به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» جنگ تجاری زمانی رخ می‌دهد که یک کشور به‌طور یکجانبه تعرفه‌هایی را علیه واردات کشورهای دیگر وضع کند و سایر کشورها نیز تصمیم به تلافی بگیرند. آنچه باعث شده است در یک سال اخیر موضوع «جنگ‌تجاری» در کانون توجه کارشناسان و رسانه‌ها قرار گیرد، قدرت گرفتن ترامپ در آمریکا به‌عنوان فردی حمایت‌گرا و تشدید تنش‌های تجاری میان غول‌های اقتصادی دنیا بوده است. دونالد ترامپ در طول رقابت‌های انتخاباتی بارها از  تراز تجاری منفی آمریکا در برابر شرکای تجاری این کشور به‌خصوص چین سخن ‌گفت. او که همواره سایر کشورها را به دزدی مشاغل آمریکایی متهم می‌کرد، قول داد در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، تعرفه‌های گسترده‌ای را بر واردات سایر کشورها وضع کند، تهدیدی که با گذشت زمان کوتاهی از دولتش، عملی شد. دونالد ترامپ که بیشترین انتقادات تجاری خود را متوجه چینی‌ها می‌کرد، در چند ماه‌ اخیر طیف گسترده‌ای از واردات محصولات چینی را هدف تعرفه‌ قرار داده است. گرچه پس از گذشت اندکی از این تهدیدات دو کشور تصمیم به مصالحه موقت گرفتند، اما زیاده‌خواهی‌های ترامپ،‌ چین را بر آن داشت تا پاسخ تهدیدات ترامپ را با اقدامات تلافی‌جویانه مشابه‌ دهد. البته تنش‌های تجاری اخیر تنها محدود به روابط تجاری آمریکا و چین نبوده است. در اوایل سال جاری میلادی، دونالد ترامپ در یک تصمیم جنجالی، تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم را افزایش داد، موضوعی که با واکنش شدید کشورهای صادرکننده این دو محصول به آمریکا مواجه شد. پس از تصمیم ماه‌های اخیر چین، اتحادیه اروپا،‌ مکزیک، کانادا، ژاپن و هند در اتخاذ اقدامات تلافی‌جویانه علیه تهدیدات ترامپ و شکایت از آمریکا در «سازمان تجارت جهانی»، روسیه نیز به صف کشورهای تلافی‌گر پیوست. ماکسیم اورشکین، وزیر توسعه اقتصادی روسیه، سه‌شنبه هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد مسکو تصمیم به اتخاذ اقدامات تلافی‌جویانه مطابق با قوانین «سازمان تجارت جهانی» برای جبران خسارات افزایش تعرفه‌های آمریکا گرفته است. به گفته او روسیه تعرفه‌های دیگری را برای اعمال بر طیف گسترده‌ای از محصولات وارداتی از آمریکا مدنظر دارد.

البته واکنش‌ها به تهدیدات تجاری ترامپ به این کشورها محدود نشد. اواخر هفته گذشته وزیر اقتصاد ترکیه از تصمیم این کشور برای افزایش تعرفه ۲۶۷ میلیارد دلاری کالاهای وارداتی آمریکا خبر داد. به گزارش «سی‌ان‌ان» این تصمیم ترکیه‌ بعد از شکست دو کشور در پیشبرد مذاکرات تجاری صورت گرفت. در این رابطه روز پنج‌شنبه نهاد زیبکجی، وزیر اقتصاد ترکیه، ‌در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ترکیه به روابط تجاری فعال، مستحکم و متقابل با آمریکا متعهد است. اما عدالت نمی‌تواند یکجانبه باشد. ما نمی‌توانیم و اجازه نخواهیم داد ترکیه به‌خاطر چالش‌های اقتصادی آمریکا سرزنش شود.» در ماه مارس، دولت آمریکا تصمیم به وضع تعرفه ۲۵ و ۱۰ درصدی به ترتیب بر واردات فولاد و آلومینیوم گرفت. در ابتدا برخی کشورها از اعمال تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم معاف شده بودند -نظیر اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک -که ترکیه جزو آنها نبود (گرچه اندکی بعد تمام معافیت‌ها ملغی شد). بر اساس آمارهای وزارت بازرگانی آمریکا، ترکیه، هشتمین صادرکننده بزرگ فولاد جهان است. از طرفی در سال ۲۰۱۷، ایالات متحده بزرگ‌ترین بازار هدف ترکیه برای صادرات فولاد بود.

به گزارش «آنکتاد»، تعرفه‌های جنگ تجاری بر مبنای تئوری «تعرفه بهینه» تعیین می‌شوند. تئوری تجارت آزاد بیانگر آن است که در صورت وضع تعرفه یکجانبه، یک کشور بزرگ نه تنها واردات خود از سایر کشورها را محدود می‌‌سازد،‌ بلکه قیمت واردات نسبت به قیمت صادرات این کشور نیز کاهش خواهد یافت که نتیجه آن بهبود «نسبت تجاری» - معیاری که از نسبت قیمت صادرات به قیمت واردات یک کشور به‌دست می‌آید - و منفعت آن کشور است. این تعرفه‌های یکجانبه به‌واسطه اندازه‌گیری اهرمی که یک کشور در بازارهای بین‌المللی دارد (بررسی این موضوع که آیا سیاست‌های تجاری یک کشور قابلیت اثرگذاری بر قیمت‌های بین‌المللی را دارد یا خیر که به اصطلاح «قدرت بازار» نامیده می‌شود) قابل محاسبه است. در این باره، «آنکتاد»‌ در گزارش خود سطحی از تعرفه را که هر کشور در صورت وقوع جنگ‌ تجاری تمام‌عیار با آن روبه‌رو خواهد شد، محاسبه کرده است.

نارضایتی‌ آمریکایی‌ها از جنگ تعرفه‌ای

۶ نفر از هر ۱۰ آمریکایی ترجیح می‌دهند دولت این کشور با متحدان نزدیک آمریکا روابط حسنه‌ داشته باشد تا اینکه بخواهد با وضع تعرفه از صنایع داخلی حمایت کند. بر اساس نتایج نظرسنجی «سی‌ان‌ان»، تنها یک‌چهارم از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، افزایش تعرفه و حمایت از صنایع داخلی آمریکا را در اولویت قرار داده‌اند. در این باره دو‌سوم از آمریکایی‌ها معتقدند رهبران خارجی، احترامی برای دونالد ترامپ قائل نیستند.

 

03-01