مک‌کنزی بررسی کرد
چالش پایداری زیست‌محیطی در صنعت بسته‌بندی
به گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، مصرف‌کنندگان در کشورهای مورد بررسی در نظرسنجی، در ارتباط با اینکه توجه به بسته‌بندی پایدار در صنعت مواد غذایی دارای اولویت است، با هم اتفاق نظر دارند، اما اینکه کدام زیرشاخه این صنعت اولویت بالاتری دارد، نظرات متفاوتی را در نظرسنجی مزبور ابراز کرده‌اند. به طور کلی، نسل X (گروه سنی ۳۵ تا ۵۴ سال) بیشترین سطح از نگرانی‌های زیست‌محیطی درمورد موضوعات گوناگون پایداری را از خود بروز داده که در ادامه آن نسل‌های Z، نسل هزاره و نسل بیبی بومر قرار دارند.
با توجه به رشد قوی بازار کالاهای مصرفی در آسیای نوظهور، صنایع بسته‌بندی باید ضمن استراتژی مناسب، ارزیابی درستی از نحوه استفاده از مواد بسته‌بندی و اتفاقات بعد از مصرف در کشورهای گوناگون به همراه اتخاذ رویکردهای واقع‌بینانه در کل زنجیره مواد بسته‌بندی داشته باشند.
دیدگاه‌های مصرف‌کننده در آسیای نوظهور
افزایش نگرانی‌های مربوط به پایداری زیست‌محیطی در آسیای در حال توسعه، به عنوان یک عامل کلیدی رشد، این ضرورت را ایجاد کرده که دیدگاه مصرف‌کننده به منظور دستیابی به فرصت‌های رشد برای بنگاه‌های بسته‌بندی مورد بررسی قرار گیرد.
چین، جایگاه آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین بازار بسته‌بندی جهان را از آن خود کرده و آسیا همچنان بالاترین بازار رشد بسته‌بندی در جهان را دارد. همان‌طور که استفاده از بسته‌بندی در آسیا همچنان در حال رشد است، با نشت قابل توجه مواد بسته‌بندی به محیط زیست، فشار زیست‌محیطی نیز افزایش یافته که اغلب به‌دلیل عدم‌جمع‌آوری زباله‌ها و استفاده از سیستم‌های بازیافت در مقیاس مورد نیاز و در انطباق با رشد شدید تقاضا است.
تاثیر این موضوع بر دیدگاه مصرف‌کنندگان در مورد پایداری در بسته‌بندی چیست؟ به منظور درک بهتر این موضوع، مک‌کنزی نظرسنجی را از ۱۰ کشور، از جمله سه اقتصاد در حال ظهور با رشد سریع آسیایی (چین، هند و اندونزی)، به منظور بررسی نگرش مصرف‌کنندگان انجام داده است.
براساس پاسخ‌های نظرسنجی، مصرف‌کنندگان در چین، هند و اندونزی در مقایسه با سایر کشورها، نسبت به مشکلات پایداری زیست‌محیطی نگرانی بیشتری دارند. آنها ادعا می‌کنند بیشترین تمایل را برای پرداخت هزینه‌های بیشتری برای بسته‌بندی یک کالا با هدف حفظ محیط زیست (هزینه سبز) دارند. به علاوه در این سه کشور، بیشترین نگرانی‌های مصرف‌کنندگان حول آلودگی آب و هوا است و کمترین نگرانی به تولید زباله ارتباط دارد (البته در کشورهای دیگر نگرانی‌های بیشتری حول این موضوع مشاهده شده است). مصرف‌کنندگان نیز بسته‌بندی پایدار را اولویت اصلی محصولات مرتبط با غذا می‌دانند، اما نظرات درمورد زیرمجموعه‌های مواد غذایی خاص از کشور تا کشوری دیگر متفاوت است.
در این نظرسنجی، نظرات نسل‌های گوناگون مصرف‌کنندگان دریافت و بررسی شده است که عبارتند از نسل بیبی بومر در گروه سنی بین ۵۷ تا ۷۴ سال، نسل هزاره و نسل Z در گروه سنی بین ۱۸ تا ۳۴ سال. تمامی گروه نسل‌های مصرف‌کنندگان نظرسنجی شده در این سه کشور، در مورد تاثیرات زیست‌محیطی بسته‌بندی محصولات بسیار نگران هستند. به طور کلی، نسل X بیشترین سطح از نگرانی‌های زیست‌محیطی درمورد موضوعات مختلف پایداری را از خود بروز داده که در ادامه آن نسل‌های Z، هزاره‌ها و نسل بیبی بومر قرار دارند.
با اینکه درک مصرف‌کنندگان در ارتباط با مواد ناپایدار مضر برای محیط زیست مورد استفاده در بسته‌بندی، تقریبا هم‌راستا با یکدیگر بوده، اما نظرات آنها درمورد کالاهایی که بیشترین پایداری را دارند بین کشورها متفاوت است. مصرف‌کنندگان بیشتر تمایل دارند شاهد استفاده بیشتر از مواردی مانند فیلم‌های پلاستیکی قابل بازیافت یا قابل بازیافت یا قابل کمپوست کردن و بسته‌بندی‌های مبتنی بر فیبر در صنعت بسته‌بندی باشند.
کشورهای آسیای نوظهور همچنان برای بسیاری از شرکت‌های بسته‌بندی، به عنوان بازارهای کلیدی رشد هدف‌گذاری می‌شوند. با افزایش شدید نگرانی‌ها درمورد پایداری، تفکر درمورد «روایت‌های سبز» از هرگونه استراتژی رشد، هم‌راستا با گزینه‌های استراتژیکی مرتبط ضروری است.
افزایش نگرانی‌های پایداری در آسیای نوظهور
طی دهه گذشته، صنعت بسته‌بندی جهانی با رشد مداومی همراه بوده است، به‌طوری‌که رونق اقتصادی در آسیای نوظهور عامل اصلی رشد این صنعت بوده است. تغییرات اصلی در این مسیر شامل رشد بالای حجم خرده‌فروشی سازمان‌یافته و افزایش استفاده از بسته‌بندی برای تامین تقاضای مصرف‌کننده با هدف ارتقای سهولت استفاده است. این رشد شدید در بسته‌بندی، به‌دلیل کمبود سیستم‌های توسعه‌یافته جمع‌آوری و بازیافت بسته‌بندی‌ها در مقیاس موردنیاز برای مدیریت ضایعات، به افزایش فشار زیست‌محیطی منجر شده است. براساس نظرسنجی‌های انجام شده، مصرف‌کنندگان در چین، هند و اندونزی و همچنین در برزیل بیشترین نگرانی‌ها را در ارتباط با پایداری زیست‌محیطی بسته‌بندی‌ها نشان داده‌اند. این نگرانی‌ها پس از همه‌گیری کووید-۱۹ نیز بیشتر شده است. در ارتباط با تمایل مصرف‌کنندگان به پرداخت بیشتر برای بسته‌بندی‌های سبز، یافته‌های مشابهی وجود دارد: در چین، هند و اندونزی در مقایسه با سایر کشورهای مورد بررسی، تمایل قابل توجهی در پرداخت بیشتر برای بسته‌بندی‌های پایدار مواد غذایی مشاهده شده است. البته مصرف‌کنندگان در برزیل نیز همانند این سه کشور تمایل بالایی برای پرداخت هزینه‌های سبز نشان داده‌اند. این امر نشان‌دهنده سطح نسبتا بالای آگاهی مصرف‌کنندگان در این بازارها و نیاز ضروری ذی‌نفعان برای اقدام است.
به طور کلی، در بین کشورهای آسیایی نوظهور، نسل X نسبت به سایر نسل‌ها نگرانی بیشتری نسبت به اثرات زیست‌محیطی بسته‌بندی‌ها داشته‌اند، اگرچه تفاوت‌های کوچکی بین کشورها نیز وجود دارد.
دو پرسش مهم
دو پرسش دیگر مربوط به نظرسنجی فوق به این صورت است: نگرانی مصرف‌کنندگان در آسیای در حال ظهور چیست و چه کسی بیشتر از سایرین نگران است. در مورد پرسش اول دیدگاه‌ها در سه کشور مورد توجه کاملا همسو است؛ مصرف‌کنندگان آلودگی آب و هوا را به عنوان زمینه‌های اصلی نگرانی می‌دانند. این دیدگاه در مقایسه با سایر کشورها از جمله ژاپن و اروپا که در آن زباله‌های دریا نگرانی بالاتری تلقی می‌شود، متفاوت است. این در حالی است که زباله‌های دریا در هند و اندونزی یکی از کم‌اهمیت‌ترین موضوعات است. بخش‌هایی که مصرف‌کنندگان بسته‌بندی پایدار در آنها را لازم می‌دانند، تا حدودی بین کشورها متفاوت است. اگرچه همه آنها بر محصولات مرتبط با مواد غذایی تمرکز دارند. در چین از منظر مصرف‌کنندگان، مراکز عرضه میوه و سبزیجات تازه، گوشت تازه و محصولات لبنی از حیث بسته‌بندی پایدار دارای اولویت هستند. در هند بیشترین اهمیت به بسته‌بندی غذاهای آماده (فست‌فود) داده می‌شود و به دنبال آن محصولات لبنی و غذای خانگی به دنبال آن قرار دارند. اندونزی بیشترین اولویت را به نوشیدنی‌ها و به دنبال آن محصولات لبنی و میوه و سبزیجات تازه اختصاص می‌دهد. با نگاهی دقیق‌تر به پرسش دوم - چه گروهی بیش از همه نگران بسته‌بندی پایدار است - متوجه می‌شویم که در واقع تمامی گروه‌های مصرف‌کننده نگران هستند. به طور کلی نسل X بالاترین سطح نگرانی را نشان داده، پس از آن نسل Y و نسل هزاره و نسل بیبی بومرها قرار دارند.
نتایج بررسی‌های «مک‌کنزی» نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان در سراسر جهان در مورد آنچه به عنوان مواد بسته‌بندی پایدار درک می‌شود، نظرهای متفاوتی دارند؛ اگرچه، در مورد مواد بسته‌بندی ناپایدار اتفاق نظر بیشتری بین آنها وجود دارد. در میان کشورهای مورد نظر در این گزارش، مصرف‌کنندگان در چین و اندونزی پلاستیک‌‌هایی که قابل شست‌وشو یا قابل بازیافت هستند را پایدار تلقی می‌کنند (دیدگاهی مشابه با مصرف‌کنندگان برزیلی). اما این با نظر مصرف‌کنندگان در هند که کاغذ و شیشه را پایدارترین مواد برای بسته‌بندی می‌دانند، متفاوت است. به طور کلی، مصرف‌کنندگان به دنبال فیلم‌های پلاستیکی با قابلیت بازیافت و کمپوست شدن و بسته‌بندی‌های مبتنی بر کاغذ، هستند. پلاستیک‌های قابل بازیافت و سخت، شیشه و فلزات پایین‌ترین جایگاه را کسب کرده‌اند.
