نمای صنعت غذا و نوشیدنی

در صنعت‌‌سنج سعی کردیم فقط از داده‌‌های معتبری که در کشور منتشر می‌‌شوند استفاده کنیم تا کاربران بتوانند به تصویر کلی و قابل اتکایی از صنعت دسترسی داشته باشند.

مجموعه گزارش‌‌های «صنعت‌‌سنج» با هدف توانمندسازی کسب و کارهای ایرانی و تقویت تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بین‌المللی تدوین شده است.

اولین سری از این گزارش‌‌ها با عنوان «صنعت‌‌سنج صادرات» همزمان با ششمین نمایشگاه ایران اکسپو در هشتم اردیبهشت‌‌ماه ۱۴۰۳ منتشر می‌شود. این سری به ارائه‌ اجمالی هفت صنعت کلیدی ایران (کشاورزی، خودرو، غذا و نوشیدنی، لوازم خانگی، معدن و فلزات پایه، پتروشیمی و دارو) به دو زبان فارسی و انگلیسی می‌‌پردازد و شامل چهار بخش اصلی است:

۱. نگاهی به اقتصاد کلان ایران

۲. آمارها و روندهای کلی صنعت

۳. آمار صادرات

۴. بازیگران کلیدی

گزارش «صنعت‌‌سنجِ غذا و نوشیدنی» در چهار بخش مجزا به بررسی این صنعت مهم می‌‌پردازد:

بخش یک – نگاهی به اقتصاد کلان ایران

در میان بخش‌‌های اصلی تولید ناخالص‌‌ داخلی، بین سال‌های ۱۳۹۰-۱۴۰۱، بیشترین نرخ رشد مرکب سالانه به ترتیب مربوط به خدمات (۴درصد)، کشاورزی (۲درصد)، صنعت و معدن (۱درصد) بوده؛ در حالی که بخش نفت‌‌وگاز با نرخ مرکب سالانه ۴- درصد افت کرده است.

بخش دو - آمارها و روندهای کلی غذا و نوشیدنی

طبق این گزارش:

•صنعت غذا و نوشیدنی در سال ۱۳۹۹، ۱۸درصد از کل نیروی کار صنعتی را در اشتغال داشته و با سهم ۱۰درصد از ارزش تولید، ۱۰درصد از سرمایه‌گذاری در تولید صنعتی را داشته است.

•در سال ۱۳۹۹، ۱۸درصد از نیروی کار صنعتی در کارگاه‌‌های تولید غذا و نوشیدنی فعالیت داشته‌‌اند، این کارگاه‌‌ها ۱۰درصد از تولید صنعتی و ۱۰درصد از ارزش سرمایه‌گذاری را در این سال به خودشان اختصاص داده‌‌اند.

•تعداد کارگاه‌‌ها در صنعت غذا و نوشیدنی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ افزایش قابل‌توجهی داشته و تقریبا از سال ۱۳۹۵ ثابت مانده است.

•صنعت غذا و نوشیدنی ایران در مقایسه با ارزشی که تولید می‌کند، نیروی کار بیشتری را مصرف می‌کند. در سال ۱۳۹۹ این صنعت ۱۸درصد اشتغال و ۱۱درصد ارزش افزوده صنعتی را به خود اختصاص داده است.

•ارزش افزوده دلاری صنعت غذا و نوشیدنی در سال ۱۳۹۹ پایین‌‌تر از اوج این صنعت در سال ۱۳۹۶ بوده است، اما بیشتر از سال ۱۳۹۰ است و در این دوره با نرخ رشد مرکب یک‌درصد رشد کرده است.

•در طول دوره‌ ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، الگوی کلی سرمایه‌گذاری در غذا و نوشیدنی افزایشی بوده و با نرخ رشد مرکب سالانه ۸درصد افزایش یافته است.

•صنعت غذا و نوشیدنی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: ۱- تولید غذا و ۲- تولید نوشیدنی، که بخش تولید غذا بیش از ۹۰درصد از ارزش صنعت را تشکیل می‌دهد.

•گروه تولید روغن، با سهم ۴درصد از نیروی کار، ۱۳درصد ارزش افزوده صنایع غذایی را خلق می‌کند و بیشترین خلق ارزش به ازای واحد نیروی کار را دارد.

بخش سه – صادرات غذا و نوشیدنی

گزیده‌ای از یافته‌‌ها و عناوین:

•در یک نگاه کلی صادرات غذا و نوشیدنی طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ با افت در حجم و ارزش مواجه بوده و نرخ افت بیشتر ارزش صادرات (۱۵- درصد) نمایانگر کاهش نسبی قیمت واحد کالای صادراتی این صنعت است.

•عراق و افغانستان در سال ۱۳۹۷ بازارهای جذابی برای صنعت غذا و نوشیدنی بودند و با کاهش صادرات به این دو مقصد اصلی، کل صادرات این صنعت در فاصله ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ کاهش یافته است.

•مواد آماده‌‌پز، بخش اصلی صادرات غذا و نوشیدنی ایران بوده‌‌اند اما از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ ارزش آنها با کاهش ۴۸درصدی مواجه شده است.

•صادرات محصولات آماده غذایی ایران شاهد کاهشی مستمر بوده، در حالی که حجم صادرات به طور قابل‌توجهی تغییر نکرده که این خود نشان دهنده‌ کاهش ارزش کالاهای صادراتی است.

•پس از سال ۱۳۹۷، روغن‌‌ها و روغن‌‌های گیاهی از سبد صادرات روغن‌‌ها و روغن‌‌های ایران تقریبا حذف شده و از ۵۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ به ۰.۳ میلیون دلار در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است.

•طی دوره ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، هم در ارزش و هم در حجم صادرات نوشیدنی، روند کاهشی مشاهده شده که البته این روند در فاصله‌ سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ تغییر کرده است.

•صادرات محصولات آسیاب شده از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ کاهش مستمری داشته که ناشی از کاهش شدید صادرات محصولات گندم، از نظر ارزش و حجم بوده است.

بخش چهار – معرفی بازیگران برتر

در ادامه گزارش، عملکرد این بازیگران بررسی شده است:

• صنعت غذایی کوروش، شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان و گروه صنعتی مینو که سهامدار اصلی مینو، شرکت آزادگان است.

در مجموع این گزارش می‌تواند به عنوان منبعی جامع برای فعالان، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی باشد تا با بستر کلی اقتصاد ایران و نقش کلیدی که می‌تواند در بازار جهانی ایفا کند آشنا شوند.