کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق ایران پیشنهاد داد
بسته ضدتحریمی صنعت غذا
بر این اساس «افت صادرات»، «افزایش هزینه واردات»، «کاهش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی»، «چالش تنظیم بازار محصولات غذایی» و «چالش امنیت غذایی جامعه» پنج چالش اصلی ناشی از تحریم‌ها است که تولید و صادرات محصولات باغی کشور را با تهدید مواجه کرده است. اما بخش‌خصوصی راهکارهای عملیاتی را به منظور کاهش اثرات فزاینده تحریم‌ها بر حوزه محصولات غذایی و باغی، روی میز سیاست‌گذار قرار داده است. از جمله پیشنهاد‌های ارائه شده می‌توان به «شفاف‌سازی حمایت‌ها و سیاست‌ها در زنجیره کشاورزی»، «مستثنی شدن بازگشت ارز حاصل از صادرات برای بخش کشاورزی در سال ۹۷»، «تعیین تکلیف ارز مورد نیاز برای کشت فراسرزمینی»، «اولویت‌بندی محصولات باغی و نحوه حمایت متناسب»، «حمایت از بخش‌خصوصی در جهت تولید کود‌های اختصاصی مورد نیاز برای زیربخش‌های باغبانی» و «ارائه بسته حمایت از اقشار آسیب‌پذیر» اشاره کرد. به‌طور کلی، محصولات باغی یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در ایران به‌حساب می‌آید. این دسته از محصولات حدود نیمی از ارزش صادرات محصولات کشاورزی را در اختیار دارد و ارزش غذایی محصولات باغی و جایگاه صادراتی آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران در زمینه تولید برخی از محصولات باغی از جایگاه و رتبه مناسبی در سطح دنیا برخوردار است و در میان ۱۰ کشور عمده تولیدکننده این دسته از محصولات در جهان قرار گرفته است. ایران در تولید زعفران، پسته، انار، خرما، زردآلو، گردو، بادام، انجیر، فندق، سیب، مرکبات، انگور، هلو، شلیل و شفتالو رتبه‌های اول تا دهم را در اختیار دارد. اما از سوی دیگر براساس برنامه ششم توسعه چشم‌انداز میزان تولیدات باغی ۲۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تن تعریف شده است.همچنین تا پایان همین دوره ۴۶۰۰ هکتار برای احداث گلخانه‌های جدید هدف‌گذاری شده است.
وضعیت صادرات محصولات باغی
محصولات باغی سهم قابل‌توجهی در صادرات محصولات کشاورزی و غذایی کشور دارد، سهم صادرات محصولات باغی از صادرات بخش کشاورزی از ۳/ ۴۱ درصد در سال ۱۳۹۳ در پایان سال ۱۳۹۶ به ۴/ ۴۷ درصد افزایش یافته است. نکته جالب توجه این است که این رقم سهم ۶ درصدی را از صادرات غیرنفتی کشور در سال گذشته به خود اختصاص داده بود. همچنین در ۵ ماه منتهی به مرداد سال ۱۳۹۷ حدود ۴۸۴ هزار تن محصولات باغی به ارزش بیش از ۸۲۶ میلیون دلار از کشور صادر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این رقم، ۱۶ درصد به لحاظ وزنی و ۳۱ درصد به لحاظ ارزشی از مجموع صادرات کل بخش کشاورزی و غذایی کشور را در اختیار داشته است. از سوی دیگر، متوسط قیمت هر کیلوگرم محصول باغی صادراتی در سال ۱۳۹۲معادل ۲ دلار و ۵۷ سنت بوده است و این رقم با روند کاهشی در سال ۱۳۹۷ به یک دلار و ۷۱ سنت رسیده است.
جایگاه میوه در سبد خانوار
اما یکی از نکات حائز‌اهمیت در دوران بازگشت تحریم‌ها، موضوع امنیت غذایی خانوار است. اساسا یکی از مهم‌ترین محورهایی که می‌تواند امنیت غذایی را با مخاطره مواجه کند مصرف ناکافی میوه و سبزیجات است، معضلی که بیماری‌های مزمن را با خود به همراه خواهد آورد. بنابراین تحلیلگران این حوزه بر این باورند که با توجه به کاهش درآمد خانوار در اثر رکود اقتصادی، کاهش قیمت نفت و همچنین افزایش تورم محصولات باغی ضروری است که تدابیر لازم از سوی سیاست‌گذار اندیشیده شود.
از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ هزینه خوراکی خانوار از ۲۳ میلیون و ۱۸۸ هزار ریال به رقمی معادل ۸۹ میلیون و ۹۷۵ هزار ریال رسیده است. در این دوره هزینه میوه تازه خانوار از ۴ میلیون و ۲۰۲ هزار ریال به ۱۶ میلیون و ۳۴۲ هزار ریال رسیده است، یعنی در این بازه زمانی حدود ۹/ ۳ برابر افزایش داشته است. البته آنچه واضح به‌نظر می‌رسد این است که باید سرانه مصرف میوه در دهک‌های آسیب‌پذیر بیشتر مورد توجه سیاست‌گذار قرار گیرد. مطابق آمارها سرانه مصرف میوه در سبد خانوار سه دهک پایین جامعه در مناطق شهری از ۷۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۶۶ کیلوگرم در سال ۱۳۹۲ کاهش یافته است. همچنین در مناطق روستایی همین روند نزولی قابل مشاهده است. بر این اساس سرانه مصرف میوه در سبد خانوار سه دهک پایین جامعه در مناطق روستایی از ۶۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۵۹ کیلوگرم در سال ۱۳۹۲ کاهش یافته است.
چالش‌های تحریمی برای محصولات باغی
کشورهایی که مورد تحریم قرار می‌گیرند با مشکلات مختلفی در بخش‌های مختلف اقتصادی مواجه می‌شوند که بخش کشاورزی و محصولات باغی هم در ذیل آن قرار می‌گیرد. افزایش تورم، رکود تولید، کنترل واردات و صادرات، افزایش انحصارطلبی و کاهش درآمدهای نفتی و کاهش درآمد خانوار از جمله تبعاتی است که تحریم‌ها می‌تواند با خود به همراه داشته باشد. اما به‌طور کلی می‌توان چالش‌های تولیدی و صادراتی محصولات باغی را که با توسعه تحریم‌ها شدت خواهد گرفت در ۵ دسته «افت صادرات»، «افزایش هزینه واردات»، «کاهش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی»، «چالش تنظیم بازار محصولات غذایی» و «چالش امنیت غذایی جامعه» تقسیم‌بندی کرد. در زمینه «افت صادرات محصولات باغی» عوامل مختلفی از جمله «ابهامات و ناپایداری سیاست‌های ارزی»، «عدم هماهنگی‌های دخیل در صادرات» و «عدم موفقیت در حفظ بازارهای صادراتی» تاثیرگذار بوده‌اند. همچنین «ابهامات در تخصیص ارز به محصولات کشاورزی و غذایی» مهم‌ترین متغیری بوده است که افزایش هزینه واردات محصولات خوراکی را به‌دنبال داشته است. از سوی دیگر، «کاهش منابع برای توسعه محصولات باغی» و «کاهش سرمایه‌گذاری در منابع باغی» از جمله عواملی است که کاهش کمی و کیفی تولیدات محصولات باغبانی را به همراه داشته است.
ارسال نظر