رد پای چالش‌های حمل‌ونقل در کاهش صادرات محصولات غذایی ایران
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ افزایش قابل‌توجه هزینه‌های حمل‌ونقل به مشکلات صادرات کشور در حوزه کالای سوپر مارکتی بویژه محصولات صنایع غذایی دامن زده است. هزینه حمل یک کانتینر ۴۰ فوتی به بازارهای هدف مانند عراق یا افغانستان به بیش از ۵۰۰ میلیون ریال رسیده است؛ این درحالی است که این هزینه در سال ۱۳۹۹ حدود ۲۰۰ میلیون ریال بود. در واقع این افزایش ۱۵۰ درصدی، مستقیماً بر قیمت تمام‌شده محصول تأثیر می‌گذارد.
علاوه بر نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت سوخت در کشور، محدودیت‌های زیرساختی در بنادر کشور و زمان‌بر بودن فرآیندهای گمرکی نیز از دیگر چالش‌های بزرگ توایدکنندگانی است که توانمندی صادرات دارند.
افزایش نرخ حمل‌ونقل، رقابت در بازارهای صادراتی را دشوار کرده است
یاسر میراحمدی، مدیرعامل یک شرکت صنایع غذایی با بیان مقدمه فوق اظهار کرد: یکی از بهترین نمونه ها در بررسی قیمت حمل ، قیمت صادرات محصول ماکارونی است. ایران در تولید ماکارونی علاوه بر برترین کارخانه‌های به‌روز، به منابع گندم روسیه نیز دسترسی دارد و امکان ورود موقت گندم توسط بسیاری از واحدهای تولیدی صنعت آرد و ماکارونی وجود دارد.
هزینه های حمل‌ونقل بین‌المللی تا 20 درصد از قیمت نهایی یک تن ماکارونی را در بازار جهانی تشکیل می‌دهد. سال 1399، قیمت یک تن ماکارونی صادراتی ایران حدود 500 دلار بود، اما امروز این رقم به بیش از 650 دلار رسیده است که حدود 30 درصد از این افزایش به دلیل هزینه‌های حمل است. در مقایسه، کشورهای رقیب مانند ترکیه به دلیل بهره مندی از زیرساخت‌های مناسب‌تر و هزینه‌های پایین‌تر لجستیک، می‌توانند همین محصول را با قیمت 600 دلار عرضه کنند که ما را در بازارهای منطقه‌ای مانند خلیج‌فارس و آسیای میانه تحت فشار قرار می‌دهد.
وی با اشاره به این‌که تأخیر در حمل‌ونقل، یکی از پیامدهای مستقیم در کیفیت و زمان تحویل کالا است، گفت: برای مثال، حمل یک کانتینر به اروپا در گذشته 20 روز زمان می‌برد، اما اکنون به دلیل ازدحام بنادر و مشکلات گمرکی، این زمان به بیش از 30 روز افزایش یافته است.
این تأخیرها، به‌ویژه برای محصولاتی مانند ماکارونی که نیاز به شرایط خاص نگهداری دارند، می‌تواند به کاهش کیفیت و نارضایتی مشتریان منجر شود.
هزینه حمل‌ونقل در ایران تا ۴۰ درصد بیش از رقبای صادراتی آن است
این فعال عرصه صنعت غذایی در پاسخ به این پرسش که در مقایسه با کشورهای رقیب، وضعیت ایران در حوزه لجستیک چگونه است، گفت: هزینه حمل‌ونقل در ایران به‌طور متوسط 30 تا 40 درصد بیشتر از کشورهای رقیب است. برای مثال، ترکیه با استفاده از زیرساخت‌های ریلی گسترده و بنادر پیشرفته، هزینه حمل‌ونقل را برای هر تن ماکارونی به کمتر از 50 دلار رسانده است، درحالی‌که این رقم برای صادرکنندگان ایرانی بیش از 70 دلار است. همین تفاوت سبب شده است که ما در رقابت با کشورهایی مانند ترکیه و ایتالیا در بازارهای هدف مانند عراق و اروپا، سهم کمتری داشته باشیم.
کم‌توجهی به حمل‌ونقل ریلی در صادرات
وی در ادامه یکی از مهم‌ترین راهکارهای سهولت صادرات کالای سوپرمارکتی را توسعه حمل‌ونقل ریلی دانست و اظهار کرد: در حال حاضر، تنها 15 درصد از کالاهای صادراتی ایران از طریق مسیر ریلی حمل می‌شود، درحالی‌که این رقم در ترکیه بیش از 50 درصد است. همچنین تسریع فرآیندهای گمرکی و کاهش هزینه‌های بندری می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، چنانچه دولت بخشی از تعرفه‌های بندری را برای صادرکنندگان به‌عنوان تخفیف کسر کند ،هزینه لجستیک ماکارونی تا 10 درصد کاهش خواهد یافت.
لزوم اولویت‌بخشی به توسعه زیرساخت‌های لجستیکی کشور
میراحمدی مدیرعامل صنایع غذایی ایلیا در پایان افزود: ما انتظار داریم سیاست‌گذاران با اولویت‌بخشی به توسعه زیرساخت‌های لجستیک مانند بنادر و شبکه‌های حمل‌ونقل و ارائه تسهیلات مالی و حمایتی، صادرکنندگان را در حفظ و توسعه بازارهای بین‌المللی یاری کنند. صادرات محصولات غذایی مانند ماکارونی یکی از فرصت‌های ارزآوری برای کشور است که نباید با موانع قابل‌حل از بین برود.
