ما در دورانی به سر می‌بریم که پیچیدگی جزء جدایی‌ناپذیر آن است. از نشانه‌های پیچیدگی در محیط می‌توان به عدم قطعیت، ابهام، رقابت روزافزون و آشوبناکی اشاره کرد؛ به این معنی که نوآوری برای یک سازمان در تعادل پایدار بسیار دشوار است. شرکت‌های هواپیمایی هرگاه بخواهند مزیت رقابتی خود را حفظ کنند، باید تخریب خلاق را در فعالیت‌های خود به کار گیرند. شرکت‌ها باید با ایجاد برتری‌های جدید، برتری‌های قدیمی خود را نابود سازند و اگر چنین نکنند، رقیبی دیگر آن را انجام خواهد داد. مانند شرکت هواپیمایی «پن آمریکن» که زمانی از بهترین شرکت‌های جهان بود، ولی به علت عدم توجه به محیط و خلاقیت نابود شد.

در شرایط پیچیده امروز ویژگی سازمان‌های یادگیرنده برای شرکت‌های هواپیمایی و ایمنی آنان بسیار مهم است. مدیران یک ایرلاین موفق اکثر اوقات از فرآیند ناپایداری و تخریب حذف‌کننده سازگاری که بینش نو، اتفاق آرای ناگهانی در نقاط بحرانی و خود سازمانی خود به خود را ایجاد می‌کند، استفاده می‌کنند و این می‌تواند نظمی نوآورانه و مسیر راهبردی نو به خارج از آشفتگی را به وجود آورد.

در روش جدید در شرکت‌ها، بر تشکیل تیم، مشارکت و همکاری با مدیریت و تغییر فرهنگ سازمانی تاکید شده است. عامل تغییر، طرفدار ساختارهایی است که از نظر افقی گسترده‌تر باشند. چون این ساختارها به سه دلیل مفیدند: اول اینکه چنین ساختاری منافع اقتصادی دارد. دوم، کاهش سطوح مدیریت از نظر عمودی موجب بهبود ارتباطات می‌شود و سوم، گسترش حیطه کنترل (نظارت) منجر به این خواهد شد که کارکنان از استقلال و آزادی بیشتر برخوردار باشند. واحد بازرگانی در ایرلاین به‌عنوان قلب تپنده باید ببیند از نظر بازار و مشتریان چه مواردی هم‌اکنون دارای ارزش است و چه سازوکاری را برای ایجاد این ارزش خلق کنند و این ارزش را کسب و سپس به بازار انتقال دهند. از سوی دیگر، ویژگی مشتریان وفادار، عادات و خواسته‌های آنها در سفرهای هوایی باید دوباره شناسایی شود. شرکت‌های هواپیمایی ایران باید به سمت افزایش کیفیت پرواز از نظر تاخیر کمتر و خدمات نوین در کابین و راحتی مسافر حرکت کنند. مزیت رقابتی گاه می‌تواند نرخ بلیت در یک مسیر خاص یا یک نوع خاص هواپیما باشد. توجه شرکت‌های هواپیمایی ایران به مدیریت ارتباط بازاریابی به‌عنوان صدای شرکت نیز حائز‌اهمیت است. این ارتباطات، مشتریان را ترغیب و به آنها یادآوری و اطلاع‌رسانی می‌کند و عمق و گسترش برند ایرلاین را افزایش می‌دهد. در فرآیند ارتباطات بازاریابی مدیریت رویدادها یکی از بخش‌های مهم به‌شمار می‌رود. مدیران ارشد ایرلاین‌ها با مدیریت رویدادها می‌توانند حواشی بیرون از شرکت را به نفع خود مدیریت کنند.

دو بخش مهم بازاریابی ایرلاین‌ها، قیمت‌گذاری و عملکرد مدیریت (yield management) است. منظور از عملکرد مدیریت، استراتژی قیمت‌گذاری شناور براساس شناخت، پیش‌بینی و تاثیر رفتار مشتریان برای حداکثر کردن درآمد از منابع ثابت (صندلی‌های هواپیما) و محدود (زمان) است. در انتخاب بازار هدف دو معیار کلی وجود دارد؛ اول ارزیابی جذابیت آن بازار برای ما و دوم توان رقابتی در بخش‌های آن بازار. خدمات و درآمد شرکت‌های هواپیمایی براساس بازار مقصد ابتدایی و انتهایی مسافر (O&D) است و باید سعی شود هرچه بیشتر مسافران در شبکهO &D حفظ شوند.

در عین حال، مهندسی هزینه، استراتژی مهم ایرلاین‌ها در شرایط پیچیده امروز است. مدیریت هزینه‌ها کم‌کردن حقوق نیروهای متخصص سازمان مانند خلبانان و مهندسان نیست. یکی از روش‌های عملی مهندسی هزینه‌ها، ایجاد اتحادیه بین شرکت‌های هواپیمایی داخلی است. شرکت‌هایی که دارای بازار مشابه و استراتژی‌های همسان و نزدیک به هم هستند می‌توانند با ایجاد اتحادیه، هم شبکه پروازی خود را گسترش دهند و هم توان رقابتی خود را با شرکت‌های بزرگتر بالا ببرند. در این روش، می‌توان هزینه‌های عملیاتی، سیاسی، تعمیر و نگهداری و ... را کاهش داد و از توان بالاتر فنی و عملیاتی برخوردار بود. کاهش تعدد تایپ‌های هواپیما موضوع حائز اهمیت برای مهندسی هزینه است. این فرآیند باعث کاهش هزینه‌های آموزش کرو پروازی، فنی و مهندسی می‌شود. اما متاسفانه بعضی شرکت‌های ایرانی با ۶ تایپ مختلف هواپیما در حال فعالیت هستند. یکی از عوامل تاثیرگذار دیگر، تعداد کارمندان و حقوق پرداختی در هر صندلی فراهم شده در هر مایل است (ASM). این شاخص نشان‌دهنده بهره‌وری یک شرکت هواپیمایی است که یک‌سوم هزینه‌های کل را شامل می‌شود. در شرکت‌ها باید حدود ۸۰ درصد نیروها عملیاتی و ۲۰ درصد ستادی باشند که متاسفانه در ایران عکس آن است؛ عدد بسیار بزرگ نیروهای ستادی در ایران باعث افزایش سرسام‌آور هزینه‌های شرکت‌ها شده است. امروزه با ایجاد شرکت‌هایIT محور می‌توان در بهبود رابطه حقوق پرداختی وASM اقدام کرد. موضوع بعدی در مهندسی هزینه‌ها، استفاده ازbig data‌ها است. امروزه تلاش تمام شرکت‌های بزرگ و موفق، تبدیل داده به ارزش است.big data می‌تواند هزینه‌ها را از طریق تعمیر و نگهداری پیش‌بینی‌کننده و کاهش کنسلی پروازها در شرایط مختلف آب و هوایی کاهش دهد. مهندسی هزینه شامل آموزش خلبانان نیز می‌شود. با توجه به رشد سریع صنعت حمل‌ونقل هوایی، امروزه در همه جای جهان با کمبود خلبان باتجربه مواجه هستیم و سیر مهاجرت خلبان به خارج از کشور زیاد شده است. هر خلبان هواپیمای جت با هزاران ساعت پرواز بیشتر از چند میلیون دلار ارزش دارد. ایرلاین‌های داخلی باید به جای اخذ تعهدات سنگین مالی و ملکی، به نگهداری و دلگرمی بیش از پیش نیروهای متخصص که هسته مرکزی سازمان هستند، اهتمام بورزند.

در انتها ذکر این نکته ضروری است که مدیریت مشارکتی بهترین روش مدیریت پیشنهادی در شرایط بحران و پیچیده است. سیستم پاداش براساس هدف و جشن‌گیری برای هدف‌های دست یافته شده، استخدام کارکنان با ویژگی رفتار شهروندی سازمانی OCB، نبودن فضای بسته و خشک بوروکراتیک، به کارمندان در شرایط پیچیده امروزی کمک می‌کند تا شیفته و شیدای شغل خود باشند.