در نشست «بررسی چالش‌های مشاوره مدیریت» مطرح شد
اقتصادسیاسی توسعه نیافتگی صنعت مشاوره
دنیای اقتصاد، صبا طاهریان
در نشستی با عنوان بررسی چالش‌های مشاوره مدیریت محمدعلی محمدی، رئیس سابق هیات‌مدیره انجمن مشاوران مدیریت، شکرخدایی از اعضای انجمن مشاوره مدیریت و غلامحسین محمدی، مدیرعامل شرکت کسب و کار «دنیای‌اقتصاد» سخنرانی کردند.
محمدعلی محمدی در این پنل با بیان اینکه نباید چالش‌ها را با دید منفی نگریست، گفت: این چالش‌ها همیشه دو بعد فرصت‌ها و تهدیدها را در درون خود دارد. به عنوان نمونه مواجهه با پیشرفت فناوری در مقام یک چالش به نحوه برخورد ما برمی‌گردد که آیا از آن به عنوان یک فرصت و ابزاری برای گسترش کسب و کار نگاه کنیم یا با آن به مقابله بپردازیم.
وی با اشاره به اینکه بدون تردید توسعه صنعت مشاوره مدیریت به میزان توسعه یافتگی اجتماعی و اقتصادی کشور مرتبط است، گفت: یک رابطه دو سویه بین توسعه مشاوران و توسعه سازمان‌های اقتصادی وجود دارد. مضاف اینکه بنیان توسعه اقتصاد یک کشور هم نقش مهمی دارد و بین کشوری که بنیان اقتصادی آن متکی بر فروش منابع باشد تا کشوری که اقتصاد آن بر مبنای تولید ارزش افروده است، تفاوت زیادی در استقرار و رشد صنعت مشاوره وجود خواهد داشت.
محمدی در ادامه به چند نمونه از چالش‌های این صنعت اشاره کرد. به گفته او یکی از چالش‌های اصلی «چگونگی استفاده از دانسته‌ها در سطح عمل» است. وی توضیح داد: مشاوران دیگر برای تعلیم نباید وقت بگذارند بلکه مساله مهم درک مسائل کارفرما و راه‌‌‌حل‌یابی است. محمدی با اشاره به اینکه نباید فکر کرد که دانش خوب داشتن موجب کار اجرایی خوب می‌شود، افزود: در حال حاضر چگونگی تبدیل دانش به عمل به یکی از چالش‌ها تبدیل شده است، چراکه از نظر داده و دانش کارفرماها به دلیل موقعیت برتر مالی خود بهتر از هرکس می‌توانند به آنها دست پیدا کنند ولی تبدیل آنها به فرآیندها تصمیم‌گیری است که مشاوره را متمایز خواهد کرد.
به گفته محمدی مساله دوم به تیم‌‌‌سازی برمی‌گردد. وی با بیان اینکه مشاوران با کمبود نیروی انسانی متخصص مواجه هستند، گفت: با توجه به محدودیت‌های مالی این صنعت، توانایی جذب، نگه‌داشت و استفاده از نیروی انسانی شایسته یکی از مسائل اصلی حال حاضر قلمداد می‌شود.
نیاز به یک نهاد رتبه‌بندی داریم
در ادامه شکرخدایی نیز یکی از چالش‌های مشاوران مدیریت را در عدم‌تدوین یک مدل کسب و کار در این صنعت دانست و اعلام کرد: همان‌طور که برای درمان بیمار مزایده برگزار نمی‌کنند، ما نیز نباید به صورت پیمانکاری و موقت به اشتغال درمان ساختار مدیریت بپردازیم. به نظر می‌رسد که استفاده از مدل نفرساعت بهترین شیوه کسب و کار در این صنعت باشد.
وی در ادامه گفت: نحوه رقابت در این صنعت هم یکی از مسائل ماست و این موضوع باعث به هم ریختن قیمت‌ها شده و لازم است با یک نهاد رتبه‌بندی کیفیت و قیمت مشاوران به طور دقیق مشخص شود.
شکرخدایی چالش سوم را تورم دانست و گفت: به دلیل قراردادهای بلندمدت، کاهش ارزش پول موجب از بین رفتن ارزش و قیمت کار مشاوران شده است.
وی همچنین چالش چهارم را انقلاب چهارم تکنولوژی توصیف کرد که گفته می‌شود هوش مصنوعی توانایی مشاوره مدیریت را بهتر از انسان به دست خواهد گرفت.
مساله اقتصاد غیررقابتی
مدیرعامل شرکت کسب و کار دنیای‌اقتصاد با بیان اینکه اساسا رویکرد ما در دنیای‌اقتصاد تحلیل فراروندها و جریان‌های کلان تاثیرگذار بر اکوسیستم‌ها است، گفت: اگر با نگاه کلان بخواهیم تحلیل کنیم صنعت مشاوره اگر بیماری یا چالشی دارد، این مشکلات ناشی از مشکلات کل اقتصاد ایران هم هست و اگر صنعت مشاوره می‌خواهد با این چالش‌ها مبارزه کند باید تا حدودی ادبیات خود را در مواجهه با مسائل اقتصادی کشور تغییر دهد.
غلامحسین محمدی افزود: البته خوشحالم که مدتی بیشتر از دو تا سه سال است که برخی مانند دکتر فرهاد نیلی تلاش‌‌‌هایی در راستای اتصال این بخش‌ها انجام می‌دهند، اما به نظر من باید در صنف مدیریت جدی‌‌‌تر به این امر مشغول شویم.
وی در ادامه به‌‌‌چند نمونه از این مسائل کلان اقتصادی تاثیرگذار اشاره کرد: بزرگ‌ترین مساله این است که در اقتصاد ایران ما با یک اقتصاد غیررقابتی یا به قول دکتر غنی‌نژاد با اقتصاد رفاقتی روبه‌رو هستیم. به عنوان نمونه وقتی با شرکت سازنده یک کالا که سودش از فروش باطله ۶۰درصد و سود فروش محصولش ۴۰درصد است در مقام مشاوره مدیریتی چه می‌توانیم جز اینکه محصولات را به صورت باطله بفروشد، توصیه کنیم.
وی گفت: در چنین شرایطی ما باید اثبات کنیم که شرکت شما مریض‌‌‌است چون او اصلا نمی‌فهمد که دچار عارضه است. وقتی سود صنایع استخراجی کشور ما اینقدر عجیب و غریب است، اصلا بهره‌وری چه‌‌‌معنایی برای آنها خواهد داشت تنها نیاز دارد که کمک شود هزینه مسوولیت احتماعی کمتر پرداخت کند! یعنی اقتصاد غیررقابتی بنیان‌هایی ایجاد می‌کند که همه تراز‌ها را به هم می‌زند و اصلا دلیلی نمی‌بیند که مشاور بگیرد. این امر آثار تبعی هم دارد؛ از دنیا هم غافل می مانیم، چون مشاوره مدیریت قرار است فرآیندها را بهبود بخشد و شرکت‌ها را در حد استاندارد بین‌المللی ارتقا دهد.
محمدی گفت: بنابراین بزرگ‌ترین مشکل صنعت مشاوره هم همین است که با بیماری که درکی از این مسائل ندارد سروکار دارد. به نظر من صنعت مدیریت باید بیشتر راجع به اقتصاد کلان و ارتباطش با این اتفاقات گپ بزند. بنابراین جای درس آموزی به بقیه نیست باید این ادبیات توسعه پیدا کند و ما تا می‌توانیم دلایل پنهان شدن مریضی و چگونگی رفع این بیماری و سود آن را تشریح کنیم.
وی در ادامه گفت: موضوع دوم اینکه باز ساختار اقتصاد ما در ایران اکوسیستمی و حاصل همگرایی اکوسیستم‌ها نیست. زنجیره ارزش در آن خیلی معنایی ندارد تا جایی که برعکس همه دنیا که اقتصاد بر مبنای هزینه مبادله می‌‌‌چرخد، روی عناصر دیگری شکل گرفته است. بنابراین جایی که اتفاقا شما می‌توانید به عنوان مشاور اثرات شگرف بگذارید همان در بسته است. اصلا مشاور نمی‌تواند روی اقتصادی که مبتنی بر اکوسیستم نیست نقش‌آفرینی جدی داشته باشد که بعدا تاثیر آن را در زنجیره اقتصاد ملی مشاهده کند. خوب اینجا باز یک بن بستی برای مشاور است که فقط می‌تواند کارهای میکرو در سازمان‌ها را انجام دهد و حجم اثرگذاری‌‌‌شان دیده نمی‌شود در حال که یک زنجیره مشاوره خوب می‌تواند سه بیزینس را پشت سر هم از سه منظر مختلف صنعت تکان دهد ولی اساسا این همگرایی تعریف نشده است.
محمدی در ادامه توضیح داد: موضوع سوم این است اینقدر ریسک سیستماتیک در اقتصاد ما بالاست که زمان معنی خود را از دست داده است. چون ایران جامعه کوتاه‌مدت است، سازمان‌ها هم کوتاه‌مدت تصمیم‌گیری می‌کنند. لذا در چشم کارفرما وقتی به او می‌گویید این پروژه یک ماه طول می‌کشد یک شادی می‌بینید و برعکس درباره زمان‌های بلندمدت دچار غم می‌شود. ریسک‌های سیستماتیک عجیب و غریبی مانند تورم و... اساسا معنای زمان را تغییر داده است، در حالی که موضوع مشاوره ایجاد تغییر بلندمدت در فرهنگ و روال فرآیندهاست . این موضوع به شدت چالش‌هایی مانند افزایش فریلنسری را در پی داشته است.
مدیرعامل شرکت کسب و کار دنیای‌اقتصاد افزود: موضوع پایانی که از همه اینها نشأت می‌گیرد این است که اقتصاد ما بین‌المللی نیست و به تبع آن مشاور بین‌المللی نداریم بنابراین استانداردهای ما نیز بین‌المللی نیست.
وی افزود: اگر با این لنز کلان رویت کنیم که اقتصاد ما بین‌المللی نیست و جامعه ما متاسفانه جامعه کوتاه‌مدت است، مشاهد می‌کنیم که بزرگ‌ترین چالش ما تصمیم‌گیری در میان این قیود پیچیده و بغرنج است و مشاوران نیاز به گپ زدن در این ساحت دارند.
