دلایل افزایش قیمت ماکارونی
عوامل موثر بر حذف یارانه آرد
از سوی دیگر قیمت گندم روز به روز در بازارهای جهانی افزایش می‌یابد، گزارش بلومبرگ نشان می‌دهد در یک سال گذشته نرخ جهانی گندم از ۶۰۹ دلار و ۵۰ سنت به ۱۳۶۳ دلار و ۵۰ سنت رسیده؛ یعنی رشدی معادل ۱۲۳ درصد یا بیش از دو برابر داشته است. از آنجا که دولت گندم را با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌کند میزان ارز دولتی برای واردات گندم هم باید دوبرابر باشد، یعنی روز به روز ارز یارانه‌ای که از خزانه دولت بیرون می‌آید بیشتر می‌شود. افزایش قیمتی که باید جنگ بین دو تولیدکننده گندم جهان یعنی روسیه و اوکراین را مهم‌ترین عامل و محرک آن در نظر گرفت.تخصیص یارانه در داخل به آرد صنعتی و نیز افزایش ندادن قیمت‌های داخل در چند سال اخیر با وجود رشد شدید قیمت‌های جهانی موجب شد شکاف زیاد قیمتی با کشورهای دیگر و از جمله همسایگان ایجاد شود، این شکاف قیمتی حداقل ۱۲ هزار تومان در هر کیلو بود، یعنی اگر یک دستگاه خودرو نیسان‌وانت ۲ تن قاچاق آرد انجام می‌داد، حداقل ۲۴ میلیون تومان به جیب قاچاقچی سرازیر می‌شد.
قیمت‌های جدید ماکارونی
بر این اساس سرانجام دولت تصمیم گرفت یارانه آرد صنعت را حذف کند و در حالی که پیش از این قیمت هر کیلو آرد صنعتی برای تولیدکننده‌ها از جمله تولید‌کننده‌های ماکارونی۲۵۰۰ تومان بود، این رقم ۱۶ هزار تومان تعیین شد. به این ترتیب و با توجه به افزایش ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومانی هر کیلو آرد، بر اساس نامه یازدهم اردیبهشت سازمان حمایت از حقوق تولیدکننده و مصرف‌کننده به معاون صنایع عمومی وزارت صمت قیمت‌های جدید ماکارونی رشته‌ای ساده۵۰۰ گرمی با احتساب مالیات ارزش افزوده ۱۷ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی۳۴ هزار تومان تعیین شده است. این در حالی است که قیمت قبلی ماکارونی ۵۰۰ گرمی، ۷۰۰ گرمی و ۱۰۰۰ گرمی به ترتیب ۶۳۰۰، ۸۶۰۰ و ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود تا به طور میانگین شاهد افزایش ۲۰۰ درصدی این ماده غذایی خوشمزه باشیم. همچنین در این نامه آمده است: «قیمت سایر احجام باید به تناسب عملیاتی شده و در خصوص سایر محصولات تولیدی مطابق ضوابط قیمت‌گذاری مصوب هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها اقدام شود.»
قول پرداخت یارانه نان و ماکارونی به مردم!
جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهادکشاورزی با اشاره به افزایش شدید قیمت مواد غذایی در سطح جهان گفت: ۷۰ درصد روغن و ۳۰ درصد غلات جهان در منطقه اوکراین و روسیه تولید می‌شود که به علت جنگ اوکراین، قیمت مواد غذایی در جهان بین ۳۴ تا ۶۰ درصد افزایش یافته و موجب جیره‌بندی در کشورهای اروپایی شده است. وی با تاکید بر اینکه شرایط جدیدی برای امنیت غذایی جهان ایجاد شده گفت: دولت ایران هم برای حفظ پایداری امنیت غذایی کشورمان به علت قاچاق گسترده محصولات تولیدی با آرد، تصمیم به آزادسازی آرد برای مصارف صنعتی گرفته است. وزیر جهادکشاورزی از کسری شدید گندم در یکی از کشورهای همسایه در حدود ۳ میلیون تن خبر داد که این کشور قصد دارد با قاچاق از ایران، این گندم را تامین کند. ساداتی‌نژاد با بیان اینکه یک کیسه آرد ۵۰ کیلویی در ایران ۳۸هزار تومان است، گفت: همین کالا در آن سوی مرزها تا ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد، جلوگیری فیزیکی از قاچاق آن میسر نیست. وی افزود: طبق قانون بودجه دولت باید نظام توزیع یارانه‌ها را تغییر دهد و دولت قصد دارد یارانه را مستقیم به مردم بدهد.
وزیر جهادکشاورزی با تاکید بر اینکه قیمت نان در نانوایی‌ها هیچ تغییری نکرده است، گفت: نان صنف و صنعت آزاد شده است و برای جبران آن طی روزهای آینده دولت با واریز مبلغی در قالب یارانه، این افزایش قیمت را هم جبران خواهد کرد که بیشتر از هزینه ناشی از این گرانی خواهد بود. وی گفت: این تصمیم هرچند سخت بود اما جلوی فساد را خواهد گرفت و با پرداخت یارانه مستقیم به مردم، هزینه تحمیل‌شده جبران خواهد شد. این موضوع را مسوول پرداخت یارانه‌ها نیز تایید کرد. مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در این باره می‌گوید: برای نانوایی‌هایی که نان مردم را تهیه می‌کنند، هیچ تغییری در قیمت آرد داده نشده و کمافی‌السابق قیمت آرد نانوایی‌ها ثابت است. وی گفت: وقتی یارانه‌ای چندین سال به این صورت تخصیص می‌یابد، فساد آن هم سیستمی می‌شود. بهترین راه این است که اثربخشی یارانه‌ها را خود مردم به‌صورت مستقیم ببینند و یارانه به‌صورت سرراست به خود مردم پرداخت شود. اگر این اصلاحات قیمتی صورت بگیرد و پرداخت یارانه، نه حذف یارانه، بلکه پرداخت یارانه مستقیم به خود مردم انجام شود، بسیاری از این ظرفیت‌ها برای کشور فعال خواهد شد.
اطلاع‌رسانی ضعیف دولت
صحبت‌ها از قوه مجریه، به قوه مقننه هم کشیده می‌شود و نمایندگان مجلس هرچند موافق رقابتی‌سازی بازار و همچنین منع قیمت‌گذاری‌های دستوری هستند اما وزیر جهاد و دولت را در اجرای این مسیر مورد سوال قرار می‌دهند. به طوری که احمد امیرآبادی‌فراهانی، نماینده مجلس شورای اسلامی در فضای مجازی نوشته است: «امروز تلفنی به وزیرجهاد گفتم در اینکه کالا‌هایی که با ارز ۴۲۰۰تومانی مثل گندم وارد می‌کنید و فرآورده‌های آن مثل آرد و ماکارونی به دلیل تفاوت قیمت زیاد به کشورهای همسایه صادر یا قاچاق می‌شود شکی نیست، اما باید برای مردمی که توان خرید این کالا‌ها را ندارند به هرنحو ممکن جبران کنید.» علی حدادی، سخنگوی کمیسیون سیاست داخلی مجلس نیز به موضوع قاچاق آرد اشاره و اظهار کرد: «در آزادسازی قیمت آرد صنعتی نه تنها اطلاع‌رسانی و اقناع درستی صورت نپذیرفت، بلکه تاکنون راهی برای جبران آن نیز از سوی دولت دیده نشده است. اهتمام دولت به استفاده از رسانه جمعی برای آگاه‌سازی و اقناع‌سازی مردم عزیز به شدت احساس می‌شود.»
کمبود ماکارونی در بازار
ظاهرا شوک قیمتی ماکارونی به بازار باعث شده تا برخی تولیدکنندگان از عرضه تولیدات امتناع کنند. فکوری، رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌داران تهران بیان کرد: عرضه ماکارونی به شدت کاهش پیدا کرده است. وی در خصوص کاهش عرضه ماکارونی افزود: برخی کارخانه‌های تولیدکننده ماکارونی اقدام به ذخیره و انبارسازی تولیدات خود کرده‌اند تا بتوانند در آینده ماکارونی را با قیمت جدید در بازار عرضه کنند. فکوری گفت: عرضه ماکارونی به فروشگاه‌ها ۷۰درصد کاهش پیدا کرده است و برندهای مطرح، ماکارونی‌های خود را در حد یک کارتن به سوپرمارکت‌ها عرضه می‌کنند. این عدم عرضه ناراحت‌کننده دسترسی مردم برای خرید ماکارونی را غیرممکن خواهد کرد.این اتفاق باعث شد تا ذبیح‌الله اعظمی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی از دعوت وزیر جهاد کشاورزی به کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی برای پاسخ در خصوص نابسامانی بازار آرد و ماکارونی خبر دهد.
سیاستی که باید تدریجی اعمال می‌شد
اختصاص یارانه به محصولات داخلی برای کاهش قیمت‌ها، سیاست شکست‌خورده‌ای است که نتوانسته در سال‌های گذشته اهداف دولت را تامین کند و کارشناسان معتقدند اگرچه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌تواند در کوتاه‌مدت تبعاتی برای معیشت مردم ایجاد کند، اما در طولانی‌مدت اثرات بسیار مطلوبی خواهد داشت که حذف رانت، فساد و جلوگیری از خروج ارز در بازار از جمله آنها است اما نکته مهم در این میان آن است که حذف ارز باید تدریجی باشد تا اثر آن بر بازار ملایم باشد. در واقع دولت می‌توانست در چند مرحله این طرح را اجرایی کند تا مصرف‌کننده بتواند خودش را با شرایط جدید وفق دهد. تبعات اختصاص یارانه شامل وجود محصولات چندنرخی در بازار، رانت و فساد و خروج ارز از کشور بوده است. در دولت گذشته هم تلاش بسیاری شد که این یارانه که به اذعان بسیاری برکاتی برای کشور نداشته حذف شود اما نتوانستند.
