OECD اثر سیاست‌های حمایت‌گرایی را بررسی کرد

بلای جان تجارت جهانی

پوریا فیروزنژاد دنیای اقتصاد : آمارهای منتشر شده در گزارش سازمان‌ همکاری‌های اقتصادی و توسعه نشان از آن دارد که تاکید برخی از دولت‌ها بر «سیاست حمایت‌گرایی» موجب شده است تا اقتصاد‌های بزرگ جهان در سومین فصل سال ۲۰۱۸ رشدی را در میزان صادرات و واردات خود شاهد نباشند. دولت ترامپ که اکنون سردمدار اتخاذ این رویکرد تجاری است در حال مواجه شدن با پیامد‌های مخرب اقتصادی اقدامات خود در آمریکا است؛ به‌طوری که روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از مقامات آگاه آمریکایی گزارش داد که ترامپ ممکن است در دیدار با همتای چینی خود به دنبال توافق با پکن باشد.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) به تازگی گزارشی در رابطه با وضعیت تجارت جهان در سومین فصل از سال ۲۰۱۸ منتشر کرده است که نشان از آن دارد در حوزه کشورهای عضو گروه ۲۰، داد و ستد در این مدت به میزان ناچیزی افزایش یافته است. هم‌اکنون نرخ صادرات کشورهای این گروه ۳/ ۰درصد و واردات آن ۷/ ۰درصد افزایش را به ثبت رساند. این در حالی است که با نادیده گرفتن میزان چشمگیر صادرات نفتی که روسیه و عربستان به خود اختصاص داده‌اند، در واقع تجارت در این کشورها با رشدی همراه نبوده است. این موضوع را باید نوعی هشدار در رابطه با توقف رشد پایداری دانست که در طول دو سال گذشته شاهد بوده‌ایم که یکی از دلایل آن می‌تواند روی آوردن برخی از دولت‌ها به «سیاست حمایت‌گرایی» باشد. این گزارش در ادامه با بررسی میزان صادرات و واردات برخی از کشورهای عضو گروه ۲۰ می‌نویسد: در ایالات‌متحده آمریکا، صادرات با کاهش ۷/ ۱درصدی روبه‌رو بوده است. اگرچه صادرات در چین رشد ۴/ ۲ درصدی را تجربه کرد که می‌توان یکی از دلایل آن را فروش سکوهای نفتی به برزیل دانست و همین امر منجر به افزایش ۱۸ درصدی واردات برزیل شد. حتی فروش سکوهای نفتی نیز تنها توانسته است تا بخشی از انقباض صادرات چین را جبران کند، به‌طوری که رشد صادرات پکن نسبت به دوره گذشته ۹/ ۴ درصد کاهش داشته است. صادرات همچنین در اتحادیه‌ اروپا نیز با افت ۸/ ۰ درصدی برای دومین فصل متوالی روند کاهشی را طی کرده است. همچنین در استرالیا ۲ درصد، ژاپن ۲درصد، آفریقا ۸/ ۰درصد، ترکیه ۶/ ۰درصد و هند ۳/ ۰درصد صادرات کاهش یافته است. به‌علاوه رشد واردات در اغلب کشورها نیز صعود ناچیزی را ثبت کرد؛ اما در برخی از کشورهای واردکننده مقادیر عظیم نفت مانند چین، هند و اندونزی به ترتیب، ۱/ ۴،۱/ ۴ و ۹/ ۴ درصد افزایش داشت. از سوی دیگر، میزان واردات در برخی از کشورها به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. ترکیه با ۱۴ درصد و آرژانتین با ۸درصد از جمله این کشورها هستند. یکی از دلایل اصلی این کاهش واردات، سقوط ارزش واحد پول آنها در برابر دلار است. ترکیه و آرژانتین در سال جاری شاهد کاهش ۳۰ و ۳۶ درصدی ارزش پول خود در برابر دلار آمریکا بودند. ارزش ریال عربستان‌سعودی نیز تا ۱۰ درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر، واردات در استرالیا (۲/ ۵)، روسیه (۲/ ۵)، کانادا(۴/ ۱)، کره‌جنوبی(۹/ ۰)، و اتحادیه‌اروپا(۵/ ۰) درصد افت کرد.

کسری تراز تجاری آمریکا

سی‌ان‌ان در گزارشی به چرایی تاثیرات مخرب سیاست حمایت‌گرایی بر رشد شاخص‌های تجاری در آمریکا پرداخته و می‌نویسد: قرار بود تعرفه‌های دونالد ترامپ کسری تراز تجاری آمریکا را برطرف سازد، اما برای پنجمین ماه متوالی است که این کسری تراز روند افزایشی را طی کرده است و درصورت ادامه این وضعیت تا پایان سال جاری یک رکورد بی‌سابقه به ثبت خواهد رسید.

بر اساس گزارشی که به‌تازگی از سوی سازمان آمار فدرال آمریکا منتشر شد کسری تراز تجارت کالا در اکتبر به یک میلیارد دلار رسیده است. گزارش این سازمان یکی از نخستین معیارهای تجاری در رابطه با آمریکا است که پس از اعمال تعرفه‌های ترامپ در ماه سپتامبر بر ۲۰۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی منتشر شد. این اقدام شامل اعمال ۱۰ درصد مالیات بر کالاهای وارداتی مختلف است. با این حال کاخ سفید وعده داده است که از ابتدای ماه ژانویه درصد این تعرفه‌ها را به ۲۵ افزایش دهد. این تعرفه‌ها موجب می‌شود تا کالاها با بهای گزاف‌تری به دست واردکنندگان آمریکایی برسند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در ماه اکتبر نسبت به ماه پیش از آن کالاهای خارجی بیشتری خریداری کرده‌اند. این موضوع می‌تواند نشانی از آن باشد که وارد‌کنندگان در آمریکا به انبار کردن کالاهای وارداتی روی آورده‌اند چرا که در آستانه افزایش تعرفه‌های تجاری میان پکن و واشنگتن، نگرانی‌ها افزایش یافته است.

به نوشته سی‌ان‌ان، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که برخی شواهد مبنی بر آن است که واردکنندگان آمریکایی میزان ثبت سفارش کالاهای چینی را در آستانه اعمال تعرفه‌های گسترده‌تر بر کالاهای این کشور افزایش داده‌اند که همین امر می‌تواند یکی از فاکتورهایی باشد تا شاهد افزایش نرخ واردات طی چند ماه گذشته باشیم. ایان شپردسون، اقتصاددان ارشد موسسه اقتصاد کلان پانتئون معتقد است: «آمارهای منتشر شده در رابطه با تجارت کالا و خدمات نشان می‌دهد که باید انتظار یک کسری تراز تجاری را داشت که در ۱۰ سال اخیر بی‌سابقه است.» این آمارها نشان از آن دارد که نتایج برنامه‌های ترامپ در تجارت به‌طور کامل مخالف با وعده‌های اوست.

تضعیف صنعت کشاورزی آمریکا

در عین حال، به گزارش نشریه بیزینس اینسایدر، درحالی که دونالد ترامپ با کشورهای متحد تجاری آمریکا در کشمکش قرار دارد و همچنان بر تداوم سیاست حمایت‌گرایی تاکید می‌کند، تعداد قابل‌توجهی از کشتزار‌های آمریکا در منطقه غرب میانه در حال دست‌و‌پنجه نرم کردن با انواع مشکلات اقتصادی خود برای بقا هستند. در ۱۲ماه منتهی به ماه ژوئن سال جاری، حداقل ۸۴ شرکت کشاورزی در ایالت‌های مینه‌سوتا، داکوتای‌جنوبی و بخش‌هایی از ویسکونسین اعلام ورشکستگی کرده‌اند. این آمار نشان‌دهنده افزایش دوبرابری نسبت به سال ۲۰۱۴ است. به نظر می‌رسد که اعمال تعرفه‌های تجاری ترامپ که تاکنون بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار از کالاهای وارداتی به آمریکا را شامل می‌شود پیامدهای منفی قابل‌توجهی برای کشاورزان این کشور درپی داشته است. از سوی دیگر، اقدامات تلافی‌جویانه دیگر کشورها علیه کالاهای آمریکایی، موجب کاهش محسوس بهای اقلام حیاتی شده است. نیویورک تایمز به‌تازگی گزارش داده است که در ماه اکتبر صادرات لوبیا به چین تا ۹۴ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. این روزنامه آمریکایی به نقل از چند مقام آگاه گزارش داده است که ترامپ از پیامد‌های طولانی شدن جنگ تجاری بر اقتصاد و بازار بسیار نگران و عصبانی است و در همین راستا ممکن است در حاشیه نشست گروه کشورهای ۲۰ و دیدار با همتای چینی خود به دنبال توافقی با چین باشد تا ضمن به تاخیر افتادن اعمال تعرفه‌های تجاری جدید بر کالاهای چینی، دو طرف بتوانند در این زمینه‌ها با یکدیگر گفت‌و گو کنند.