گزارش تسهیلات ماهانه بانک‌‌‌های بورسی بررسی شد
وام‌دهی در مرز مجاز
بررسی وضعیت تسهیلات اعطایی در صورت‌‌‌های مالی
بر اساس اطلاعات صورت‌‌‌های مالی، بانک سینا در مرداد ماه بیشترین میزان رشد ماهانه مانده تسهیلات اعطایی را تجربه کرده است. این جایگاه در سه ماه قبل از آن به بانک اقتصاد نوین اختصاص داشت. مانده تسهیلات این بانک در انتهای خرداد سال 1402 به‌طور خالص حدود 3هزار میلیارد تومان رشد داشته که این موضوع موجب شده مانده تسهیلات اعطایی این بانک از 48هزار میلیارد تومان به حدود 51هزار میلیارد تومان افزایش داشته باشد. در نتیجه رشد حدودا 15/ 7 درصدی در میزان مانده تسهیلات اعطایی این بانک دیده می‌شود. پس از این بانک، بانک کارآفرین در جایگاه دوم قرار دارد. مانده تسهیلات این موسسه در ابتدای مرداد حدود 45 هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که طی این ماه شاهد رشد حدودا 9/ 2هزار میلیارد تومانی بوده است. در نتیجه این امر مانده تسهیلات این بانک در انتهای خرداد با رشد حدودا 17/ 6 درصدی طی دوره به حدود 9/ 47هزار میلیارد تومان رسیده است.
در جایگاه سوم بیشترین میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی، می‌توان چهار بانک صادرات، خاورمیانه، اقتصاد نوین و سامان را کنار یکدیگر قرار داد؛ چراکه این چهار بانک همگی در محدوده 2 تا 3درصد قرار داشتند. اما برای مشخص شدن بهتر جایگاه‌‌‌ها، بانک صادرات را می‌توان در این بخش قرار داد. میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی طی دوره یک‌ماهه مرداد این بانک، حدود 8/ 2درصد بوده است. این بانک در ابتدای دوره به‌طور خالص حدود 13هزار میلیارد تومان رشد تسهیلات را در صورت‌‌‌های مالی خود تجربه کرده است. بر اساس این رشد، مانده تسهیلات اعطایی این بانک از 438 هزار میلیارد تومان در انتهای تیر سال‌جاری به حدود 451هزار میلیارد تومان در انتهای مرداد ماه رسیده است. طی دوره مورد بررسی، کمترین میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی در این ماه مربوط به بانک دی است. میزان مانده تسهیلات این بانک در انتهای تیر ماه 2/ 17هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که در انتهای مرداد این رقم با رشد حدودا 2/ 1 درصدی به حدود 7/ 17هزار میلیارد تومان رسیده است.
در بحث درآمد تسهیلات اعطایی، بانک‌‌‌های مورد بررسی حدودا 37هزار میلیارد تومان درآمد از این بخش کسب کرده‌‌‌اند. بیشترین میزان درآمد تسهیلات اعطایی هم مربوط به بانک ملت با مبلغ حدودا 10هزار میلیارد تومانی بوده است. پس از بانک ملت، بانک پاسارگاد با درآمد حدودا 8/ 6هزار میلیارد تومانی در جایگاه دوم قرار دارد. جایگاه سوم این رتبه‌‌‌بندی هم به بانک تجارت اختصاص دارد که درآمد 1/ 6هزار میلیارد تومانی از این حوزه کسب کرده است. در بحث اعطای تسهیلات، بیشترین میزان تسهیلات اعطا شده مربوط به بانک تجارت است. این بانک طی دوره تیر ماه حدود 132هزار میلیارد تومان تسهیلات در قالب‌‌‌های مختلف ارائه کرده است. پس از این بانک، بانک ملت در جایگاه دوم قرار دارد که حدود 80هزار میلیارد تومان تسهیلات اعطا کرده است. جایگاه سوم هم متعلق به بانک صادرات است که حدود 57هزار میلیارد تومان طی مرداد ماه ارائه کرده است.
نقش تسهیلات اعطایی در عملکرد بانک‌‌‌ها
درآمد از محل تسهیلات اعطایی یکی از مهم‌ترین اقلام درآمدی بانک‌‌‌هاست. اعطای تسهیلات و سپرده‌‌‌گیری از عملیات‌‌‌های اصلی بانک‌‌‌ها در هر کشوری محسوب شده و با توجه به ضعف جدی بانک‌‌‌های ایران در کسب درآمد از محل کارمزد خدمات دیگر، این قلم در ترازنامه اهمیت به مراتب بیشتری نسبت به اقلام دیگر ترازنامه پیدا میکند. درآمد تسهیلات اعطایی برای بانک‌‌‌ها در واقع از محل همان سود تسهیلات تامین می‌شود، اما این آن چیزی نیست که در نهایت برای بانک باقی می‌‌‌ماند. از آنجا که بانک منابع این تسهیلات را از محل سپرده‌‌‌های بانکی تامین میکند، در نتیجه باید بخشی از این سود را به سپرده‌‌‌گذاران اعطا کند که معمولا این سود اعطایی در صورت سود و زیان با نام هزینه سود سپرده‌‌‌ها شناخته می‌شود. سود اصلی بانک از محل تسهیلات، در واقع شامل حق الوکاله‌‌‌ای می‌شود که سالانه معمولا بین3 تا 4درصد وابسته به نوع بانک تعیین می‌شود.
میزان درآمدی که بانک از این محل دریافت میکند به نوعی می‌تواند نمایانگر عملکرد بانک در مدیریت سپرده‌‌‌های مشتریان باشد. البته تسهیلات تنها محلی نیست که بانک سپرده مشتریان را به آن اختصاص می‌‌‌دهد. سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها و اوراق هم بخش‌‌‌های دیگر هستند که بانک سپرده مشتریان را به آن سمت حرکت می‌‌‌دهد. اما همواره بخش تسهیلات نسبت به دیگر بخش‌‌‌ها یکی از ریسکی‌‌‌ترین سرمایه‌گذاری‌‌‌های بانک به شمار می‌‌‌روند. این بخش همواره با ریسک عدم‌بازپرداخت مشتریان مواجه است. البته این ریسک متوجه سپرده‌‌‌گذاران نیست، چراکه بانک موظف است تحت هر شرایطی اصل سپرده و سود آن را به سپرده‌‌‌گذاران بازگرداند. اما درصورتی که این نهاد نتواند بازپرداخت اقساط وام‌‌‌ها را مدیریت کند، فشار سنگینی بر ترازنامه آن وارد شده و می‌تواند عملکرد بانک در بخش‌‌‌های دیگر را مختل کند.
