سنتی بودن؛ چالش اصلی صنعت ساخت در ایران
در این میان مهم‌ترین مزایای ساختوساز صنعتی سبک‌‌‌سازی، مقاوم‌‌‌سازی، صرفه‌‌‌جویی در مصالح، مصرف بهینه انرژی در مراحل ساختوساز، افزایش دوام، طول عمر بالا، به کارگیری مصالح با‌کیفیت، اجرای پروژه در مدت زمان کم و کاهش هزینه ساختوساز است.
اما مهم‌ترین عامل در مقایسه پروژههای سنتی و صنعتی، تفاوت در سرعت اجرای پروژه است. استفاده از شیوه سنتی بیش از حد زمان می‌برد که بسیاری از پیمانکاران به این مساله علاقه‌‌‌ای ندارند، ولی در روش نوین زمان اجرای پروژه تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌‌‌یابد چون در روش صنعتی و نوین بیشتر مصالح در کارخانه تولید می‌شود.
در ساختمان‌‌‌سازی به روش سنتی درگیری زیادی در قسمت اداری و تهیه مصالح وجود دارد و معمولا از مصالح قدیمی استفاده می‌شود و این روش زمان پروژه را افزایش می‌دهد، اما در مقابل در ساختمان‌‌‌سازی به روش صنعتی تمام مراحل به موازات انجام می‌‌‌پذیرد و مصالح در کارخانه تولید می‌شود در حالی که کارگران در حال آماده‌‌‌سازی و پی‌ریزی پروژه هستند و مصالح در کوتاه‌‌‌ترین زمان به محل منتقل می‌شود تا برای نصب آماده شود.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید به آن بپردازیم هزینه ساختوساز است. بررسی مسائل اقتصادی و اختصاص دادن بودجه مالی برای پروژه نیاز به یک برنامه مدیریتی قوی دارد.
اکثرا بر این باور هستند که روش صنعتی هزینه‌‌‌های بیشتری را برای مجریان پروژه دارد در حالی که مهم‌ترین مزیت آن کوتاه کردن زمان پروژه است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای اینکه هم هزینه‌‌‌ها کاهش یابد و هم زمان اجرای پروژه کوتاه شود نیاز به یک برنامه‌‌‌ریزی اصولی برای تامین مالی، برنامه‌‌‌ریزی مدیریتی برای اجرا و تامین مصالح پیش‌ساخته است.
در همین راستا دبیر کمیته علمی سمپوزیوم بین‌المللی مدیریت ساخت (ICMS) با بیان اینکه در حال حاضر ۱۳درصد تولید ناخالص دنیا را صنعت ساخت پوشش می‌دهد، گفت: چالش اصلی این صنعت در ایران سنتی بودن آن است.
سید‌محمد‌رضا علویپور با اشاره به اینکه سمپوزیوم بین‌المللی مدیریت ساخت (ICMS) برای اولین بار در کشور برگزار می‌شود و اهمیت این رویداد برای این است که صنعت ساخت دارای زیرمجموعه‌‌‌های زیاد و مهمی است، گفت: همگان تصور می‌کنند که صنعت ساخت یعنی صنعت ساختمان در حالی که هر جایی که زیرساخت وجود دارد و صنعتی هست یعنی صنعت ساخت نیز حضور دارد. وی با اشاره به اینکه صنعت پتروشیمی، پالایشگاه و راه‌سازی نیز جزو زیرمجموعه‌‌‌های صنعت ساخت هستند، ادامه داد: بر اساس گزارش «مکنزی» در آمریکا در حال حاضر ۱۳درصد تولید ناخالص داخلی یعنی حدود ۱۳ تریلیون دلار را صنعت ساخت به خود اختصاص داده و تا سال ۲۰۲۸ این سهم به ۱۸ تریلیون دلار خواهد رسید. دبیر کمیته علمی سمپوزیوم بین‌المللی مدیریت ساخت (ICMS) اضافه کرد: این آمارها نشان می‌دهد که باید نگاه ویژه‌‌‌ای به صنعت ساخت داشته باشیم. چرا که صنعت ساخت می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث جذب سرمایه شود. اما متاسفانه با یک صنعت سنتی مواجه هستیم.
علویپور تاکید کرد: بر اساس گزارش صنعت ساخت آمریکا، حدود ۵۵درصد این صنعت اتلافات است. اتلاف‌هایی که هزینه ساخت را افزایش و سرمایه‌‌‌ها را هدر می‌دهد. هر چند در مطالعاتی که صورت گرفته است می‌توان این ۳۵درصد را برطرف کرد. یعنی به عبارتی می‌توان با مدیریت ساخت ۳۵درصد از ۱۸ تریلیون دلار افق سال ۲۰۲۸ را برطرف و از آن جلوگیری کرد.
وی با اشاره به اینکه کشور با محدودیت منابع مالی مواجه است و اگر این اتلاف‌ها حذف شود می‌تواند سرمایه‌‌‌های زیادی را جذب کند، تصریح کرد: بر اساس گزارش انجمن مهندسان عمران آمریکا و تشکل‌های خصوصی که روی صنعت ساخت کار کردند برای کاهش اتلافات باید به سمت مدیریت ساخت حرکت کرد. این تشکل‌های خصوصی روی آموزش و سندهای مختلف اقدامات خوبی انجام دادند تا به این هدف برسند که چگونه می‌توان این ۳۵درصد اتلافات را کاهش داد و از بین برد. علویپور با تاکید بر اینکه باید منابع مالی را مدیریت کرد تا پروژه جدید تعریف شود و کسب‌و‌کارها پا‌بر‌جا بماند، گفت: باید بخش بزرگی از هزینه‌‌‌ها را کنترل کرد پس باید ابتدا ادبیات مدیریت ساخت به صورت تخصصی وارد کشور شود. ما این اقدام را از سال ۹۶ با آموزش و فرمت‌سازی آغاز کردیم. حال امسال تصمیم داریم با برگزاری سمپوزیوم بین‌المللی مدیریت ساخت که ۹ شهریور در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود یک قدم جلوتر و بالاتر حرکت کنیم. دبیر کمیته علمی سمپوزیوم بین‌المللی مدیریت ساخت (ICMS) خاطرنشان کرد: مهد صنعت ساخت کشورهای انگلستان و آمریکا هستند و ساختارهای خوبی ایجاد کرده‌‌‌اند و بیشترین پروژه‌‌‌ها توسط این دو کشور برگزار می‌شود. در سال ۱۸۵۷ آمریکا احساس نیاز کرد و موسسه معماران را تشکیل داد. سندیکای شرکت‌های ساختمانی در ایران نیز که در سال ۱۳۲۷ تشکیل شده نمونه خوبی برای این هدف بزرگ است پس می‌توانیم تشکل‌ها را کنار هم قرار دهیم. علویپور با تاکید بر اینکه نبود دانش بزرگ‌ترین ضعف ساخت است، تاکید کرد: در حال حاضر حجم پروژه‌‌‌ها بزرگ شده است و تیم‌‌‌های زیادی با سطوح فرهنگی متعدد در کنار هم کار می‌کنند، اما نمی‌توان به شیوه سنتی پروژه‌‌‌ها را اداره کرد.
وی ادامه داد: چالش صنعت ساخت سنتی بودن آن است. این سنتی بودن تا بخواهد برطرف شود نیازمند مطالعه، آموزش و نزدیک شدن صنعت به دانشگاه است. این روزها پیمانکاران نمی‌‌‌دانند مشکل چیست و اگر هم بدانند نمی‌‌‌دانند چگونه آن را برطرف کنند.
وی با بیان اینکه ساختار نفت و گاز در ایران به دلیل قدمت زیاد و همکاری با شرکت‌های بین‌المللی فرهنگ خوبی دارد، گفت: صنعتی‌‌‌سازی در صنعت ساختمان عقب است. به عبارتی در صنعتی‌‌‌سازی ساختمان عقبماندگی زیادی داریم. نیروهای متخصص زیادی در حوزه ساختوساز داریم که در صورت استفاده از آن در مدیریت ساخت شاهد جلوگیری از اتلاف انرژی خواهیم بود.
به گفته وی، تا برای صنعتی‌‌‌سازی هزینه نکنیم کاری انجام نمی‌شود. پس در این حوزه عقبماندگی زیادی داریم و نیازمند فناوری‌‌‌های نوین هستیم. علویپور تاکید کرد: تعریف پروژه از سوی دانشگاه‌‌‌ها می‌تواند ما را در مدیریت ساخت موفق کند. در آمریکا وقتی شرکت‌های خصوصی دچار مشکل می‌‌‌شوند با مراجعه به دانشگاه و تخصیص بودجه مشکل را بعد از سال‌ها برطرف می‌کنند. باز هم تاکید می‌‌‌کنم که صنعت ساخت در ایران دچار عقبماندگی و نیازمند تکنولوژی است. باید به سمت مدیریت تکنولوژی در صنعت ساخت حرکت کنیم.
