نیمی از کالاهای منتخب در میانه پاییز افت تولید را تجربه کردند
آبان کمرمق تولید صنعتی
در عین حال از آمار چهار کالا نیز عدد دقیقی در دسترس نیست. روند تولید کالاهای منتخب صنعتی و معدنی وقتی در کنار آمار تولید هشت‌ماهه این محصولات قرار می‌‌‌گیرد، به شکل دقیق‌‌‌تری وضعیت نه‌چندان پررونق حاکم بر صنعت را تایید می‌‌‌کند. در آمارهای معاونت طرح و برنامه وزارت صمت، ۲۳کالا در پایان هشت‌ماه منتهی به آبان ۱۴۰۰ با رشد مثبت روبه‌رو شده و ۱۶کالا نیز روند نزولی تولید را نسبت به دوره مشابه سال قبل تجربه کرده‌‌‌اند. در بین همه این کالاها در دوره هشت‌ماهه، پنج محصول «الیاف اکریلیک»، «سموم آفات نباتی»، «الکتروموتور»، «چینی بهداشتی» و «نخ سیستم پنبه‌‌‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی» بدترین وضعیت را دارند، این در حالی است که در دوره مذکور، پنج‌محصول «کامیون، کامیونت و کشنده»، «روغن‌نباتی ساخته‌شده»، «ماشین لباسشویی»، «شمش آلومینیوم» و «چرم» بهترین سطح رشد تولید را تجربه کرده‌‌‌اند.
در بین صنایع، روند تولید صنعت لوازم‌خانگی همچنان بالاست؛ به شکلی که این بخش تنها صنعت کشور به شمار می‌‌‌رود که در پایان دوره هشت‌ماهه ۱۴۰۰ همچنان دارای نرخ رشد بالاتر از ۸درصد است. در سطحی پایین‌‌‌تر، بخش تولید مس به دلیل تقاضای بسیار زیاد در بازار جهان و نیز نیاز بسیار مصرف‌‌‌کنندگان داخلی، وضعیت تولید خوبی داشته و نرخ رشد خود را ورای ۶درصد حفظ کرده است. بخش خودروسازی ایران نیز با داشتن نرخ رشد ۲/ ۴درصدی تولید، توانسته کماکان عملکردی بهتر از سال قبل را به ثبت برساند. گزارش وزارت صمت نشان می‌‌‌دهد، بخش پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع پیشران کشور از نرخ رشد ۳درصدی در پایان هشت‌ماه ۱۴۰۰ برخوردار بوده است. هرچقدر این دو صنعت از نظر حجم تولید در شرایط مناسبی قرار دارند، دو بخش فولاد و سیمان عمدتا به دلیل قطع پیاپی گاز و برق و داشتن مشکلات جدی در حوزه تامین مواد اولیه اعم از سنگ‌آهن و... عملکردی ناامیدکننده‌ای را به ثبت رسانده‌‌‌اند.
مرور آمارهای تولید تجمعی کالای منتخب صنعتی در هشت‌ماهه ابتدایی ۱۴۰۰ نشان می‌‌‌دهد، شواهدی از بخش صنعت که قبلا در قالب گزارش‌‌‌های شامخ صنعت (شاخص مدیران خرید صنعتی) و نیز شاخص تولید صنایع بورسی ناظر بر تداوم شرایط رکودی در بخش تولید بود، در کالاهای منتخب صنعتی تا حدی تکرار شده است. اینکه رشد مثبت تنها در ۵۰درصد کل کالاهای صنعتی تولیدشده در آبانماه ۱۴۰۰ تجربه شده (۱۸کالا از ۳۶کالا) یا در آمارهای تجمعی آبانماه ۱۶کالا روند تولید نزولی را تجربه کرده‌‌‌اند، تا حدی تایید می‌‌‌کند که صنایع کشور مشکلات متعددی دارند؛ مشکلاتی که همچون سنگ به پای آنها وصل شده است و آنها را از حرکت به سمت جهش تولید بازمی‌‌‌دارد. شاخص مدیران صنعتی شواهد بسیاری در این زمینه دارد که پیش‌تر به آنها اشاره شده؛ اما به‌منظور یادآوری لازم است به سه رکن کمبود مواد اولیه مورد نیاز تولید، فشار تورم بر بنگاه و تنگنای تحریم به عنوان دست‌‌‌اندازهای تولید ملی اشاره کرد.
جزئیات تولید در آبان ۱۴۰۰
آبان برای صنعت خودرو، یکی از بهترین ماههای سال از نظر تولید بوده است. بخش سواری صنعت خودرو با تولید بیش از ۸۲هزار دستگاه در این ماه، کار خود را به پایان رسانده، در حالی که این صنعت در تولید وانت رکورد زده و با تولید ۷هزار و ۵۲۱دستگاه، بیشترین رقم ماهانه تولید از ابتدای سال را تجربه کرده است. تولید کامیون، کامیونت و کشنده نیز در این ماه رشد خوبی داشته و توانسته است با هزار و ۴۰۴دستگاه، بیشترین سطح تیراژ را از ابتدای سال تاکنون در آبان ۱۴۰۰ به ثبت برساند. در بخش تولید اتوبوس، مینی‌‌‌بوس و ون نیز رکورد تولید جابه‌جا شده، به طوری که این بخش در آبان به تیراژ بی‌‌‌سابقه ۲۵۲دستگاه رسیده است. تراکتور هم با تولید بیش از ۳هزار و ۲۰۰دستگاه رکورد ماهانه جدیدی در تیراژ به ثبت رسانده است. این صنعت البته در محصول کمباین روند نزولی را در آبان به نسبت مهر ۱۴۰۰ تجربه کرده است.
بروز رشد در تولید ماهانه روغن‌نباتی و رسیدن به ۱۷۰هزار و ۶۰۰تن از دیگر خبرهای مهم وضعیت کالاهای منتخب صنعتی در آبان ۱۴۰۰ بوده است. در این ماه سموم با رشد ملموس به حجم تولید هزار و ۶۰۰تن رسیده، اما از آن سو کشور در آبان شاهد تداوم روند نزولی تولید پودر شوینده بوده است. افت دوباره تولید نئوپان موضوع دیگری است که اهمیت دارد. در آبان، کمی بیش از ۶۸هزار مترمکعب نئوپان تولید شده است. نصف شدن تولید دوده و رسیدن آن به سطحی کمتر از ۱۴هزار تن، جزو موارد مهم آمار تولید آبان ۱۴۰۰ است. الیاف اکریلیک، تنها کالایی است که دوباره تولید آن در آبان صفر شده و دلیل این موضوع هم هرگز اعلام نشده است. تداوم تولید ۱/ ۵میلیون تنی در بخش پتروشیمی در آبان ۱۴۰۰ نیز موضوع جالب توجه دیگر است.
افت تولید اندک در بخش فولاد خام موجب شده است تا حجم تولید این کالا در آبان ۱۴۰۰ به ۲۷۶۰میلیون تن محدود شود. همزمان با این اتفاق، صنعت فولاد شاهد رشد تولید محصولات فولادی در آبان ۱۴۰۰ تا سطح ۳۳/ ۲میلیون تن بوده است. افزایش در تولید کاتد مس تا محدوده ۷/ ۲۵هزار تن خبر خوب دیگر درباره تولید صنایع معدنی در آبان۱۴۰۰ بود؛ اتفاقی که برای شمش آلومینیوم نیز رخ داده و تیراژ آن را در آبان تا سطح ۴۸هزار تن افزایش داده است. در این ماه، آلومینا به میزان ۱۹هزار تن بوده که افت محسوسی را تجربه کرده، ولی کنسانتره زغال‌سنگ با عبور از ۱۲۵هزار تن، رشد چشمگیری را در تولید تجربه کرده است.
خبر بد برای صنایع معدنی، افت تولید سیمان در آبان است که وضعیت نامساعد این بخش را یادآور می‌‌‌شود. شواهد موجود نشان می‌‌‌دهد در این ماه سیمان با افت ۱۷۰هزار تنی در تولید، حدود ۲۸۰/ ۵میلیون تن تولید داشته است. از آن سو در شرایطی که تولید شیشه جام کاهش یافته، تیراژ تولید ظروف چینی ثابت و در حد ۵هزار و ۳۰۰تن باقی مانده است. اما بیرون از صنایع معدنی، بخش چرم رشد خوبی را تجربه کرده و با افزایش ۵/ ۱میلیون فوت مربعی به حجم ۵/ ۷میلیون فوت‌مربع در آبان ۱۴۰۰ رسیده است. در صنعت لوازم خانگی هم در شرایطی که تولید یخچال در سطح همیشگی بوده، تولید تلویزیون در آبان به‌شدت بالا رفته و به بالاتر از ۱۱۲هزار دستگاه رسیده است. در این ماه، تولید یخچال‌فریزر به میزان ۲۰۰هزار دستگاه بوده، در حالی که تولید لباسشویی به ۱۲۵هزار و ۶۰۰دستگاه رسیده است. رکوردزنی تولید کاغذ در کشور که احتمالا در پاسخ به تقاضای بسیار زیاد این محصول صورت گرفته، یکی از اتفاقات جالبی است که تیراژ این محصول را تا مرز ۱۰۰هزار تن رسانده است. کارتن نیز در این ماه رشد خوبی را تجربه کرده است.
رصد تولید در هشت‌ماه ۱۴۰۰
بنابر آمارهای وزارت صمت از وضعیت تولید در هشت‌ماه ۱۴۰۰، تیراژ تولید خودروی سواری در پایان این دوره به بیش از ۵۸۹هزار دستگاه رسیده و رشد ۲/ ۴ درصدی را تجربه کرده است. تولید وانت هم در این دوره به بیش از ۴۸هزار و ۷۷۰دستگاه رسیده که از افت ۷/ ۷درصدی خبر می‌‌‌دهد. تولید کامیون، کامیونت و کشنده در کشور با بیش از ۷۵درصد رشد، به ۶هزار و ۱۷۷دستگاه رسیده است. اتوبوس، مینی‌‌‌بوس و ون هم به لطف رشد ۲/ ۱۶درصدی به هزار و ۳۸۸دستگاه رسیده است. در پایان هشت‌ماه ۱۴۰۰ تیراژ کمباین به ۴۴۹دستگاه و تولید تراکتور به ۱۴هزار و ۲۸۰دستگاه رسیده که این اعداد وضعیت بهتر کشور نسبت به سال قبل را در این بخش نشان می‌‌‌دهد.
خبر دیگر پنهان در آمارهای صمت، رشد بیش‌از ۴۰درصدی تولید روغن نباتی است که در این دوره تجربه شده و حجم تولید این محصول را به بیش از یک‌میلیون و ۳۵۰هزار تن رسانده است. افت ۹/ ۱۲درصدی تولید پودر شوینده هم به منزله نزول تولید هشت‌ماهه این محصول تا سطح ۳۶۸هزار تن است.
یکی از اتفاقات جالب ماههای اخیر، تحولات قیمتی لاستیک خودرو است که به نظر بی‌ارتباط با افت ۹/ ۲درصدی تولید این محصول در کشور نیست. آمارهای صمت نشان می‌‌‌دهد تولید لاستیک در کشور از ابتدای سال تا انتهای آبان ۱۴۰۰ کمی بیش از ۱۷۳هزار تن بوده است. تولید انواع کاغذ و کارتن هم با اندکی رشد به ترتیب به ۷/ ۶۸۱ و ۳۶۷هزار تن رسیده است. نئوپان هم با تولید ۵۷۹ هزار مترمکعب رشدی ۴/ ۵درصدی را تجربه کرده است. تولید کالای فیبر هم با افت ۶درصدی، به ۹۷۹ هزار مترمکعب رسیده است. از آن سو، افت ۱/ ۳۴درصدی تولید سموم در کشور هم موجب شده تا تولید این محصول سقوط کرده و به ۵/ ۱۵هزار تن برسد. دوده نیز که رشد بیش از ۲۰درصدی را در این دوره زمانی به ثبت رسانده، در پایان هشت‌ماه ۱۴۰۰ مجموعا به میزان بیش از ۱۰۹هزار تن در کشور تولید شده است. اما در بین صنایع بزرگ، رشد تولید پتروشیمی موجب شده تا مجموع خروجی این صنعت به ۹/ ۴۱میلیون تن در پایان هشت‌ماه ۱۴۰۰ برسد. صنعت لوازم خانگی به عنوان یکی از پیشران‌‌‌های تولید کارخانه‌‌‌ای در کشور، بیش از ۳میلیون و ۱۲۵ هزار دستگاه در سه کالای اصلی تولید داشته تا با ۹درصد بالاترین نرخ رشد را بین صنایع بزرگ به خود اختصاص دهد. افزایش قابل توجه تولید ماشین لباسشویی در کنار تداوم تولید مثبت در کالای یخچال و فریزر موجب شده تا افت تولید تلویزیون چندان به چشم نیاید. سه کالای ماشین لباسشویی، یخچال و فریزر و تلویزیون در پایان هشت‌ماه ۱۴۰۰ به ترتیب معادل ۹۱۵هزار و ۹۰۰دستگاه، یک‌میلیون و ۴۴۶هزار دستگاه و ۷۶۲هزار و ۷۰۰دستگاه تولید داشته‌‌‌اند.
تولید بیش از ۳/ ۳۱میلیون فوت‌مربع چرم با رشد بیش از ۲۴درصد، دیگر خبر مهم این گزارش آماری بود. از آن سو الکتروموتور به عنوان کالایی صنعتی، افت بیش از ۱۷درصدی را تجربه کرده و ۵میلیون و ۵۹۸هزار دستگاه تیراژ داشته است. تداوم تولید بیش از ۸۷میلیون جفت کفش و پاپوش در این دوره زمانی هم موجب شده تا این بخش با تنها ۵/ ۰درصد افزایش، در سطح سال قبل عملکرد داشته باشد.
افت همزمان ۷/ ۲ و ۵/ ۷درصدی فولاد و محصولات فولادی موجب شده تا حجم تولید این دو محصول به ترتیب به ۱۸میلیون و ۶۹۱هزار تن و ۱۶میلیون و ۶۰۰هزار تن محدود شود. کاتد مس با مجموع ۲۰۲هزار تن تولید ۶درصد رشد کرده و وضعیت مناسبی را در هشت‌ماه ۱۴۰۰ به ثبت رسانده است. رشد بیش از ۲۴درصدی تولید شمش آلومینیوم هم موجب شده تا این محصول در پایان این دوره زمانی به تیراژ ۳۶۰هزار تنی برسد. در عین حال، صنعت سیمان که افت ۶/ ۱۰درصدی را در این مدت تجربه کرده تا آبان کمی بیش از ۴۳میلیون و ۳۰۰هزار تن تولید داشته است. افت ۱۲درصدی تولید کنسانتره زغال‌سنگ در کنار افت ۵/ ۱۶درصدی تولید چینی بهداشتی از دیگر اخبار ناخوشایند تولید در صنایع معدنی در دوره زمانی مذکور است.
