داستان پندآموز غول خودروساز ژاپنی برای شرکت‌های سنتی که وارد عرصه تکنولوژی می‌‌شوند
شکست بلندپروازیهای دیجیتال تویوتا
سیاره بافته‌‌شده
سال ۲۰۲۱، مدیران تویوتا وقتی استارت‌آپ تکنولوژی خودشان را راه‌‌اندازی کردند، رویاهای بزرگی در سر داشتند. می‌‌خواستند نرم‌‌افزاری برای ماشین‌‌ها بسازند که یک روز به استاندارد صنعت خودرو تبدیل شود. از یک آمریکایی به نام «جیمز کافنر» هم درخواست کردند که مدیر این استارت‌آپ شود. آنها آنقدر بلندپرواز بودند که یکی از پروژه‌‌هایشان، ساخت یک شهر جدید در دامنه کوه فوجی بود تا بتوانند در آنجا ماشین‌‌های بدون راننده و روبات‌‌هایشان را تست کنند. «آکیو تویودا»، مدیرعامل وقت شرکت گفته بود که استارت‌آپ به تویوتا کمک خواهد کرد پرچمدار برهه‌‌ای از تاریخ شود که در آن، ماشین‌‌های برقی، متصل به هم، بدون راننده و به شدت متکی به نرم‌‌افزار خواهند شد.
تویودا نام استارت‌آپ را « وُوِن پلنت» (Woven Planet) به معنای «سیاره بافته‌‌شده» گذاشت (اشاره به سال ۱۹۲۴، که شرکت تویوتا تازه تاسیس شده بود و ماشین‌‌های بافندگی تولید می‌‌کرد). او ۵درصد از سهام پلنت را نیز خرید تا تعهدش را نشان دهد. اما حالا آن رویاها تا حدی از دسترس دور شده‌‌اند. در حالی که شرکت گفته چشم‌‌انداز اصلی، همچنان سر جایش است، اما عرضه کامل نرم‌‌افزار تویوتا که به راننده‌‌ها امکان به‌‌روزرسانی بی‌‌سیم ماشین‌‌هایشان را می‌دهد عقب افتاده. هنوز هیچ شهری تاسیس نشده. سه سال گذشته و روند پیشرفت، کندتر از برنامه‌‌ریزی‌‌ها بوده. نرم‌‌افزار، آنقدر بلندپروازانه بوده که نتوانسته به موقع عرضه شود. کافنر ژاپن را ترک کرده و با شوخی به همه گفته که در این مدت، موهایش ریخته.
خودروسازان در جاده ناهموار تکنولوژی
این استارت‌آپ در مراحل اولیه، مرتکب اشتباهاتی شده که می‌تواند داستان پندآموزی برای شرکت‌های سنتی‌ای باشد که درصدد ورود به حوزه تکنولوژی هستند اما نمی‌توانند روش‌ها و مهارت‌‌های قدیمی را با رویه جدید همسو کنند. مهم‌ترین چالش‌اش این بود که با اهداف متغیر شرکت مادر، یعنی تویوتا ارتباط برقرار کند (تویوتا در تلاش است خودش را بازآفرینی کند و همزمان، سالانه ۱۰میلیون خودرو بسازد).
در نتیجه، تاریخ عرضه نرم‌‌افزار چند بار تغییر کرد. حالا تویوتا عده‌‌ای از مهندسان قدیمی گروه خودروسازی‌‌اش را روی کار آورده و استارت‌آپ را به شرکت اصلی نزدیک‌‌تر کرده. آنها گفته‌‌اند که با این ساختار جدید، برنامه‌‌ها دوباره روی روال افتاده و قول داده‌‌اند که نسخه اولیه نرم‌‌افزار تا ۲۰۲۵ عرضه خواهد شد.تویوتا یکی از ستون‌‌های اقتصاد ژاپن است که مستقیم و غیرمستقیم در اشتغال میلیون‌‌ها نفر نقش دارد. برای بیش از یک قرن، تویوتا بوده که با اصولش، از جمله تاکید بر کارآیی، کاهش ضایعات و بهبود مستمر، استانداردهای جهانی خودروسازی را تعیین کرده است.
فرهنگ این شرکت، حول محور برنامه‌‌های زمانی قاعده‌‌مند و کنترل سختگیرانه بودجه شکل گرفته. اغلب مدیران ارشدش از جمله مدیرعامل فعلی، «کوجی ساتو»، مردانی ژاپنی هستند که تمام سال‌های بزرگسالی خود را در تویوتا و به تلاش برای ساختن آینده شغلی و اجتناب از اشتباه گذرانده‌‌اند. کارمندها هودی مشکی نمی‌‌پوشند بلکه یک یونیفرم واقعی به تن می‌کنند. خود ساتو نیز در جلسه‌‌های داخلی همان یونیفرم را تن می‌کند.
اما تویوتا تنها شرکت خودروسازی نیست که در حوزه نرم‌‌افزار به مشکل برخورده. جنرال موتورز هم هفته پیش عملیات «خودروی بدون راننده» خود را به دلیل نگرانی‌ها درباره ایمنی به حالت تعلیق درآورده. فولکس، دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان نیز برای پروژه نرم‌‌افزارش، میلیاردها دلار هزینه و ارتشی از مهندسان را استخدام کرد اما در نهایت به بن‌‌بست خورد. مشکلات این پروژه، باعث تاخیر در رونمایی از چند مدل شد و گفته می‌شود که در کناره‌‌گیری «هربرت دیس»، مدیرعامل سابق شرکت نیز تاثیر داشت.
شرکت‌های نوپای خودروسازی، مثل تسلا، ماشین‌‌هایی می‌‌سازند که بیشتر شبیه کامپیوترهای چرخ‌‌دار هستند تا ماشین. و به نظر می‌رسد که فولکس و تویوتا بازی را به این تازه‌‌کارها باخته‌‌اند. تسلا و بی‌‌وای‌‌دی (سازنده خودروهای برقی در چین) برای کنترل عملکرد ماشین‌‌های خود به طور گسترده‌‌ای از نرم‌‌افزارها استفاده می‌کنند. این یعنی طیف وسیعی از قابلیت‌‌های این ماشین‌‌ها مثل برد باتری، می‌توانند از طریق آپدیت‌‌ها، هر روز بهتر و بهتر شوند. درست مثل یک اپلیکیشن موبایل.
استارت‌آپی به سبک آمریکایی
سال ۲۰۲۰، تویودا در جلسه‌‌ای کارکنان آینده استارت‌آپش را تشویق کرد که به رویاهای بزرگ فکر کنند. او گفت: «ترویج نوآوری در تویوتا کار سختی بوده چون تویوتا سازمان بزرگی است که در آن، تصمیم‌گیری‌‌ها هنوز هم متکی به رسومات و روال‌‌های سنتی هستند. اما در این دوران جدید، همه کارها را نمی‌شود با اتکا به مکانیزم‌‌های منطقی پیش برد. من معتقدم که می‌توانیم کارهای خارق‌‌العاده انجام دهیم. باور دارم که می‌توانیم جهان را تغییر دهیم. » تویوتا برای جذب مهندسان نرم‌‌افزار خارجی خبره، حقوق‌‌های بالا به آنها پیشنهاد می‌‌داد و چند استارت‌آپ را نیز خریداری کرد. برای دفتر کارشان که به سبک و سیاق دفاتر سیلیکون ولی بود، یک ساختمان بلند در مرکز توکیو را انتخاب کردند. با وسایل نقلیه شخصی برای کارکنان و فضایی مزین به گل و گیاه برای حفظ آرامش. این ساختمان با دفاتر اصلی شرکت در شهر تویوتا ۱۸۰ مایل فاصله داشت؛ مراکزی که معروفند به خاموش کردن تهویه‌‌ها و آسانسورها برای صرفه‌‌جویی در هزینه‌‌ها.
تویودا برای مدیریت استارت‌آپ، «جیمز کافنر» را که از سال ۲۰۱۶ به تویوتا آمده بود و قبل از آن نیز با گوگل در پروژه ماشین‌‌های هوشمند همکاری می‌‌کرد، انتخاب کرد. کافنر ۵۲ ساله که متخصص روباتیک بود، مدیریت بیش از ۲هزار کارمند را بر عهده گرفت. او در طول یک سال منتهی به مارس ۲۰۲۳، چیزی حدود ۹ میلیون دلار درآمد کسب کرد. دو میلیون بیشتر از درآمد رئیسش! یکی از پروژه‌‌های آینده‌‌نگرانه استارت‌آپ، شهری در دامنه کوه فوجی بود که قرار بود انرژی‌‌اش را هیدروژن تامین کند و هزاران نفر در آن زندگی و کار کنند. قرار بود کلی خانه و ماشین هوشمند در این شهر تست شوند.
و البته نرم‌‌افزاری که قرار بود پرچمدار صنعت خودرو شود. این نرم‌‌افزار، در واقع یک سیستم عامل به نام «آرن» بود که با استفاده از آن، راننده‌‌ها می‌توانستند طیف وسیعی از به‌‌روزرسانی‌‌ها را دانلود کنند. این ماشین‌‌ها قرار بود به شبکه کلاود وصل شوند که داده‌‌های میلیون‌‌ها ماشین، خانه هوشمند و زیرساخت‌‌های شهر را جمع‌‌آوری و همرسانی می‌‌کرد. برنامه‌‌نویسان خارج و سایر خودروسازان نیز می‌توانستند از این سیستم عامل استفاده کنند. درست مثل اندروید که روی بسیاری از برندهای موبایل اجرا می‌شود.
تقابل روال‌‌های سنتی و مدرن
این یک چشم‌‌انداز عظیم بود و چفت کردن آن با برنامه‌‌های انعطاف‌‌ناپذیر تولید خودرو، کار آسانی نبود. کار تیم سخت‌‌تر هم شد چون شرکت می‌‌خواست نرم‌‌افزارش روی انواع ماشین‌‌ها، از برقی و هیبریدی گرفته تا بنزینی و هیدروژنی کار کند. تویوتا همچنان ماشین‌‌های بنزینی تولید خواهد کرد. آقای تویودا هفته پیش گفت که مردم بالاخره دارند با واقعیت خودروهای برقی روبه‌‌رو می‌‌شوند و یک راه‌حل واحد به تنهایی نمی‌تواند مشکل محیط‌زیست را حل کند.
خیلی‌‌ها حتی درون تویوتا و استارت‌آپ، نتوانستند چشم‌‌انداز را درک کنند. در جلسه‌‌ای که شش ماه پیش برگزار شد، یکی از سوالات پرتکرار کارکنان این بود که «آرن چیست؟». خود مدیرعامل قبل از پاسخ، کمی مکث کرد و هدف آرن را این‌گونه توصیف کرد: «چیزی فراتر از کنترل عملیات رانندگی، نجات جان‌‌ها با سیستم ایمنی اتوماتیک». افراد حاضر در جلسه به یاد می‌‌آورند که همان موقع، برایشان سوال شده بود که چرا مدیر در پاسخش از افعال گذشته استفاده می‌کند.
این سوال، موضوع بحث مدیران تویوتا و استارت‌آپ نیز بود. توسعه آرن بیش از حد طول کشیده بود. منابع آگاه به نشریه وال‌استریت ژورنال گفته‌‌اند که در یکی از جلسات، وقتی مدیران استارت‌آپ به آقای تویودا گفتند که آپدیت‌‌های نرم‌‌افزار در موعد مقرر تکمیل نخواهند شد، او به شدت از کوره در رفته.
تویوتا در مسیری هموارتر
طی یک سال اخیر، این تیم تمرکزش را روی عرضه سریع نرم‌‌افزار گذاشته. مدیر ارشد تکنولوژی تیم، «جان آبزمایر» که ید طولایی در حوزه خودروسازی و تکنولوژی دارد، گفته که چشم‌‌انداز نهایی آرن، «تبدیل شدن به استاندارد خودروسازی»، هنوز به قوت خود باقی‌ست. او گفت: «تنها چیزی که تغییر کرده این است که قرار نیست (قابلیت‌‌هایش) به صورت یکجا ارائه شود بلکه قدم به قدم و تدریجی خواهد بود». در ماه ژانویه، آقای تویودا زمام شرکتش را به ساتو که از مهندسان باسابقه است، سپرد. وظیفه ساتو این بود که روند کند شرکت در ورود به حوزه خودروهای برقی را سرعت بخشد. او چند روز پس از انتصاب، وعده تولید و عرضه ۱۰ مدل جدید برقی تا سال ۲۰۲۶ را داد. او می‌‌خواست عرضه کامل آرن با این مدل‌‌ها همزمان باشد. قرار شده که آرن در سال ۲۰۲۵، در بعضی از خودروها اجرا شود. عرضه کامل نیز سال ۲۰۲۶ خواهد بود.
نام استارت‌آپ نیز به « وُوِن بای تویوتا» (Woven by Toyota) (بافته‌‌شده توسط تویوتا) تغییر یافت. چند تن از مدیران کهنه‌‌کار تویوتا نیز به هیات‌مدیره‌‌اش پیوستند. آقای تویودا نیز به دلیل نگرانی‌ها درباره تضاد منافع، سهم خودش از استارت‌آپ را به شرکت تویوتا فروخت، اما گفت: «احساس من نسبت به این استارت‌آپ که مثل بچه خودم است، هیچ تغییری نکرده.» کافنر نیز در اکتبر پس از دو سال و نیم از سمتش کناره‌‌گیری کرد و حالا در تویوتا در حوزه توسعه نرم‌‌افزار و آموزش و توسعه مهارت‌‌های دیجیتال کار می‌کند. حالا شخصی به نام «هازیمه کومابه» مدیرعامل استارت‌آپ است. او از شرکت دنسو که تولیدکننده قطعات خودرو در ژاپن است آمده.
«تاکاکی ناکانیشی»، تحلیلگر حوزه خودروسازی می‌‌گوید: «تویوتا با یادگیری از شکست‌‌هایش، حالا توانسته اولویت‌‌هایش را به شکلی شفاف مشخص کند. سوال اینجاست که آیا این شرکت بالاخره به این نتیجه رسیده که چه مدلی در بلندمدت، موفق خواهد بود؟ دوران کافنر به سر رسیده و شرکتی که با حال و هوای استارت‌آپ‌‌های کالیفرنیا کارش را شروع کرد، حالا به دست یک ژاپنی افتاده و شبیه به یک شرکت ژاپنی تمام عیار شده».
بعضی از کارکنان استارت‌آپ می‌‌گویند به سختی خودشان را با دستورات جدید تطبیق داده‌‌اند. آنها می‌‌گویند «یک نرم‌‌افزار خلاقانه، لنت ترمز یا لوله اگزوز نیست که آن را سفارش دهند و ما هم در یک مهلت مشخص، تحویلش دهیم». بقیه می‌‌گویند حالا که تویوتا وارد عمل شده، اعتماد به نفس بیشتری برای انجام پروژه‌‌ها دارند. آبزمایر معتقد است که این استارت‌آپ به‌رغم مشکلات، تمامی عناصر مثبت یک فرهنگ استارت‌آپی را داراست و زیربنا و نقشه راه لازم برای اجرای نرم‌‌افزارش را نیز در اختیار دارد.
قرار است که اولین منطقه شهر تا سال آینده تکمیل شود. شرکت در حال استخدام ساکنین شهر است. اواخر سپتامبر، یک مهمانی خداحافظی برای کافنر با حضور مدیران ارشد و کارکنان برگزار شد. کومابه که قبلا با کافنر همکار بوده گفت که قصد تغییر چشم‌‌انداز او را ندارد. فقط می‌‌خواهد آن را به حقیقت تبدیل کند. کافنر در مراسم، خسته بود و موقع سخنرانی، اشک در چشمانش جمع شده بود. او گفت که بابت این تجربه، سپاسگزار است و دلش برای همکارانش و البته موهایش تنگ می‌شود!
