شروط کاهش قیمت برنج بررسی می‌شود
تاثیر لغو ممنوعیت فصلی واردات برنج
رشد بی وقفه قیمت برنج از فروردین
اما بررسی آمار رشد قیمت برنج ایرانی از ابتدای سال جاری تا مهرماه نشان از شکست رکورد گرانی آن دارد؛ به طوری که قیمت برنج در فروردین به طور متوسط ۱/ ۴۸درصد، در اردیبهشت ۴/ ۴۴درصد، در خرداد ۳/ ۴۲درصد ، در تیر ۴۰درصد، در مرداد ۴۲درصد، در شهریور ۵۵درصد و در مهرماه ۶۲درصد گران شده است که این آمار بیانگر رشد قابل توجه قیمت برنج ایرانی از مرداد تا مهر ماه است. اما قیمت برنج خارجی نیز در مقایسه با مهر پارسال افزایش ۷/ ۲۴ درصدی را تجربه کرده است. روند افزایشی قیمت برنج خارجی در دو سال اخیر و به دنبال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی آغاز شد و همچنان ادامه دارد. به طوری که هر کیلو برنج خارجی در مهر سال گذشته ۲۱هزار و ۱۰۰، در شهریور ماه ۲۵هزار و ۹۰۰ و در مهر ماه تا بیش از ۳۰ هزار تومان بالا رفته که نشان از تورم ماهانه ۸/ ۱و نقطه به نقطه ۷/ ۲۴درصدی دارد.
دلایل افزایش قیمت برنج
درخصوص دلایل افزایش قیمت برنج در بازار، موارد مختلفی مطرح می‌شود که یکی از این موارد کاهش تولید برنج در کشور است. به‌رغم اینکه در ۱۹ استان کشور امکان کشت برنج وجود دارد، اما با توجه به خشکسالی ایجاد شده، سطح زیر کشت این محصول کاهش قابل توجهی داشته است. به طور مثال در استانی مانند خوزستان حدود ۷ هزار هکتار از اراضی زیر کشت برنج نرفته و این مساله در استان‌‌‌های دیگری مانند فارس نیز رخ داده است و با برنامه ریزی دقیق می‌توان میزان تولید برنج را تا حد بسیار زیادی افزایش داد. در همین راستا عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با تاکید بر اینکه با نوسازی و بازسازی واحدهای شالیکوبی می‌توان از هدررفت و تبدیل شدن حدود ۱۰۰ هزار تن برنج به ضایعات جلوگیری کرد، افزود: بهبود عملکرد در واحد سطح تولید برنج می‌تواند به افزایش میزان تولید این محصول کمک فراوانی کند و نیاز به واردات را کاهش دهد. بنا به اعلام ذبیح‌الله اعظمی، سالانه به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج نیاز داریم که ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن از آن در داخل کشور تولید می‌شود.
یک سوم از قیمت برنج در جیب دلالان
بر اساس این گزارش، در شرایط نامناسب اقتصادی فعلی که سرانه مصرف برنج هر ایرانی از ۳۶ کیلوگرم به کمتر از ۳۰ کیلوگرم کاهش پیدا کرده است، اظهارات برخی مسوولان حاکی از آن است که حضور دلالان در بازار برنج نیز بر افزایش قیمت‌ها در این بازار دامن زده است. در همین راستا به گفته این نماینده مجلس هر کیلوگرم برنج حدود ۳۹ تا ۴۰هزار تومان از کشاورزان خریداری می‌شود، اما حدود ۶۰هزار تومان به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد که بر این اساس، یک سوم از قیمت این محصول به جیب دلالان و واسطه‌‌‌ها می‌رود.
وضعیت ترخیص برنج در زمان ممنوعیت
اما افزایش قیمت برنج در حالی ادامه یافته که با شروع ممنوعیت فصلی از ابتدای مرداد سال جاری تا آبان ماه، واردات برنج ممنوع اعلام می‌شود. در این مدت گرچه رایزنی‌هایی برای ترخیص برنج و ورود به بازار جهت تعدیل قیمت‌ها، وجود داشته اما با توجه به شروط معین فقط برای ۱۵ هزار تن برنج مجوز ترخیص ارائه شده که به گفته فعالان این حوزه مشخص نیست این میزان برنج وارد بازار شده یا نه. در چنین شرایطی به تازگی مسوولان گمرک اعلام کرده اند که مذاکراتی برای ترخیص ۸۵ هزار تن برنج که بعد از ممنوعیت واردات به بنادر رسیده، انجام شده تا بتواند وضعیت بازار برنج را بهبود ببخشد.
اثرات لغو ممنوعیت فصلی واردات برنج
اما طی روزهای اخیر خبر لغو ممنوعیت فصلی واردات برنج اعلام شده است. اگرچه طبق قانون مقررات صادرات و واردات، ممنوعیت واردات برنج از ابتدای مرداد تا پایان آبان ماه برای حمایت از تولید داخل اعمال می‌شود؛ اما این ممنوعیت در حالی لغو شده که هنوز زمان چهار ماهه به پایان نرسیده است.
معاون فنی گمرک ایران در این راستا توضیح داد: با توجه به زمان پایانی فصل برداشت برنج و همچنین نامطلوب بودن فضای نگهداری محموله‌های وارد شده در بنادر و جلوگیری از فساد احتمالی کالا، این ممنوعیت چند روز زودتر از موعد مقرر لغو شد.
مهرداد جمال ارونقی با بیان اینکه لغو ممنوعیت فصلی واردات برنج با هدف جلوگیری از فساد و تنظیم بازار انجام شده است، افزود: قبلا ۹۰درصد از محموله ۱۵هزار تنی برنج در گمرکات به دلیل نداشتن کد رهگیری، به صورت درصدی ترخیص شده‌اند و تنها ۱۰درصد باقی مانده است. امسال تاکنون ۷۰۰ هزار تن برنج ترخیص شده و تنها ۸۵ هزار تن برنج بعد از اعمال ممنوعیت به کشور رسیده و حال با لغو ممنوعیت فصلی، این محموله‌های برنج نیز قابلیت ترخیص از گمرکات کشور را خواهد داشت.
به گفته وی ۱۱۵ هزار تن برنج در گمرکات کشور دپو است که با توجه به رفع ممنوعیت فصلی واردات ۱۵ هزار تن برنج وارداتی امکان ترخیص دارد.
کاهش قیمت برنج در شمال
اما شواهد موجود حاکی از آن است که لغو ممنوعیت واردات برنج بر قیمت برنج ایرانی نیز اثرگذار بوده و به گفته فعالان برنج، قیمت برنج در شالیکوبی‌های شمال کشور تا ۵ هزار تومان کاهش یافته است.
تقی جعفریان از فعالان بازار برنج دلیل این کاهش قیمت را «برداشته‌شدن ممنوعیت واردات برنج» می‌داند و می‌گوید: در حال حاضر بازار راکد است و اگر نرخ ارز کاهش پیدا کند، بازار گرم می‌شود.
احتمال کاهش قیمت برنج
در این میان دبیر انجمن واردکنندگان برنج نیز اعلام کرده است که با لغو ممنوعیت واردات برنج و ورود محصول جدید به بازار، قیمت برنج خارجی و ایرانی کاهش می‌‌یابد.
مسیح کشاورز در این‌باره معتقد است: در دوره ممنوعیت واردات فصلی با کاهش برنج خارجی در بازار مواجه بودیم که همین امر منجر به ایجاد حباب در بازار شد. قطعا ورود محصولات جدید تاثیر خود را در بازار خواهد گذاشت، اما میزان تاثیرگذاری آن در بازار به قیمت تمام‌شده جهانی این کالا و نرخ ارز نیمایی بستگی دارد. ثبت سفارش جدید و ترخیص برنج‌های رسوبی در گمرک حباب را از بازار برنج خارج می‌کند، همچنین روند افزایش قیمت برنج ایرانی را متوقف می‌کند و در ادامه روند کاهش قیمت هم اجرا می‌شود. با کاهش قیمت برنج خارجی قیمت برنج ایرانی نیز کاهش خواهد داشت.
اگر قیمت برنج ایرانی بیش از این افزایش یابد و فاصله معناداری با برنج خارجی پیدا کند، سهم تقاضای برنج ایرانی به بازار برنج خارجی منتقل خواهد شد.
مولفه‌های اثرگذار بر قیمت جهانی برنج
درمجموع، قیمت جهانی برنج به مولفه‌های بسیاری مرتبط است که یکی از آنها، زمان خرید برنج است. اگر در فصل برداشت برنج خارجی اقدام به خرید کنیم، قطعا می‌‌توانیم این برنج‌‌ها را با قیمت‌های بهتری وارد بازارهای داخلی کنیم. ولی وقتی تجارت برنج به مدت چهار ماه تعطیل می‌شود و تقاضای ایجاد‌شده در بازار توسط صادرکنندگان به صورت یکجا وارد بازار می‌شود، قطعا فروشندگان نیز قیمت‌ها را بالا می‌‌برند. اگر قیمت برنج خارجی در بازارهای جهانی بالا نرود و نرخ ارز نیمایی نیز افزایش نیابد، قیمت برنج خارجی در بازار داخلی شکسته خواهد شد که برنج ایرانی هم تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد؛ در غیر این‌صورت ممکن است قیمت‌ها نسبت به قیمت‌های قبل از دوره ممنوعیت بالاتر هم برود.
