توافقات جدید تجاری و صنعتی ایران و عراق

غلامحسین شافعی، صادرات کالاهای بی‌کیفیت به عراق و ایران را ناشی از فعالیت و حضور تجار غیرحرفه‌ای در مبادلات تجاری دو طرف دانست و تصریح کرد که باید زمینه برای ورود تجار حرفه‌ای به عرصه تجارت فراهم شود. رئیس اتاق ایران از همتای خود درخواست کرد که استاندارد کالاهای ایرانی در عراق با سهولت بیشتری پذیرفته شود و همچنین همکاری‌های لازم برای شناسایی و تجارت کالاهای با کیفیت میان دو کشور انجام شود. اما به موازات دیدار بخش‌خصوصی ایران و عراق،‌ توافقاتی در حوزه صنعت، تجارت و برق میان مقامات رسمی دو کشور حاصل شد. رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و وزرای تجارت و صنعت عراق در دیدار و رایزنی با یکدیگر، برای همکاری در ۲۲ پروژه مشترک صنعتی و تجاری به توافق رسیدند. همکاری‌هایی که عمدتا با هدف افزایش اشتغال‌زایی میان دو طرف تعریف شده است. از سوی دیگر دو کشور برای عملیاتی کردن سه برنامه مشترک در حوزه برق به توافق رسیدند. براساس توافق میان وزرای نیروی ایران و عراق سه برنامه «سنکرون‌سازی شبکه برق ایران و عراق تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی»، «کاهش تلفات شبکه برق عراق به میزان ۳۰ درصد تا پایان سال ۲۰۲۰» و «جبران کمبود تولید برق عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ توسط شرکت‌های ایرانی» در دستور کار قرار خواهد گرفت.  اما غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران که در صدر یک هیات ۳۰ نفره از بخش‌خصوصی ایران به عراق سفر کرده، با عبدالرزاق الظهیری، رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی عراق، در حاشیه همایش مشترک تجاری دو کشو دیدار وگفت‌وگو کرد و بر رفع موانع و مشکلات پیش روی همکاری‌ها دوجانبه تاکید کرد. در این دیدار، رئیس اتاق ایران پیشنهاد داد که بانک اطلاعاتی منسجمی از کالاهای باکیفیت تشکیل شود تا جلوی تجارت کالاهای بی‌کیفیت بین ایران و عراق گرفته شود. او این اتفاق را به نفع ایران دانست و تصریح کرد که صادرات و واردات کالاها نباید یک‌‌طرفه باشد بلکه دو کشور باید تجارت متقابل با یکدیگر داشته باشد.  شافعی پیشنهاد کرد که میز تخصصی عراق در اتاق ایران و میز تخصصی ایران در اتاق عراق تشکیل شود با همچنین کمیته پیگیری مشترکی در اتاق ایران و عراق برای جلوگیری از بروز مشکلات و رفع موانع موجود شکل بگیرد.

او مهم‌ترین مشکل در مناسبات تجاری دو کشور را کمبود اطلاعات دانست و تاکید کرد که در صورت تشکیل بانک اطلاعاتی و مبادله اطلاعات، مشکلات موجود شناسایی و حل‌وفصل خواهد شد.

 رئیس اتاق ایران، محور دیگری از صحبت‌های خود را به مساله کیفیت کالاهای صادراتی ایران به عراق اختصاص داد. شافعی در این باره گفت: صادرات کالای بی‌کیفیت به عراق و ایران ناشی از فعالیت و حضور تجار غیرحرفه‌ای در مبادلات تجاری دو کشور است، بنابراین باید زمینه برای ورود تجار حرفه‌ای به حوزه مبادله کالا فراهم شود. او همچنین مسوولیت ورود کالای غیراستاندارد را متوجه عملکرد نادرست برخی از موسسات و شرکت‌های عراقی دانست که مسوول تایید استاندارد و کیفیت کالای ایرانی هستند. به گفته شافعی، بسیاری از فعالان اقتصادی ازعملکرد این شرکت‌ها ناراضی هستند، چراکه با گرفتن هزینه‌های کلان باعث صدور کالای بی‌کیفیت شده‌اند. رئیس اتاق ایران برای حل‌وفصل چالش‌های مذکور در حوزه استاندارد پیشنهاد داد که طرف عراقی استاندارد ایران را بپذیرد و برای شناسایی کالای با کیفیت با ایران همکاری کند.

در طرف مقابل عبدالرزاق الظهیری، رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی عراق، ابراز امیدواری کرد که در دوره جدید، یک هیات بزرگ تجاری از عراق به ایران سفر کند تا مبادله تجاری میان دو کشور تقویت شود. الظهیری به مشکلات حوزه حمل‌ونقل میان دو کشور اشاره کرد و گفت: باید حمل‌ونقل کالا از ایران و همین طور از عراق به ایران به‌صورت یکسره برقرار شود. به گفته رئیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی عراق، باید دولت‌ها مشکلات حوزه حمل‌ونقل را برطرف کنند. او همچنین از صدور بی‌کیفیت و غیراستاندارد کالا از ایران به عراق گله‌ کرد و خواستار همکاری با اتاق ایران برای جلوگیری از صدور کالاهای بی‌کیفیت شد. در سوی دیگر، توافقات جدیدی میان مقامات دولتی ایران و عراق به‌دست آمده است. رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت که با هدف رایزنی با مقامات عراقی و توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی همزمان با رئیس‌جمهور به عراق سفر کرد، در حاشیه نشست مشترک هیات‌های عالی رتبه دو کشور با وزرای تجارت و صنعت عراق رایزنی و گفت‌وگو کرد. در این گفت‌و گوها ایران و عراق برای همکاری در ۲۲ پروژه مشترک صنعتی و تجاری به توافق رسیدند. این توافقات در راستای تکمیل مذاکرات، امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری و توسعه مناسبات ایران با کشورهای همسایه به‌دست آمده است.

اما در زمینه تعاملات جدید در حوزه انرژی، سه برنامه برای توسعه همکاری‌های دو جانبه اعلام شد. براساس توافق میان وزرای نیروی ایران و عراق اجرای سه برنامه «سنکرون‌سازی شبکه برق ایران و عراق تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی»،«کاهش تلفات شبکه برق عراق به میزان ۳۰ درصد تا پایان سال ۲۰۲۰» و «جبران کمبود تولید برق عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ توسط شرکت‌های ایرانی» میان دو طرف توافق شد. ایران از سپتامبر سال ۲۰۰۴ تاکنون بیش از ۶۵ میلیارد کیلووات ساعت انرژی برق به ارزش ۲/ ۶ میلیارد دلار به عراق صادر کرده است که تاکنون ۲۱/ ۵ میلیارد دلار از این رقم دریافت شده است.

در حال حاضر حداکثر ظرفیت صادرات برق ایران به عراق هزار و ۴۹۰ مگاوات و در سطح ولتاژ ۱۱، ۲۰، ۶۳، ۱۳۲ و ۴۰۰ کیلووات است. مطابق قـرارداد فروش برق به کشـور عراق در ۱۱ مارس ۲۰۰۴، خـط انتقال ۱۳۲ کیلوولت سرپل ذهاب - خانقین با ظرفیت ۱۲۰ مگاوات احداث و از سپتامبر ۲۰۰۴ فروش برق به این کشور آغاز شد. پس از آن نیز خط ۶۳ کیلوولت مریوان- پنجوین در اکتبر ۲۰۰۷، خط ۴۰۰ کیلوولت خرمشهر- بصره با ظرفیت ۴۳۰ مگاوات در مارس ۲۰۰۸، خط ۴۰۰ کیلوولت مرصاد- دیاله با ظرفیت ۴۸۰ مگاوات در فوریه ۲۰۰۹ و خط ۴۰۰ کیلوولت کرخه - اماره با ظرفیت ۴۶۰ مگاوات در دسامبر ۲۰۱۱ به ترتیب به بهره‌برداری رسیدند. همچنین اقدامات صورت گرفته و آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم در این بخش موجب شده است تا از سال ۲۰۰۴ تاکنون حدود ۲/ ۶ میلیارد دلار درآمد از کانال فروش برق به عراق حاصل شود، از این رقم تاکنون ۲۱/ ۵ میلیارد دلار آن وصول و مابقی نیز در دست پیگیری برای وصول است.