طور کلی، این نوآوری‌های نساجی جایگزین‌‌‌های پایداری را نسبت به منسوجات سنتی ارائه می‌دهند که از نظر تجاری قابل دوام و برای تولید در مقیاس بزرگ مناسب هستند.
منسوجات هوشمند
پیشرفت تکنولوژی منسوجات هوشمندی را برای کمک به تعامل بین دستگاههای متصل و بدن انسان تولید کرده است. لباسهای هوشمند از انواع حسگرهای اینترنت اشیا برای جمعآوری دادههای بیومتریک و فیزیکی افراد به‌منظور نظارت موثر بر سلامت و فعالیت استفاده می‌کنند. همچنین تولیدکنندگان نساجی از میکروالکترونیک، بیوتکنولوژی و نانو مواد برای بهبود اتصال بین اجزا استفاده می‌کنند. علاوه بر این استارتآپها روی سنسورهای بادوام کار می‌کنند که چند بار شست‌وشو را تحمل می‌کنند. به این ترتیب استارتآپها راهحلهای انعطافپذیر مبتنی بر فناوری ارائه می‌کنند که بدن انسان را تنظیم و در برابر خطرات محیطی محافظت می‌کند.
تولید پوشیدنی‌‌‌های پیشرفته
تولید پوشاک به منابع زیادی مانند انرژی، آب، مواد اولیه و مواد شیمیایی نیاز دارد. در نتیجه، ردپای زیست‌محیطی قابلتوجهی و آلودگی زباله ایجاد می‌کند؛ بنابراین، تولید پوشاک و پوشیدنی‌‌‌های پیشرفته فرآیندهایی با مصرف انرژی کارآمد و با سرعت بالا را توسعه می‌دهد. آنها شامل سیستم‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، برنامه‌‌‌های کامپیوتری، چاپ دیجیتال سریع و دستگاههای روباتیک هستند. این برنامه‌‌‌ها اتوماسیون و دقت را در کنترل کیفیت، تولید و مدیریت منابع انسانی ارائه می‌دهند. در نتیجه، فناوریهای نوظهور در تولید پارچه جایگزین شیوههای ناپایدار و ناکارآمد برای برآورده کردن خواسته‌‌‌های جدید مشتریان می‌‌‌شوند.
زنجیره تامین پایدار
به‌منظور پاسخگویی به تقاضای فزاینده برای لباسهای ارزان‌قیمت، برندها زنجیره‌‌‌های تامینی را توسعه داده‌‌‌اند که حجم بالایی از لباسهای مصنوعی و مبتنی بر نفت تولید می‌کنند؛ بنابراین استراتژی مبتنی بر فناوری، گذار از مد سریع به اقتصاد چرخشی و سیستم‌های حلقه بسته را تسریع می‌کنند. استارتآپها در حال معرفی شیوههای سازگار با محیطزیست مانند استفاده مجدد از بازیافت هستند. به‌عنوان مثال تولیدکنندگان از منابع انرژی تجدیدپذیر که از گرمای بدن کاربر برداشت میشود، استفاده می‌کنند. علاوه بر این، فناوریهای مبتنی بر بلاک‌چین باعث ایجاد شفافیت، قابلیت ردیابی و پاسخگویی در مدیریت زنجیره تامین می‌‌‌شوند. در حالی که الگوریتم‌‌‌های هوشمند با تامین‌‌‌کنندگان تاییدشده مطابقت دارند، پیشرفت سفارش را ردیابی کرده و تولید سراسری را مدیریت می‌کنند.
فناوریهای سهبعدی
در دسترس بودن فناوریهای سهبعدی باعث افزایش کارآیی تولید و طراحی پارچه میشود. چاپ سهبعدی امکان آزمایش با ساختارها، اشکال و نمونه‌‌‌های اولیه تخیلی را فراهم می‌کند. این فناوری همچنین امکان تولید مواد مختلف، از پلیمرهای نرم گرفته تا سرامیک‌‌‌‌های سخت را فراهم کرده و با اعمال مواد سبز به اهداف اتلاف صفر کمک می‌کند. علاوه بر این، نرم‌افزار طراحی سهبعدی به طور مجازی لباس‌ها را قبل از تولید هرگونه پارچه و ضایعات تجسم می‌کند. به این ترتیب استارتآپها نهتنها مشکلات تولید بیش از حد را حل می‌کنند، بلکه سرعت فروش را افزایش می‌دهند و هزینه‌‌‌های عملیاتی را به حداقل می‌‌‌رسانند.
سفارشیسازی و شخصیسازی
اخیرا تقاضای قابل توجهی برای لباسهای سفارشیسازی شده ایجاد شده است که مشتریان براساس سلیقه، هدف و مناسبت خود شخصیسازی می‌کنند. نرم‌افزارهای مدرن مشتریان را مستقیما در مفهوم‌سازی، اندازه‌گذاری و برازندگی محصول درگیر می‌کنند. بنابراین آنها با تولیدکنندگان مشترک طراحی و تولید می‌کنند. علاوه بر این، شیوههای آنلاین سطح بیشتری از رضایت مشتری را از طریق دادههای مربوط به رفتار، ترجیحات و اندازه‌گیری‌های فیزیکی واقعی ارائه می‌دهند. به این ترتیب، تجزیه و تحلیل داده‌ها به استارتآپها کمک می‌کند تا تجربه کاربر و نرخ تبدیل را بهبود بخشند.
هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌ها
پیاده‌سازی هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌ها از اتوماسیون مدیریت تا بازرسی محصول متفاوت است. این فناوری‌ها عیوب بصری را شناسایی کرده و چین و چروک‌های پارچه را اندازه‌گیری می‌کنند. همچنین، الگوریتم‌‌‌های یادگیری ماشین، الگوهای عملیاتی پنهان قبلی را برای بهینه‌‌‌سازی فرآیندهای تجاری شناسایی می‌کنند. علاوه بر این، هوش مصنوعی رفتار مصرف‌کننده را برای ارائه توصیه‌‌‌‌های بهتر و دریافت بینش در مورد نوسانات بازار ردیابی می‌کند. به این ترتیب، راهحلهای مبتنی بر داده، گردش کار را بهبود می‌‌‌بخشند، مجموعه نیروی کار را کنترل می‌کنند و کیفیت محصول نهایی را افزایش می‌دهند.
مد همهجانبه
تمرکز بر ارتقای برند، نمونه‌‌‌برداری دیجیتال و نمایشگاه‌های مجازی که با فناوری AR/VR توانمند شده‌اند، بهطور قابلتوجهی کارآیی هزینه و تلاش‌های بازاریابی را بهبود می‌‌‌بخشند. استفاده از فناوریهای فراگیر نیز با جایگزینی اشیای فیزیکی با دارایی‌‌‌های دیجیتال، ضایعات صنعت پوشاک را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، استارت‌آپ‌های نساجی، واقعیت افزوده و گیمیفیکیشن آنلاین را برای تبلیغ و نمایش جدیدترین مجموعه‌‌‌ها ترکیب می‌کنند. آنها همچنین کاربران را در تجربیات واقعیت مجازی غوطه‌‌‌‌ور می‌کنند تا ویژگیهای جدید را برجسته و بازخورد ارزشمند کاربران را جمعآوری کنند. با این شیوههای همهجانبه، استارتآپها صنعت مد را به شیوه‌ای خلاقانه و پایدار تغییر می‌دهند. صنعت نساجی در حال پذیرش دیجیتالی شدن، پیشرفت در علم مواد و مهندسی ساخت است. این روندها با استفاده از شیوههای پایدار و اخلاقی به طور موثر لباس تولید می‌کنند. در آینده، منسوجات تولیدشده با محیطزیست حتی در دسترس‌‌‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌‌‌تر خواهند بود. به عنوان مثال، منسوجات چهاربعدی در طول زمان در معرض گرما، نور یا رطوبت، شکل و عملکرد خود را تغییر می‌دهند.
