چالشهای کارت هدیه در سیستم بانکی
1- صدور کارت هدیه صرفا برای مشتری دارای حساب سپرده نزد بانک و برداشت از آن حساب، امکانپذیر است. این در حالی است که در برخی از بانکها، صدور این کارت در قبال وجه نقد در حال انجام بوده و این موضوع زمینههای بروز پولشویی را فراهم میکند.
2- در صدور این کارت، باید شناسایی مشتری با رعایت ضوابط و مقررات مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم صورت پذیرد و اطلاعات هویتی مشتری و تمام کارتهای هدیه صادر شده برای وی، در سامانه عملیاتی بانک درج شود تا امکان ردیابی تمامی تراکنشهای هر کارت میسر شود. این در حالی است که این موضوع با ماهیت کارت هدیه در تناقض است؛ چرا که یک شخص اقدام به اخذ کارت(های) هدیه کرده و این کارت(ها) را در حالت خوشبینانه به اشخاص ثالث واگذار میکند (هدیه میدهد) و تراکنشهای کارت توسط ایشان صورت میپذیرد. بنابراین از آنجا که این نقل و انتقال کارت هدیه از مشتری به شخص ثالث در سامانهای ثبت نمیشود (همانند چکهای غیرصیادی)، زمینه سوءاستفاده و بروز فساد در آن فراهم شده و امکان ردیابی تراکنشهای آن که توسط اشخاص ثالث صورت پذیرفته، میسر نیست.
* در مفاد دستورالعمل بانک مرکزی، صرفا به مسوول بودن مشتری در قبال هرگونه سوءاستفاده از کارت هدیه اکتفا شده و تمهیداتی در این راستا دیده نشده است، این در حالی است که ماده ۱۳ دستورالعمل شفافسازی تراکنشهای بانکی اشخاص، به لزوم ثبت کلیه کارتهای صادره به همراه اطلاعات مشتری در سامانه متمرکز بانک مرکزی (مانا) اشاره کرده، ولی بر مشمول بودن این موضوع بر کارت هدیه سکوت کرده است.
3- لزوم رعایت سقف مقرر برداشت نقدی ریالی روزانه توسط بانکها در صدور کارت هدیه برای هر شخص و پیادهسازی تمهیدات آن در سامانه عملیاتی بانک از دیگر الزامات صدور کارت هدیه است. این در حالی است که بعضا رعایت موضوع مذکور بهصورت دستی و کنترل آن توسط کاربر شعب صورت میپذیرد یا اینکه در قبال هر سپرده مشتری، در سقف مقرر کارت هدیه صادر میشود که خود زمینه بروز ریسک عملیاتی را در بانکها افزایش داده و در کنار میزان سقف برداشت نقدی ریالی، کارت هدیه نیز برای مشتری صادر شده است. این موضوع بعضا میتواند ناشی از ضعف کنترلهای داخلی بانک نیز باشد.
4- نامشخص بودن تعداد کارت و مبلغ آنها برای یک شخص در طول ماه، از دیگر چالشهای کارت هدیه است. بهگونهایکه در راستای پیشگیری از سوءاستفاده و بروز فساد، در مفاد دستورالعمل مشخص نشده است که یک شخص، در یک بازه زمانی مشخص، امکان ایجاد تراکنش با چه تعداد کارت هدیه و چه مبلغی را دارد.
5- چالش دیگر اینکه، عدمثبت اطلاعات کارتهای هدیه یا صدور تعداد بیش از حد مقرر آن برای اشخاص در یک بانک یا در بانکهای متعدد، میتواند زمینه فرار مالیاتی را برای افراد متقاضی صدور کارت فراهم کند. (خروج وجه نقد از حساب و عدمبیان آن در حسابرسیها، موضوعی مشابه چکهای تضمینشده طی چند سال گذشته است، هر چند در برخی موارد رقم آن ناچیز باشد.)