بازار افغانستان از دست می‌رود؟
اما حالا به دلیل پیشروی طالبان در مناطق مرزی این کشور با ایران، صادرات محصولات ایرانی به این کشور تقریبا متوقف شده است. آن‌طور که حسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در گفت‌وگو با اتاق تهران اعلام کرده است، استقرار نیروهای شبه‌نظامی طالبان در استان‌ها و شهرهای همجوار با ایران، صادرکنندگان ایرانی را با نااطمینانی در ارسال کالا به این کشور مواجه کرده است. اما این نااطمینانی تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟ و پرسش مهم‌تر اینکه، مراودات تجاری با این همسایه شرقی به چه سمت و سویی سوق پیدا خواهد کرد؟
در همین رابطه، احمدرضا فرشچیان، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با تشریح ماهیت صادرات محصولات کشاورزی ایران به افغانستان، گفت: در بررسی نوع صادرات به افغانستان باید این مساله را مورد توجه قرار داد که افغانستان معمولا کالاهایی با کیفیت پایین را هم می‌پذیرد و نکته دیگر آنکه، به دلیل تحریم‌ها و سایر موانع موجود، افغانستان به محلی برای ترانزیت کالاهای ایرانی تبدیل شده بود و کالاهای ایرانی از این کشور به مقاصد دیگر ارسال می‌شد. وی افزود: شاید مسائل پیش آمده در مرزهای افغانستان سبب شود که صادرکنندگان تلاش مضاعفی را برای صادرات مستقیم محصولات خود به مقاصد اصلی به کار ببندند. واقعیت این است که تجار ایرانی از این مساله که کالاهایشان ترانزیت می‌شد، رضایت چندانی نداشتند. البته صادرکنندگان به افغانستان، صادرکنندگان ایرانی نیستند بلکه معمولا این تاجران افغانستانی بودند که کالای موردنیاز خود را از ایران خریداری می‌کردند که بخشی از آن به مصارف داخلی این کشور رسیده و بخشی هم به آسیای جنوب شرقی و حتی اروپا صادر می‌شد.
فرشچیان با اشاره به اینکه صادرکنندگان قدیمی و آنها که نسبت به صادرات محصولات باکیفیت اقدام می‌کنند، از نوع صادرات به افغانستان رضایت نداشته‌اند، ادامه داد: صادرات به افغانستان اگرچه برای ایران دارای مزیت است اما افتخارآمیز نیست. اینکه بازارهای رده نخست را از دست بدهیم و به بازار افغانستان اکتفا کنیم این افتخار نیست. البته باز هم تاکید می‌کنم که به دلیل مجاورت، صادرات به این کشور برای ایران مزیت دارد.
وی با تاکید بر اینکه «هدف صادرکنندگان ایرانی باید ورود به بازارهای تراز اول باشد» ویژگی این بازارها را چنین عنوان کرد: بازارهایی که محصولات باکیفیت بالا در آن معامله می‌شود و پول بیشتری هم بابت آن پرداخت می‌کنند. در واقع این نوع صادرات ارزآوری بیشتری را هم برای کشور به همراه خواهد داشت. صادرات زمانی افتخارآمیز خواهد بود که کالای ایرانی بتواند در بازارهای تراز اول، با رقبای بزرگ رقابت کند. اگر نه صادراتی که تولیدکننده، بسته‌بندی‌کننده و صادرکننده را به سمت ارائه محصول با کیفیت پایین‌تر سوق دهد، افتخار نیست. فرشچیان با بیان اینکه به هر حال بخشی از کالاهای صادراتی ایران دارای بازار مصرف در افغانستان بوده است، توضیح داد: برای این بخش از کالاها باید به دنبال بازار جایگزینی در کشورهایی نظیر عراق و کشورهای حوزه CIS و آسیای میانه بود.
