سرنوشت بورس در نیمه دوم
» گزارش صفحه ۹
اولین هفته سبز پاییز با جمع‌آوری صفوف فروش ثبت شد
نشاط زیرپوستی در بازار سهام
دنیای‌اقتصاد - شروین شهریاری: بازار سهام در هفته گذشته شاهد فضایی پرجنب و جوش نسبت به دو ماه گذشته بود به نحوی که با رشد 5/ 2 درصدی شاخص بورس، عقربه دماسنج بازار سهام در میانه کانال 5/ 1 میلیون واحدی جا خوش کرد. نکته قابل‌توجه در معاملات این دوره، جمع‌آوری بخش مهمی از صف‌های فروش در نمادهای کوچک‌تر بود به نحوی که تعداد نمادهای صف فروش در پایان دادوستدهای روز چهارشنبه به کمترین میزان از زمان شروع افت بازار در 19 مرداد ماه رسید. به این ترتیب، پس از یک دوره توفانی افت 25 درصدی شاخص و رشد 30 درصدی ارز در بازار آزاد، بار دیگر تعادل نسبی بین ارزش و قیمت بخش مهمی از سهام پس از رشد هیجانی قبلی برقرار شده است. با این حال، به دلیل عدم‌پایداری متغیرهای حاکم بر ارزش‌گذاری شامل نرخ ارز و قیمت‌های جهانی (که تحت‌تاثیر انتخابات آمریکا هستند) نمی‌توان از پایداری شرایط سخن گفت و احتمالا دوره‌ای پرنوسان پیش روی بازار سرمایه است.
نسیم انتخابات در صنایع بورسی
از همان ابتدای هفته گذشته تغییر روندی در معاملات سهام صنایع مختلف قابل رصد بود که می‌تواند با برخی چشم‌اندازهای سیاسی مرتبط باشد. ریشه این تغییرات به یک تجربه تاریخی بازمی‌گردد که عمدتا در رفتار بازار سهام بعد از گشایش سیاست خارجی در سال 92 خلاصه می‌شود. بر این مبنا، صنایعی همچون خودرو‌سازی، صنایع مصرفی (غذایی، لاستیک، شوینده)، بانکداری و برخی تک سهم‌ها، واکنش مثبت معناداری را به اخبار گشایش‌های سیاسی ولو به‌صورت کوتاه‌مدت در سال‌های 93 و 94 نشان دادند. در این میان، صنایعی همچون دارو‌سازی نیز نه تنها از جو مزبور پیروی کرده بلکه از منظر سودآوری شرایط رو به رشدی داشتند.
یک اتفاق مهم در آن مقطع، اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز بود به نحوی که با ایجاد منابع جدید، عملا حذف ارز ترجیحی و کاهش نرخ آزاد و یکسان شدن قیمت‌ها رقم خورد. در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد بخشی از معامله‌گران، با الگو‌گیری از تجارب گذشته در حال تنظیم پوزیشن‌های معاملاتی بر پایه احتمالات انتخابات پیش رو در آمریکا هستند. براین اساس، این انتظار وجود دارد که در صورت پیروزی نامزد دموکرات در انتخابات و تحقق وعده وی مبنی بر بازگشت به برجام، گشایش‌هایی ایجاد شود که بر اساس آن هم امکان تک نرخی شدن ارز فراهم شود و هم برخی صنایع غیر‌صادراتی، از فضای رونق احتمالی اقتصاد و امکان جذب منابع جدید بهره‌مند شوند؛ مفروضاتی که به نظر می‌رسد مبنای برخی تحرکات متقاضیان سهام در برخی صنایع شده است.
پیام بهبود تراز تجاری
انتشار اطلاعات اخیر تجارت غیرنفتی خارجی پیام مهمی برای فعالان ارز و سهام دارد. بر این اساس، در شهریور ماه صادرات با 21 درصد رشد به 7/ 2 میلیارد دلار و واردات با 10 درصد افزایش نسبت به مرداد ماه به 1/ 3 میلیارد دلار رسیده است. به این ترتیب، تراز منفی 600 میلیون دلاری مرداد ماه به 400 میلیون دلار در شهریور بالغ شده است. در مجموع در شش ماه اول سال نیز تراز تجاری کشور معادل منفی 2/ 3 میلیارد دلار است که هر چند از تراز منفی 3 میلیارد دلاری 6 ماه اول سال 98 ضعیف‌تر است اما به لحاظ ابعاد، با ورود بخش کوچکی از منابع مسدود شده یا ترمیم فروش نفت، امکان ایجاد تعادل تجاری وجود دارد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که میانگین نرخ ارز آزاد در شهریور ماه معادل 25 هزار تومان بوده که به معنای رشد تقریبا 20 درصدی قیمت فعلی نسبت به میانگین مزبور است. نسبت به زمستان گذشته هم قیمت ارز بیش از دو برابر شده است. با نرخ‌های کنونی، به قول یکی از اقتصاددانان داخلی، یک نوع مزیت مطلق صادراتی و ترجیح کامل مصرف تولیدات داخلی ایجاد شده است.
به عبارت دیگر، از یکسو صادرات طیف وسیعی از تولیدات داخلی جذابیت زیادی پیدا کرده و از سوی دیگر، برای مصرف‌کنندگان ایرانی نیز خرید کالای داخلی نسبت به خارجی توجیه بسیار بیشتری به لحاظ قیمتی دارد. این وضعیت در کنار برخی انعطاف‌های بانک مرکزی در زمینه اجازه فروش ارز به نرخ آزاد و رفع تعهدات در سال قبل در شبکه صرافی موجب می‌شود تا از طرفی، پتانسیل افزایش صادرات و ارزآوری در کوتاه‌مدت بیشتر شود و از طرف دیگر، انگیزه عرضه منابع انباشته صادر‌کنندگان نیز بیشتر شود. به این ترتیب، فارغ از سمت و سوی تحولات سیاسی، این انتظار وجود دارد که با رونق صادرات و کاهش واردات، شرایط عرضه ارز در پاییز سال‌جاری بهبود یابد؛ اتفاقی که می‌تواند نوید بخش مهار افزایش بی‌محابای ارز و تعادل بیشتر بازار در نرخ‌های کنونی ناشی از تعادل طبیعی نیروهای عرضه و تقاضا باشد. از منظر شرکت‌های بورسی هم تثبیت ارز در سطوح فعلی یک پاییز رویایی را رقم خواهد زد هر چند تاثیر آن بر قیمت‌های سهام منوط به چشم‌انداز آتی رفتار این متغیر مهم است.
ناباوری بازارها نسبت به نظرسنجی‌های انتخاباتی
در هفته گذشته، همگام با بستری شدن و سپس ترخیص رئیس‌جمهور فعلی آمریکا از بیمارستان، بازارهای جهانی شاهد نوسانات با اهمیتی بودند. بر این اساس با اعلام خبر بیماری، اکثر بازارها واکنش منفی نشان دادند و با بهبود وی، بازارهای ریسک‌پذیر روند مثبتی در روز سه‌شنبه یافتند. این در حالی است که در نظرسنجی‌های اخیر فاصله دو کاندیدا به ارقام دو رقمی (به درصد) رسیده و حتی بعد از اعلام خبر بیماری، فاصله مزبور افزایش یافته است. تناقض واکنش بازارها با خروجی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در سطح جهانی بیشتر متمایل به انتخاب ترامپ هستند و صرفا تداوم حضور او در مبارزات انتخاباتی را به معنی احتمال بالای برد او ارزیابی می‌کنند. منشأ این داوری شاید شرایط مشابه نظرسنجی‌ها در سال 2016 در زمینه پیشتازی رقیب دموکرات و در نهایت انتخاب ترامپ باشد. در ایران نیز نظرسنجی‌های غیر‌رسمی اینترنتی در سطح کارشناسان بازار سرمایه و خارج از آن نشان می‌دهد که بیش از 60 درصد مخاطبان، پیش‌بینی انتخاب مجدد ترامپ را دارند. جمع‌بندی این فضا نشان می‌دهد که به هر دلیل، اجماع اکثریت سرمایه‌گذاران جهانی و ایران در حال حاضر وزنه احتمالات را برخلاف همه نظرسنجی‌ها به انتخاب مجدد ترامپ در ماه آینده می‌دهند؛ شرایطی که موجب می‌شود تا در صورت عدم‌تحقق این انتظار و انتخاب نماینده دموکرات، نوسانات پر دامنه‌ای در کوتاه‌مدت ناشی از تطبیق قیمت‌ها با مفروضات جدید پیش روی بازارهای داخلی و خارجی باشد.
» گزارش صفحه ۱۰
کارشناسان وضعیت بازار سهام در 6 ماه آینده را بررسی کردند
سرنوشت بورس در نیمه دوم 99
دنیای اقتصاد – پروانه کُبره: تازه‌واردان بورسی در حالی که فکرش را هم نمی‌کردند شاخص کل بعد از فتح قله 2 میلیون واحد این‌چنین به زیرکشیده شود، آن روی بازار را پس از 19 مردادماه تجربه کردند. این شرایط سبب شد تا ترس حرف اول را بزند و هیچ تحلیل و خبری نیز نتواند مسیر بازار را تغییر دهد. شرایطی نامتعادل که سبب شد تا تازه‌واردها فرار را بر قرار ترجیح دهند و درصدد نقد کردن سهام خود برآیند. این در حالی است که کارشناسان خبره بورس بر این باورند که با توجه به گزارش‌های خوب منتشر شده درخصوص تولید و فروش شرکت‌ها، از نظر بنیادی بازار سهام در شرایط مطلوبی به سر می‌برد. در این میان سودای کسب سود کم‌ریسک‌تر در بازارهای رقیب همچون دلار، سکه و مسکن که در دو ماه اخیر خلاف مسیر سهام حرکت کردند، گوش بازار را پر کرده است. در این اوضاع و احوال کارشناسان بازار سهام با اصرار بر پایان التهابات، سهامداران را به سهامداری و ماندن در این بازار ترغیب می‌کنند. اما وضعیت معاملات به کجا خواهد کشید؟ کارشناسان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، افق پیش روی بورس را بررسی کردند. به گفته آنها دادوستدهای این روزهای بازار سرمایه بر پایه هیجانات و ترس بنا شده است. ترسی که هم در رفتار مبتدی‌ها و هم در واکنش حرفه‌ای‌ها به اوج خود رسیده و کار بازار را سخت کرده است. «اظهارات ضد و نقیض مسوولان در مورد بازار سهام و البته نتیجه نامعلوم انتخابات آمریکا، پیش‌بینی آینده بازار سهام در نیمه دوم سال را تقریبا غیر ممکن کرده است.» این را فعالان بازار می‌گویند و بر این باورند که تا پایان سال بازار سرمایه روند صعودی با شیبی ملایم همراه با موج‌های مثبت و منفی در پیش خواهد داشت.
نقش موثر بازارگردانان
مهدی افنانی
شرایط فعلی بازار سرمایه صرفا تحت تاثیر عوامل اقتصادی نیست و عوامل سیاسی بر سر این بازار سایه افکنده است به‌طوری که تاثیر عوامل سیاسی بر بورس در نیمه دوم سال تشدید می‌شود؛ اما بازار فارغ از همه اتفاقات سیاسی و بین‌المللی متعادل خواهد شد و به آرامش می‌رسد. در چند ماه گذشته بازار با ریسک‌های متعددی دست به گریبان بود. ریسک تغییر سریع قوانین و ریسک هسته معاملات پیامد منفی بر بازار گذاشتند؛ اما در دو هفته اخیر و با کند شدن روند تغییر قوانین وضعیت بازار و معاملات نسبت به ماه قبل بهبود یافته است اگرچه پیش‌بینی می‌شد گزارش‌های 6ماهه اول سال محرک خوبی برای رشد داد‌و‌ستد‌ها رقم بزند. همان‌طور که مشاهده کردیم حجم معاملات افزایش یافته اما اینکه سهامداران در انتظار رشد شارپی قیمت‌ها باشند تقریبا غیرممکن است. بورس تهران در ماه‌های ابتدایی سال جاری، به‌عنوان سودآورترین بازار اقتصادی کشور حجم قابل توجهی از نقدینگی اشخاص حقیقی را جذب کرد. رکوردشکنی‌های پی‌در پی شاخص کل باعث شد، میلیون‌ها نفر وارد بازاری شوند که روند طبیعی نداشت. اما با اصلاح قیمت‌ها سرانجام بورس وارد مرحله‌ای خواهد شد که با منطق بیشتری سازگار است.معاملات دو هفته اخیر نشان می‌دهد بازار، هیجان فروش را پشت سر گذاشته و صف‌های فروش به دنبال ارزندگی قیمت‌ها به سمت جمع‌شدن هدایت می‌شود از این رو پیش‌بینی می‌شود بازار بر اساس ارزندگی قیمت‌ها متعادل شود. سهامداران باید مطمئن باشند اگر شاخص سقوط کند، نزول چشمگیری نخواهد داشت. فراز و فرود شاخص، جزو جدا نشدنی بازار سرمایه است. موج جدید هیجانات آفت بازار محسوب می‌شود و نقطه منفی و تاریکی برای این بازار است. این در حالی است که هیجان در بلندمدت به نفع بازار نیست. موضوع مهم دیگری که بازار را با چالش جدی مواجه می‌کند نبود متولی حرفه‌ای برای مدیریت این بازار بحران زده است. اگر بازار سهام با مدیریت بازار گردانان حرفه‌ای هدایت شود قطعا اعتماد ازدست رفته به بورس بازمی‌گردد. در صورتی که در اقتصاد کلان کشور قیمت ارز مهار نشود و قیمت تورم انتظاری و نرخ بهره تغییرات شارپی را تجربه کنند، صنایع صادرات محور و دلار محور ازنظر سودسازی پیشتاز خواهند بود، اما اگر تغییراتی در وضعیت اقتصادی کشور رخ دهد وضعیت بورس تهران نیز تغییر می‌کند. اگر نرخ بهره و نرخ تورم آتی کنترل شود شرکت‌های پروژه‌ای و صنایع خودرویی سودبیشتری نصیب سهامداران می‌کنند.
ادامه فراز و فرود شاخص
مهدی حسینی
وضعیت بازار سرمایه وارد فاز پیچیده‌ای شده است. عوامل متعددی وجود دارد که پیش‌بینی بازار سهام را در 6 ماه دوم سال سخت می‌کند. البته این شرایط مختص بورس تهران نیست. تغییر و تحولات بین‌المللی، وضعیت اقتصادی بسیاری از کشورها را تحت تاثیر قرار داده است. از این رو نه تنها در بازار سرمایه حتی در بازارهای موازی دیگر نیز امکان برنامه‌ریزی وجود ندارد. اتفاقات اخیر در بورس این سیگنال را به بازار می‌دهد که تا یک ماه آینده نوسانات بازار ادامه داشته باشد. حتی در صورتی که اگر شرایط به همین منوال پیش رود از اوایل هفته بازار ملتهبی در انتظار سهامداران خواهد بود. اعلام خبر تحریم بانک‌های ایرانی خود عاملی است که این روزها مورد توجه بورس‌بازان قرار خواهد گرفت. اگرچه بانک‌های ایرانی از قبل نیز به دلیل تحریم‌ها با محدودیت‌هایی مواجه بودند، اما اعلام این خبر در این مقطع پیامد منفی بر رشد سهام دارد. 50درصد سهامداران ایرانی از دانش و تجربه سهامداری برخوردار نیستند، از این رو اعلام این اخبار باعث ترس سهامداران شده و آنها را به سمت رفتارهای هیجانی سوق می‌دهد. از این رو به نظر می‌رسد از ابتدای هفته جاری، احتمالا سهام بانکی‌ها با نوسانات بسیاری مواجه شوند. وضعیت گروه فلزات هم به همین صورت است. با توجه به اینکه نوسانات این صنایع تاثیر مستقیمی بر نوسان شاخص کل دارد احتمالا شاخص با نوسانات چشمگیری مواجه می‌شود که با توجه به شرایط پیش رو ریزش شاخص دور از ذهن نیست. اگرچه سقوط شاخص باعث رعب و وحشت سهامداران می‌شود اما اگر این فرود، آرام انجام شود بعد از مدتی شاخص به مدار صعودی برمی‌گردد و پای سهامداران بیشتری به بورس باز می‌شود. در این میان حرف و حدیث‌هایی نیز که در مورد نرخ بهره بانکی وجود دارد التهابات بازار را بیشتر می‌کند. در این شرایط صنایعی که با ارز و دلار سر و کار ندارند وضعیت بهتری در بازار سهام خواهند داشت و صنایع دارویی، غذایی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری گزینه‌های کم‌ریسک‌تری برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. صنایعی که برای فروش مجبور به دریافت ارز هستند احتمالا بعد از نوسانات قیمت ارز، سهام‌شان با افت‌وخیز‌هایی همراه خواهد بود و سرمایه‌گذاری در این صنایع برای سهامدارانی که به دنبال سودهای کوتاه‌مدت هستند گزینه منطقی نیست. در مجموع می‌توان گفت واقعیت این است که شرایط بازار تا حدودی هیجانی شده است. سهم‌های بزرگ در هفته‌های اخیر با اصلاح مواجه بوده و برخی از سهم‌های کوچک‌تر نیز بین ۴۰ تا 70 درصد اصلاح داشته‌اند.
روند صعودی با شیب ملایم
حسن برادران‌هاشمی
بورس تهران در حالی شش ماه اول سال را پشت‌سر گذاشت که حدودا پنج ماه ابتدایی آن با رشدی بی‌سابقه همراه بود اما از نیمه دوم مرداد ماه با تغییر روند، وارد فاز منفی شد به‌طوری که بخش زیادی از راه رفته را اصلاح کرد. برای نیمه دوم سال، بازار سهام با متغیر‌ها و ریسک‌های متعددی مواجه است. اولین چالش پیش روی بازار سرمایه، انتخابات آبان ماه ریاست جمهوری آمریکاست که البته بیشتر جنبه روانی بر بازار خواهد داشت و به نظر نمی‌رسد نتیجه آن حداقل در کوتاه‌مدت موجب تغییر بنیادی قابل توجهی در بازار شود. متغیر مهم دیگری که بر بازار سرمایه تاثیر مستقیم دارد، نوسانات قیمت ارز است. در یک ماه گذشته بازار سرمایه و ارز رفتاری کاملا متفاوت در پیش گرفتند. به نظر می‌رسد بخشی از رشد بازارهای موازی مانند طلا، دلار و مسکن ناشی از خروج نقدیندگی از بازار سرمایه است. به هر حال چنانچه قیمت دلار افت قابل‌توجهی نداشته باشد و بازار قیمت جدیدی را تثبیت شده بداند، می‌توان انتظار افزایش قیمت سهام به خصوص در نمادهای صادرات محور را داشت. متغیر مهم دیگر نرخ سود سپرده‌های بانکی است. طی هفته گذشته پیشنهاد‌هایی مبنی بر افزایش نرخ سپرده‌ها از سوی تعدادی از نمایندگان مجلس مطرح شد که البته از طرف بانک مرکزی افزایش نرخ سود سپرده‌ها تکذیب شد. وضعیت سیاسی و تحریم‌ها نیز از دیگر متغیرهای اثرگذار بر بازار است و هرکدام از عوامل ذکر شده می‌تواند بر روند بازار در نیمه دوم سال اثر داشته باشد. در مجموع با لحاظ همه موارد و با توجه به اینکه در بیشتر نمادهای بازار شاهد اصلاح اساسی بوده‌ایم می‌توان انتظار داشت تا پایان سال بازار سرمایه روند صعودی البته با شیبی ملایم همراه با موج‌های مثبت و منفی در پیش داشته باشد، در همین راستا توصیه می‌شود برای ورود به بازار گزارش‌های ماهانه، فصلی شرکت‌ها و میزان نقدشوندگی و همچنین وضعیت شرکت در مواجهه با متغیرهای ذکر شده مورد توجه قرار گیرد و پیشنهاد می‌کنم کسانی که از تجربه و دانش کافی در این بازار برخوردار نیستند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند تا سرمایه‌شان با ریسک کمتری رو‌به‌رو شود.
