کاهش ذخایر آبی سدها
به گفته اشکان فرخنیا، کسری بزرگی را در مخازن آب زیرزمینی کشور شاهدیم و این کسری سالبهسال بهویژه در مناطق مرکزی، خشک و نیمهخشک بیشتر میشود. به گزارش «ایلنا»، مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، درباره وضعیت منابع آب در سالجاری اظهار کرد: بارشها از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۰ تاکنون) حدود ۲۰ تا ۲۵درصد نسبت به متوسط بلندمدت کاهش یافته که به تشدید خشکسالی منجر شده است. البته نسبت به سال گذشته وضعیت بارش بهتر است؛ اما خشکسالی در درازمدت تاثیر میگذارد و تجمع کمبود بارش اثرگذار است. وی افزود: ما پارسال خشکسالی شدیدی داشتیم، امسال هم وضعیت همین است و تجمع این دو سال پشتسر هم باعث میشود که در سالجاری شرایط سختتر از سال قبل باشد، سال گذشته در همین زمان ۶۰درصد مخازن سدهای کشور پر بود؛ اما اکنون فقط ۵۰درصد پر هستند، درواقع تامین آب از منابع سطحی قطعا نسبت به سال گذشته کاهش خواهد داشت. مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب با بیان اینکه باید برنامههایی داشته باشیم تا با این شرایط تطبیق پیدا کنیم، گفت: به لحاظ بارشی وضعیت بهتری نسبت به پارسال داریم؛ ولی نسبت به شرایط متوسط و معمول کشور باز هم کاهش داریم و اثر تجمعی اینکه ما از پارسال هم کمبود شدید داشتیم که باعث میشود شرایط نامناسبتری حتی نسبت به سال گذشته داشته باشیم. وی در ادامه درباره امکان برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی در سالجاری، اظهار کرد: بخش زیادی از کسری آبهای زیرزمینی و برداشت اضافه بر ظرفیت فراتر از این است که خشکسالی داریم یا خیر، چون اضافه برداشت اصولا در بسیاری مناطق بیشتر از پتانسیل منابع آب زیرزمینی کشور در شرایط نرمال است و همین باعث شده تا کسری بزرگی در مخازن آب زیرزمینی کشور داشته باشیم و سالبهسال هم خصوصا در مناطق مرکزی، خشک و نیمهخشک بیشتر میشود. درواقع مشکلات بیلان آب زیرزمینی تا حد زیادی مستقل از وضعیت خشکسالی سالانه کشور است، در عینحال خشکسالی سالانه هم باعث میشود تا تغذیه آبخوانها کاهش پیدا کند و بیلان منفی را با شدت شاهد باشیم.
فرخنیا گفت: افزایش برداشت از آبهای زیرزمینی قطعا در مناطقی ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما با توجه به قوانین و مقررات و اینکه بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی نیازمند مجوز است، کمتر این اتفاق میافتد که بهواسطه خشکسالی برداشت زیادی از آب زیرزمینی داشته باشیم. قطعا در سالهای خشکسالی افت بیشتری را در آبهای زیرزمینی شاهد خواهیم بود؛ زیرا بههرحال خشکسالی باعث میشود تغذیه آبخوان کمتر باشد. وی درباره انتقال آب نیز توضیح داد: اکنون در سطح کشور حوضهای نداریم که تنش آبی نداشته و آب مازاد داشته باشد، اثرات آن را هم میبینیم، علاوه بر تنشهای اجتماعی در برخی نقاط، سالهاست که با تنشهای زیستمحیطی هم مواجهیم. اکنون سطح برخی دریاچهها و تالابها تحلیل رفته است یا کلا از بین رفتهاند. مشخص است که ظرفیت منابع آب مازادی نداریم که بخواهیم روی آن برای انتقال بینحوضهای حساب کنیم.
مدیر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب تاکید کرد: درهرحال با توجه به چالشهای اقتصادی و اجتماعی انتقال بین حوضهای و درون سرزمینی توصیه نمیشود، سیستم آبشیرینکن و انتقال آب از دریا هم برای مواردی که توجیه اقتصادی یا توجیه اجتماعی خیلی قوی داشته باشد، قابلیت اجرا دارد. البته مسائل زیستمحیطی به دنبال دارد که باید با دقت دیده شود.