برای پیگیری نتیجه این دستورات به سراغ تولیدکننده این محصول استراتژیک، وزارت صمت به‌عنوان متولی حوزه صنعت کشور و وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان مرجع بخش کشاورزی رفتیم که همه این مراجع بر اصل و ضرورت نوسازی ناوگان تراکتورهای فرسوده اذعان و تاکید دارند اما از عدم‌تعامل بین‌بخشی برای اجرایی شدن موضوع گلایه دارند.

ظرفیت لازم برای تامین تراکتورهای موردنیاز

مدیرکل دفتر ماشین‌‌‌آلات کشاورزی، ساختمانی و معدنی وزارت صمت در این رابطه به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» در تبریز گفت: به‌شدت و با ضرورت کامل به نوسازی ناوگان بخش کشاورزی و به‌‌‌خصوص تراکتور اعتقاد دارم و بر ضرورت آن صحه می‌گذارم اما با برنامه‌‌‌ریزی و هم‌راستا با سیاست‌‌‌های کلان کشور و از همه مهم‌تر برنامه‌های جامع بخش کشاورزی.

ابوذر جمشیدوند به موضوع خاک‌‌‌ورزی حفاظتی اشاره کرد و افزود: به‌‌‌عنوان‌‌‌مثال برای محقق شدن این برنامه به تراکتورهای سنگین با استانداردها و فناوری‌های روز نیاز است، پس با هدایت نوسازی به اهداف متناسب با این برنامه هم می‌توان اصل تعویض تراکتورهای فرسوده و اجرایی شدن بحث خاک‌ورزی حفاظتی را هم‌‌‌راستا و در جهت هم، عملیاتی کرد. جمشیدوند تاکید کرد: در این بخش باید گفتمان و فرهنگ‌‌‌سازی‌‌‌های توأمان، هم با بخش تولید و هم مصرف صورت گیرد تا هم تولیدات به سمت‌‌‌وسوی برنامه‌ها و سیاست‌ها هدایت شود و هم مصرف‌کننده ملزم و توجیه شود که قرار است در چرخه زنجیره ارزش غذایی کشور کار جدی را رقم بزند که در آن، ضمن حفظ منابع خاکی و آبی و کشاورزی اهدافی همچون افزایش بهره‌‌‌وری و تولیدات در بخش کشاورزی نیز دنبال می‌شود. جمشیدوند با اشاره به اینکه بخش کشاورزی هر کشور جزو خطوط قرمز محسوب می‌شود، گفت: در حوزه کشاورزی به‌عنوان یکی از مسائل راهبردی باید نیم‌‌‌نگاه و چشم‌‌‌اندازی نیز به خودکفایی و استقلال داشته باشیم و این مستقل بودن هم باید در تولید ادوات موردنیاز و هم در خود بخش زراعت و کشاورزی موردتوجه قرار گیرد.

نیمی از تراکتورهای ایران فرسوده هستند

رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون و صنایع کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی نیز در این رابطه به نیاز بخش کشاورزی برای نوسازی ناوگان و به‌ویژه تراکتور اذعان می‌کند و می‌‌‌گوید: در حال حاضر در مزارع کشور نزدیک به ۶۰۰‌هزار دستگاه انواع تراکتور استفاده می‌شود و بیش از ۳۰۰‌هزار دستگاه از این رقم با عمری بالای ۱۳ سال هستند که از نظر استاندارد و مرزبندی، تراکتور فرسوده محسوب می‌شوند و قطعا در موضوعاتی مانند کارآیی، هزینه تمام‌‌‌شده و... با اما و اگرهایی همراهند.

کریم ذوالفقاری عملیاتی شدن موضوع توجه به نوسازی ناوگان تراکتورهای فرسوده را منوط به از بین بردن عطش جامعه کشاورزی به‌وسیله‌ای به نام «تراکتور» می‌‌‌داند و می‌‌‌افزاید: در حال حاضر به دلیل مسائلی همچون افزایش ضرورت وجود تراکتور برای ساکنان روستاها و کشاورزان که تراکتور را به ضرورت روستانشینی و حتی زندگی روستایی تبدیل کرده و همچنین نیاز انباشته‌ای که از سال‌های قبل وجود دارد، شاهد به وجود آمدن فاصله فاحشی در قیمت بین کارخانه و بازار آزاد هستیم. بنابراین ابتدا باید این نیاز را مرتفع و تعادل‌بخشی بین تقاضا و عرضه را به وجود آوریم و سپس به سراغ فراهم آوردن فضای مساعد برای نوسازی ناوگان فرسوده برویم.

ذوالفقاری با تاکید بر نقش و جایگاه تراکتورسازی در عرصه صنعت و کشاورزی کشور اظهار کرد: تراکتورسازی ثمره سرمایه ۵۰ ساله انرژی ‌‌‌بخش صنایع در حوزه تولید اسب بخار مزارع ایران است و نمی‌توان از کنار موفقیت‌های این مجموعه به‌سادگی گذشت ولی در حال حاضر و بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته از سوی جهاد کشاورزی و صرفا برای امسال، ۵۲‌هزار دستگاه انواع تراکتور در بخش کشاورزی موردنیاز است و باید به‌‌‌انحای مختلف تامین شود که این نیاز به‌صورت مکتوب به وزارت صمت به‌عنوان متولی تولید و تامین‌‌‌کننده این ماشین کشاورزی اعلام ‌‌‌شده است.

ذوالفقاری که در بخشی از صحبت‌های خود به نقش نداشتن جهاد کشاورزی در بحث توزیع تراکتور از سال ۱۴۰۰ اشاره‌‌‌ کرده بود در پاسخ به خبرنگار ما درباره نیاز کشور به ۲۰‌هزار تراکتور در سال بر اساس برنامه جامع وزارت جهاد کشاورزی گفت: وزارت جهاد کشاورزی  تنها مرجع تشخیص نیاز کشاورزی است و این آمار صرفا نیاز یکساله و بدون لحاظ نیاز انباشته تهیه و اعلام ‌‌‌شده است.

این مقام مسوول در وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به لزوم تقویت و حمایت از تراکتورسازی برای افزایش تولید، پشتیبانی از سایر تولیدکنندگان خرد در عرصه تولید تراکتور کشور را یادآوری کرده و گفت: ما نیز به‌عنوان یک ایرانی بر موضوع بهره‌‌‌مندی از ظرفیت‌های داخلی در این بخش تاکید داریم اما به وزارت صمت پیشنهاد می‌کنیم اگر احساس می‌کند که برای کشاورز و کشاورزی مشکل ایجاد خواهد شد، برای تعادل‌بخشی بین نیاز و تولید حوزه کشاورزی به تراکتور و کاهش عطش بازار به‌صورت محدود، اقدام به واردات تراکتور کنیم.

با یارانه سوخت تراکتورهای فرسوده می‌توان ۲۵‌هزار تراکتور نو خرید

مصطفی وحیدزاده، مدیرعامل گروه صنعتی تراکتورسازی ایران با انتقاد از ارائه یارانه به تراکتورهای فرسوده پرمصرف به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: در حال حاضر بالای ۵۰‌درصد تراکتورهایی که توسط کشاورزان در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌‌‌گیرند فرسوده بوده و بالای ۱۳ سال عمر دارند که صرفا ۱۷۰‌هزار از این تعداد تراکتور با عمری بالای ۳۰ سال، جزو تراکتورهای رومانی هستند.

وحیدزاده با اشاره به اینکه سالانه ۱۰۰‌هزار میلیارد ریال هزینه بابت اضافه سوخت مصرفی فقط ۲۰۰‌هزار دستگاه تراکتور فرسوده کشور که بالای ۲۰ سال عمر دارند یارانه پرداخت می‌شود، اضافه کرد: باید هزینه‌های سرسام‌آور نگهداری، تعمیرات، استهلاک، بهره‌‌‌وری و... را به این مبلغ افزود که عملا به نظر می‌رسد با عمر بالای ۲۰ سال این وسیله به‌عنوان تراکتور نه‌تنها برای کشاورز، حتی برای ضریب و درجه مکانیزاسیون نمی‌توانند مفید واقع شوند.

وحیدزاده ادامه می‌دهد: با رقم ۱۰۰‌هزار میلیارد ریالی که به یارانه سوخت تراکتورهای فرسوده اختصاص داده می‌شود، می‌توان سالانه ۲۵‌هزار تراکتور نو دارای فناوری روز، متناسب با مصارف کشاورزی خاص و... وارد ناوگان شبکه کشاورزی کشور کرد. با یک برنامه‌‌‌ریزی سرانگشتی و هماهنگی تمامی نهادها می‌توان تراکتورهای فرسوده کشور را نوسازی کرد و تراکتورسازی هم آمادگی کامل برای تامین تراکتور موردنیاز کشور در این بخش را دارد.

این فعال عرصه صنعت کشور راهکار پیشنهادی در این مورد را اختصاص سالانه ۱۰ تا ۲۰‌هزار دستگاه از تولیدات تراکتورسازی به این بخش اعلام و تصریح می‌کند: اگر مبادی مالی این بخش ازجمله دادن تسهیلات برای کشاورزان به‌عنوان مشوقی جهت راغب کردن کشاورز به‌منظور مشارکت در اجرای این طرح تامین شود، تراکتورسازی حتی می‌تواند تمامی تولیداتش را به موضوع نوسازی تراکتورهای فرسوده اختصاص دهد تا هر چه سریع‌تر ضمن جلوگیری از هدررفت منابع ملی، باعث افزایش ضریب مکانیزاسیون، امنیت غذایی، افزایش تولید محصولات کشاورزی و... شود و از آلودگی‌های زیست‌‌‌محیطی ناشی از استفاده از این ناوگان فرسوده کشاورزی نیز ممانعت شود.

وحیدزاده با تاکید بر اینکه تراکتورسازی به‌تنهایی قادر به اجرایی کردن این طرح نیست و باید سایر مجموعه‌های ذی‌ربط نیز مشتاق و راغب برای اجرایی شدن طرح نوسازی ناوگان تراکتورهای فرسوده کشاورزان باشند، پیش‌بینی می‌کند که بسته به اعتبار اختصاصی و همکاری مجموعه‌های یادشده می‌توان در فرآیندی ۱۰ ساله، ۵۰‌درصد تراکتورهای فرسوده کشور را نوسازی کرد.

مدیرعامل تراکتورسازان یادآور شد: طرح نوسازی تراکتورهای فرسوده، مصوبه هیات‌‌‌وزیران را به‌عنوان پشتوانه دارد و ما هیچ نقصی در بحث موارد قانونی نداریم؛ چراکه در سال ۸۷ هیات‌‌‌وزیران قوانین و راهکارهای مربوط به اجرای این طرح از اعتبارات تا تسهیلات و نحوه اجرا را پیش‌بینی و مصوب کرده‌اند و فقط باید دست همتی برای اجرای آن یا علی بگوید. آنچه در پایان این گزارش می‌توان نتیجه گرفت ضرورت افزایش تعامل و همکاری بین‌بخشی مرتبط با موضوع تراکتور در کشور است. به ‌‌‌جرات می‌توان گفت تمامی جورچین‌‌‌های موضوع تراکتورهای فرسوده کشور و لزوم نوسازی این ناوگان پا به سن گذاشته، وجود دارد اما کنار هم چیدن و تکمیل کردن این زنجیره نیازمند همکاری، تعامل، توجه به داشته‌ها، ارجحیت دادن مصلحت کشاورز و کشاورزی به سایر منافع است.