صنعت لوازم خانگی ایران چگونه خود را به‌روز کند؟
حرکت جهان به سمت «خانه هوشمند»
این در حالی است که وضعیت صنعت لوازم خانگی در ایران چندان حال و روز مناسبی ندارد. این صنعت از یکسو با تورم مواد اولیه و نبود ماشین‌‌‌آلات تولیدی در داخل کشور مواجه است و از سوی دیگر به گفته اتحادیه‌‌‌های فروشندگان لوازم‌خانگی، خریداران داخلی نیز چندان از لوازم‌خانگی تولید داخل استقبال نمی‌کنند. با توجه به حضور جدی رقبای خارجی در بازار لوازم‌خانگی ایران و استفاده آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات در این بازار، موقعیت رقابتی شرکت‌های داخلی در شرایط نامطلوبی قرار دارد و لازم است با نگاهی علمی و دقیق، استراتژی مناسب رقابت در بازارهای داخلی طراحی شود.صنعت لوازم‌خانگی در ایران، زمانی موفق خواهد بود که از طرفی بتواند خود را پابه‌پای تغییرات تکنولوژی، به‌روز کرده و حتی نوآوری‌‌‌هایی در این زمینه ارائه دهد و از طرف دیگر از توان رقابتی خوبی به‌ویژه از نظر قیمت برخوردار باشد. به همین دلیل، برخی از راهکارهایی که برای حل این چالش‌‌‌ها در ایران می‌‌‌توان پیشنهاد داد، عبارتند از: «برندسازی در صنعت لوازم‌خانگی»، «حمایت از نوآوری در صنعت لوازم‌خانگی»، «ایجاد شرکت‌ها تخصصی تولید محصولات لوازم‌خانگی» و «تشکیل شرکت‌های مشترک با تولیدکنندگان خارجی».
تمایل مصرف‌کنندگان به استفاده از محصولات خانگی هوشمند
چند سالی است که در دنیا مفهوم اینترنت‌اشیا یا همان با دستگاه‌‌‌های مختلف از طریق شبکه و اینترنت است؛ یعنی کار با ابزارهای الکترونیکی بدون اینکه به صورت فیزیکی از آنها استفاده شود. شاید اگر ۲۰سال پیش می‌‌‌گفتند قرار است روزی از طریق تلفن همراه و لپ‌تاپ فعالیتهای داخل خانه را از راه دور کنترل کنید و حتی غذا بپزید و ظرف‌‌‌ها و لباسها را بشویید، برایتان کمی دور از ذهن می‌‌‌آمد؛ اما اکنون با کمک لوازم‌خانگی هوشمند، تکنولوژی هوش مصنوعی و نرم‌‌‌افزارهایی که روی دستگاه‌ها نصب می‌شوند، می‌‌‌توان قسمت اعظم فعالیتهای آشپزخانه، سیستم روشنایی و حتی کنترل تلویزیون خود را در هرکجا در دست گرفت.تقاضای محصولات خانگی هوشمند به‌واسطه عواملی مانند پیشرفت سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات بی‌سیم، نفوذ روزافزون خانه‌‌‌های هوشمند در زندگی خانواده‌‌‌ها، افزایش تمایل مصرف‌کنندگان به استفاده از لوازم‌خانگی هوشمند و همچنین بالا رفتن قدرت خرید آنها هدایت شده است؛ به‌طوری که براساس محصولات نهایی، لوازمی مانند ماشین‌‌‌های لباسشویی هوشمند، در سال۲۰۲۱ بیشترین سهم را با بیش از ۴۵/ ۳۱درصد از درآمد جهانی به خود اختصاص داده‌اند.
بازاریابی از طریق رسانه‌‌‌های اجتماعی برای توسعه
تکامل و رشد صنعت لوازم‌خانگی در گرو پدیدار شدن نوآوری‌های تکنولوژیکی در خانه‌‌‌هاست. تولیدکنندگان به‌طور مداوم در حال توسعه و اصلاح لوازم‌خانگی هوشمند هستند تا بتوانند سبک زندگی آسان مصرف‌کنندگان این فناوری را برآورده کنند. با همه‌گیری ویروس کرونا، اکثر برندها مجبور شدند برای دستیابی به پایگاه مشتریان گسترده، به رسانه‌‌‌های اجتماعی و بازاریابی آنلاین همچون پلتفرم‌‌‌های فیس‌بوک، یوتیوب و اینستاگرام برای استفاده در کمپین‌‌‌های تبلیغاتی و... خود روی بیاورند. برندهای بزرگ طیف وسیعی از محصولات را با در نظر گرفتن جمعیت هزاره و نسل زِد، ارائه می‌دهند که باعث ایجاد فرصت‌‌‌های فراوانی در ۴۸صنعت می‌شود. لازمه پیروزی در دنیای پررقابت امروزی، اتخاذ استراتژی مناسب بازاریابی است، اما شرایط پیچیده حاکم بر بازار، ورود فناوری‌‌‌های جدید اطلاعاتی، تغییر مداوم شرایط رقابتی و... در بازار لوازم‌خانگی باعث شده است تا نتوان به‌راحتی در خصوص نوع استراتژی بازاریابی تصمیم‌گیری کرد. عوامل متعددی بر انتخاب استراتژی‌‌‌های بازاریابی تاثیر می‌‌‌گذارند که از جمله می‌‌‌توان به رقبا، مشتریان و... اشاره کرد. در این میان، رفتار مصرف‌کنندگان یکی از عوامل کلیدی است که می‌‌‌تواند نقش موثری در انتخاب استراتژی‌‌‌های بازاریابی ایفا کند. تعریف ارتباط بین الگوی رفتار مصرف‌کنندگان و استراتژی‌‌‌های بازاریابی اینترنتی می‌‌‌تواند به مدیران بازاریابی در صنعت لوازم‌خانگی کمک کند تا بهتر بتوانند در خصوص انتخاب نوع استراتژی‌‌‌های بازاریابی در بازارهای اینترنتی تصمیم‌گیری کنند. براساس تمایل مصرف‌کنندگان، گروه مصرف‌کنندگان عقلایی در فرآیند خرید اینترنتی به دنبال پاسخگویی به نیازهای واقعی خود هستند. این در حالی است که مصرف‌کنندگان احساسی، خریدشان متاثر از عواطف و زیبایی، دوست داشتن، موقعیت اجتماعی، ارضای نیازهای ارتباطی و.. حائز اهمیت و دارای تاثیرپذیری هنجاری از ارزش‌‌‌های فرهنگی است.
گروه مصرف‌کنندگان هوشمند نیز دارای رفتاری پیچیده هستند. این گروه از مصرف‌کنندگان رفتار یکپارچه اجتماعی داشته و نیاز به خلاقیت و مشارکت برای آنان از اهمیت زیادی برخوردار است و همواره به دنبال تکنولوژی و ایده‌‌‌های جدید و مدرن در دنیای امروزی هستند. این چارچوب و رفتارها می‌‌‌تواند به مدیران بازاریابی در انتخاب استراتژی مناسب بازاریابی در بازارهای اینترنتی با توجه به الگوی رفتاری آنان کمک کند.
توسعه کانالهای توزیع صنعت در جهان
براساس کانالهای توزیع، صنعت جهان به دو بخش آنلاین و آفلاین تقسیم شده است. بخش توزیع آفلاین بر همه بخش‌‌‌های صنعت تسلط داشته و بیشترین سهم را با بیش از ۶۴درصد از درآمد جهانی در سال ۲۰۲۱ به خود اختصاص داده است. در دسترس بودن کارشناس در فروشگاه، کمک در مورد مشخصات محصول و راحتی در بررسی فیزیکی محصول، برخی از عوامل افزایش فروش لوازم‌خانگی هوشمند از طریق کانال خرده‌فروشی به صورت آفلاین هستند. رشد سریع بخش آنلاین را می‌‌‌توان به گسترش سریع بخش تجارت الکترونیک و دیجیتالی شدن شرکت‌های نوپا، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند هند و چین نسبت داد که ۳۶درصد از درآمد جهانی را در اختیار دارند. علاوه بر این، محبوبیت فزاینده خرید آنلاین و استفاده از دستگاه‌‌‌های هوشمند در میان نسل هزاره و همچنین جمعیت جوان، سبک زندگی پرمشغله و انعطاف‌‌‌پذیری خرید در هر زمان و هر مکان، فروش لوازم‌خانگی هوشمند را در سراسر جهان افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، پیش‌بینی می‌شود که در بخش آنلاین سریع‌ترین نرخ رشد را در آینده تجربه کند.
ابتکارات شرکت‌های کلیدی در به‌‌‌دست‌آوردن بازار
صنعت لوازم‌خانگی با چند بازیگر بزرگ، حضوری پررنگ در سراسر جهان و سهم قابل‌توجهی از بازار دارد. این صنعت همچنین متشکل از بازیگران کوچک تا متوسط است که طیف منتخبی از محصولات را ارائه داده و بیشتر به مشتریان منطقه‌‌‌ای خدمات می‌دهند. حضور و تثبیت بازیگران بزرگ و کوچک در بازارها، سبب شده است تا اکثر آنها، شبکه‌‌‌های توزیع گسترده‌‌‌ای در سراسر جهان برای دستیابی به مشتریان بزرگ خود به ارمغان بیاورند. بازیگران کلیدی همواره تلاش می‌کنند بر ابتکارات استراتژیک مانند راهاندازی محصول، خرید، حمایت مالی، همکاری، مشارکت در رویدادها و گسترش کسب‌وکار تمرکز داشته باشند و رشد درآمد را افزایش دهند و موقعیت خود را در صنعت جهانی تقویت کنند. برای مثال در اکتبر ۲۰۲۱، شرکت پاناسونیک اعلام کرد که ۴۳مدل جدید یخچال و ۲۴مدل جدید ماشین لباسشویی را در آستانه فصل تعطیلات عرضه می‌کند و بازار لوازم‌خانگی خود را گسترش می‌دهد. آخرین نسخه‌‌‌ها که دارای ویژگی‌‌‌های با تکنولوژی بالا هستند، راحتی بیشتری را در زندگی روزمره برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند. همچنین، در مارس ۲۰۲۱ شرکت حایر، در چین خط جدیدی از ماشین‌‌‌های لباسشویی تمام‌اتوماتیک درب‌جلو را راهاندازی کرد. این شرکت ادعا می‌کند ماشین لباسشویی‌‌‌های سری Drum Super که به‌تازگی معرفی شده‌اند، بزرگ‌ترین صنعت را دارند. خط جدید ماشین لباسشویی دارای یک درام فوق‌العاده ۵۲۵میلی‌متری است که به لباسها ۵۰درام (Drum) مساحت بیشتری می‌‌‌بخشد و در عین حال راندمان و شدت شست‌وشو را نیز افزایش می‌دهد. در نتیجه، چین و چروک‌‌‌ها کاهش می‌یابند تا سرعت بارگیری و تخلیه از سوی کاربران را تسریع بخشند.
برندسازی در صنعت لوازم‌خانگی: تعدد شرکت‌های کوچک و کسب مجوز تولید برای آنها و همچنین اقدام اینگونه شرکت‌ها به تولید کالاهای دارای حاشیه سود بالا، کشور را در ایجاد برند واحد با مشکل مواجه می‌کند. بنابراین پیشنهاد می‌شود با ادغام شرکت‌های کوچک و همکاری با واحدهای بزرگ و زیرنظر بخش خصوصی مستقل، برندسازی در کشور صورت گیرد تا بتوان با ورود به عرصه خارجی موفقیت‌‌‌های بیشتری کسب کرد.
حمایت از نوآوری در صنعت لوازم‌خانگی: یکی از دلایل گرایش‌داشتن مصرف‌کننده داخلی به محصولات تولیدشده خارجی، برخورداری آنها از تکنولوژی روز دنیا و کیفیت مطلوب محصولات تولیدشده خارجی است. امکاناتی همچون اینترنت‌اشیا، از جمله فناوری‌‌‌های جدید به کار رفته در تولیدات جدید جهانی است که جذابیت آن، موجب کشش مصرف‌کننده به سمت خرید اینگونه کالاها می‌شود. بنابراین حمایت از شرکت‌های فناور تولیدکننده لوازم‌خانگی، می‌‌‌تواند راهکاری برای ارتقای نوآوری در ساخت محصولات لوازم‌خانگی ساخت داخل باشد.
ایجاد شهرکهای تخصصی تولید محصولات لوازم‌خانگی: با توجه به مزایای تشکیل واحدهای صنعتی در شهرکهای تخصصی، ازجمله کاهش بوروکراسی اداری، افزایش تعاون و ضریب موفقیت، کاهش هزینه‌‌‌های راهاندازی، افزایش بهرهوری و بازخورد، ارتباط بهتر با سازمان‌ها، بی‌‌‌نیازی از اخذ مجوزهای متعدد و جداگانه از سازمان‌ها و ادارات، می‌‌‌توان گفت ایجاد و احداث شهرکهای صنعتی تخصصی لوازم‌خانگی می‌‌‌تواند راهکاری برای ارتقای کیفیت و افزایش بهرهوری این واحدها باشد تا با کاهش هزینه‌‌‌های سرمایه‌گذاری، شاهد بهبود کیفیت محصولات تولیدی و افزایش رقابت‌‌‌پذیری این محصولات با همتایان خارجی باشیم.
تشکیل شرکت‌های مشترک با تولیدکنندگان خارجی: تجربه کشورهای همسایه به‌خصوص ترکیه نشان می‌دهد که توسعه روابط با کشورهای صاحب‌نام در عرصه تولید مشترک، موجب ورود فناوری و تقویت صنعت طرفین می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود با تشکیل شرکت‌های مشترک به تقویت توان تولیدی کشور در این عرصه پرداخت. البته اعمال تحریم‌‌‌های خارجی این کار را تا حدود زیادی با مانع روبه‌رو کرده است؛ اما می‌‌‌توان با برخی روابط دیپلماتیک به بهبود وضع موجود کمک کرد و زمینه ایجاد شرکت‌های مشترک با تولیدکنندگان خارجی را در داخل فراهم آورد.
