چرخ مدیریت زنجیره تامین در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی کشور همچنان می‌لنگد و به رغم آنکه طی دهه‌های اخیر، در اکثر کشورهای جهان معضل نبود پیوند و ارتباط میان کشاورز و صنعتگر با ایجاد زیرساخت‌های فنی و اقتصادی حل شده است، در ایران اما این شکاف همچنان وجود دارد.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، نبود مدیریت زنجیره تامین در حوزه کشاورزی و بخش صنایع تبدیلی را عاملی برای جدایی این دو بخش از اقتصاد کشور از یکدیگر می‌داند. به باور حسن فروزان‌فرد، یکپارچه‌سازی زمین‌های خرد کشاورزی و ادغام و تملیک کارخانه‌های موجود در صنایع غذایی، دو اتفاقی است که می‌تواند به شکل‌گیری این زنجیره تامین و احیای وضعیت نابسامان نبود ارتباط و تعامل میان بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی کمک کند.

فروزان‌فرد در گفت‌و‌گو با روابط عمومی اتاق تهران، با اشاره به سیاست تفکیک زمین‌های کشاورزی طی سال‌های پایانی پهلوی دوم، این نکته را نیز یادآور شد که طی سال‌های پس از انقلاب، در سایه قوانین مربوط به ارث، زمین‌های کشاورزی در ایران بیش از گذشته خرد شد و این اتفاق یکی از آسیب‌های صنعت کشاورزی در کشور را رقم زد. به گفته وی، زنجیره تامین محصولات کشاورزی، نه در بخش دولتی و نه در بخش ‌خصوصی، مدیریت نمی‌شود، در حالی که در این زنجیره تعداد زیادی بازیگر از کشاورز گرفته تا دلال و کارخانه‌های صنایع تبدیلی وجود دارد که از نگاه خود، سود حداکثری در این آشفته بازار می‌برند. عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه برای حداکثرسازی منافع در کل زنجیره تامین کشاورزی، مکانیزم درستی وجود ندارد، تصریح کرد باید بزرگ‌ترین و قوی‌ترین حلقه موجود، بتواند هماهنگ‌کننده و تنظیم‌گر سایر بخش‌های این زنجیره باشد که این رویکرد هنوز در صنعت کشاورزی و غذایی کشور شکل نگرفته‌است. فروزان‌فرد در همین رابطه، به ساختار مناسب زنجیره تامین در خودروسازی کشور اشاره کرد چرا که به گفته وی، شرکت‌های موجود خودروسازی، هدایت و مدیریت زنجیره تامین این صنعت را در دست دارند و سایر حلقه‌های این ساختار را سازماندهی می‌کنند. عضو کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران در عین حال، جانمایی نامناسب احداث واحدهای صنایع تبدیلی در کشور را نیز عامل مهم دیگری در عدم دستیابی به زنجیره تامین کارکن در این بخش عنوان کرد، حال آنکه به اعتقاد وی، شرایط غیرقابل پیش‌بینی اقتصادی کشور نیز منجر به آن شده که پیوند بلندمدت میان کشاورز و صنعتگر شکل نگیرد. فروزان‌فرد همچنین چندپارگی میان تصمیم‌گیران دولتی به ویژه در وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت را نیز عامل دیگری برای ماندگاری این معضل در کشور دانست و گفت: این دو وزارتخانه همواره بر حداکثرسازی در حوزه مربوط به خود تمرکز کرده‌اند و کمتر تلاش شده‌است که در مسیر یکپارچگی و ایجاد زنجیره ارزش‌افزا در بخش کشاورزی و صنعت غذا گام‌های اصولی برداشته شود. وی بر این باور است که اصلاح این رویه دست‌کم در آینده نزدیک قابل تصور نیست، اما با این حال تبیین قوانین شفاف برای یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی و نیز کارخانه‌های تولیدی می‌تواند به شکل‌گیری این مکانیزم کمک کند.

به گفته فروزان‌فرد، علاوه بر آنکه باید مانع خردتر شدن زمین‌های کشاورزی در کشور شد، باید شرایطی ایجاد کرد تا بنگاه‌های بزرگ و توانمند چه در بخش کشاورزی و چه در صنایع تبدیلی، مدیریت و هدایت زنجیره تامین این بخش را به دست بگیرند. وی با بیان اینکه از دوره سازندگی به این سو، حمایت از صنایع کوچک در دستورکار سیاست‌گذاری‌های صنعتی دولت‌ها قرار داشته‌است، افزود: نباید فراموش کرد که این برندهای اصلی و ایجاد خوشه‌های صنعتی در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی هستند که می‌توانند ارزش‌افزا باشند. به گفته فروزان‌فرد، در حال حاضر در صنایع غذایی کشور، تعداد برندهای تجاری که به خوبی توانسته‌اند مدیریت برند را به اجرا درآورند، محدود و معدود است حال آنکه نام‌های تجاری و کارخانه‌های بسیاری در این صنعت وجود دارد که متفرق هستند و به عاملی برای برهم زدن بازار و هدر رفت منابع تبدیل شده‌اند. عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ایجاد زیرساخت‌های قانونی و مناسب برای ادغام و تملیک را گامی در مسیر احیای زنجیره تامین بخش کشاورزی و صنایع غذایی در کشور عنوان کرد و افزود: در این رابطه، باید قوانین بورس و بازار سرمایه را به‌گونه‌ای شفاف و تسهیل‌گر کرد که شرکت‌های کوچک و متوسط صنایع غذایی با شفاف‌سازی منابع و دارایی‌های خود، برای ورود به بورس تشویق شوند و شرایطی فراهم شود که کارخانه‌های فعال و بزرگ این بخش، بتوانند واحدهای کوچک و کم‌کار که در نقاط مختلف کشور بلاتکلیف مانده‌است، خریداری و وارد چرخه اقتصادی کنند.

به گفته وی، نمونه‌های موفقی نیز در این زمینه در کشور رخ داده‌است به طوری که یکی از برندهای مطرح صنایع غذایی کشور به جای تاسیس کارخانه جدید، اقدام به خرید یک واحد کوچک و بیکار شده صنایع تبدیلی کرد و امروز همان کارخانه کوچک و متروک به برندی معتبر در صنعت کنسرو و غذایی کشور تبدیل شده‌است.