مدیرعامل پاکسان آثار مرکب سیاست‌‌‌های دستوری را تشریح کرد
نامعادله هزینه تولید و قیمت مصوب
طی هفته گذشته علاوه بر بازدید خبرنگاران رسانه‌‌‌های رسمی کشور از شرکت پاکسان، مدیرعامل این شرکت، طی یک نشست خبری به سوالات مطرح شده پاسخ داد. در نشست خبری که با حضور اصحاب رسانه و مدیران شرکت پاکسان برگزار شد، مدیران ارشد این شرکت، اعلام کردند که پاکسان به عنوان یکی از قدیمی‌‌‌ترین شرکت‌های فعال در صنعت شوینده بوده که سهم بسیار بالایی در تولید صابون در کشور دارد. در حال حاضر این شرکت با مشکل بزرگی به عنوان قیمت‌گذاری دستوری مواجه است. قیمت محصولات این شرکت تحت نظر مستقیم سازمان حمایت تعیین می‌شود. عملا قیمت‌گذاری محصولات در اختیار شرکت نبوده و نمی‌توان متناسب با بهای تمام‌‌‌شده و افزایش شدید هزینه‌‌‌های تولید، نرخ محصولات خود را بالاتر اعلام کرده و تعادل برقرار کرد. رویه افزایش نرخ به این صورت است که شرکت پاکسان، گزارش و مستنداتی در خصوص بهای تمام‌‌‌شده و هزینه‌‌‌های تولید به سازمان حمایت ارائه داده و پس از آن، در خصوص افزایش نرخ تصمیم‌گیری می‌شود. علاوه بر این، شرکت پاکسان باید تورم را به جان خریده و به مسوولیت اجتماعی خود یعنی تامین نیاز کشور پایبند باشد. با توجه به تعهدی که پاکسان به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ در کشور دارد، مصرف کشور در اولویت قرار گرفته و تعطیلی شرکت در دستور کار نیست.
بهبود عملکرد در سال مالی جدید؟
سال گذشته پاکسان نتوانست عملکرد خوبی را به ثبت برساند. بخشی از این افت کیفیت عملکرد، به دلیل مشکلاتی بود که به آن اشاره شده است. اما با توجه به اینکه سال مالی شرکت منتهی به آذر ماه است. در سه ماه اول سال مالی جدید شرکت پاکسان، عملکرد نسبتا خوبی را از خود ارائه داده است که به‌رغم عدم‌سوددهی شرکت، زیان پاکسان حدود ۶۰درصد کاهش یافته است. این در حالی است که در سه‌ماهه زمستان سال قبل، رویداد جدیدی در شرکت رخ نداده و پاکسان به روال قبلی خود ادامه داده است. اولین مجوز افزایش نرخ در سال مالی جدید مربوط به فروردین است که بازتاب واقعی آن در گزارش‌‌‌های اردیبهشت خواهد بود. عملکرد خوب شرکت در فصل زمستان صرفا به دلیل رویکرد جدید مدیریتی بوده است. تناسب میان تولید و عرضه محصولات با حاشیه سود بالا و کاهش تولید محصولات با حاشیه سود پایین موجبات بهبود شرایط شرکت را فراهم آورده است.
آسیب بالای پاکسان از رویکرد دستوری
مدیرعامل شرکت پاکسان اعلام کرد: صنعت شوینده جزو صنایعی است که در حال حاضر بیش از گذشته نیاز به توجه دارد. واقعیت این است که حال صنعت شوینده خوب نیست. این امر محدود به پاکسان نبوده و اگر سایر شرکت‌ها نیز مورد بازدید قرار بگیرند، قطعا این واقعیت لمس شده است که به دلیل سیاست قیمت‌گذاری دستوری در طول این مدت، اثرات مرکب این سیاست‌‌‌ها امروز بیش از هر زمان دیگری خود را نشان داده است. شهریاری‌محمدی‌راد افزود: مجموعه پاکسان شاید آسیب‌‌‌پذیرتر از سایر شرکت‌های شوینده باشد؛ دلیل این امر، تعهد پاکسان به حفظ سطح بهداشت در کشور بوده است. تمرکز این شرکت بر تامین مواد شوینده در داخل کشور نیز یکی دیگر از دلایل آسیب‌پذیری پاکسان بوده است. همچنین محصولات این شرکت تولیدکننده مواد شوینده از گذشته نیز افزایش نرخ بسیار پایین‌‌‌تری نسبت به سایر رقبای خود داشته و هر زمانی که رویکرد شرکت، نزدیکی نرخ محصولات پاکسان به سایر رقبا بوده است، دولت به دلیل همین مسوولیت اجتماعی اجازه افزایش بیش از اندازه نرخ محصولات را نداده است. وقتی دولت درصدد آن برآید که کنترل و توجه خود را بر نرخ محصولات بگذارد و زنجیره تامین را به حال خود رها کند، مشکلات برای شرکت‌های این صنعت نیز بیشتر می‌شود. دولت در بخش صادرات نیز سیاست‌‌‌های خود را شفاف نکرده است که همین موضوع، توان برنامه‌ریزی را از بنگاه‌‌‌های اقتصادی نظیر پاکسان گرفته است. عدم‌تخصیص درست ارز و عدم‌شفافیت در نرخ تسعیر ارز یکی از ریسک‌‌‌هایی است که در حوزه صادرات بر پاکسان وارد است. زمانی حرف از دلار نیما بود و امروز از دلارهایی با نرخ جدید صحبت می‌شود. این رویکرد در نهایت مشکلات فراوانی در بخش صادرات نیز به وجود آورده است.
پیش‌بینی تولید و فروش پاکسان
محمدی راد، مدیرعامل پاکسان در پاسخ به این سوال که پیش‌بینی شرکت از روند تولید و فروش این شرکت به چه صورت خواهد بود، افزود: صنعت شوینده صنعتی است که حال و روز چندان خوبی ندارد. کل صنعت شوینده به واسطه سیاست‌‌‌هایی که دولت در این صنعت اتخاذ کرده است، به این وضع دچار شده است. بخشی از مشکلات به صورت داخلی بوده و بخشی از مشکلات نیز از بیرون از فضای شرکت نشات گرفته است. قیمت‌گذاری دستوری، جزو مشکلاتی است که از خارج سازمان به پاکسان وارد شده است که در حاضر این شرکت به اجبار، خود را با آن تطابق داده است. در دوران مدیریت جدید، اولین اقدامی که برای بهبود و عبور از شرایط فعلی صورت گرفته است، به حداکثر رساندن میزان تولید و فروش است. واحد اسید چرب به دلیل فقدان مواد اولیه حدود ۹ ماه متوقف بوده است. مشکلات این واحد در دوران جدید مرتفع شده و واحد مذکور از بهمن ماه سال گذشته راه‌‌‌اندازی شده است. عرضه محصولات داخلی پاکسان به این صورت است که توسط شرکت «به‌پخش» به فروش میرسد. بخشی از محصولات نیز به عنوان ماده اولیه برای واحد پودر و مایع شوینده کاربرد دارد. دو واحد دیگر نیز به دلیل کمبود مواد اولیه متوقف بوده و در حال حاضر مشکلات آن مرتفع شده است. هر کدام از این واحدها حدود ۵۰ تن در روز ظرفیت تولید دارند. بخشی از محصولات به شرکت گلتاش و ساینا فروخته شده و مابقی به شرکت‌های دیگر فروخته می‌شود. بخشی از تولید نیز به صورت صادراتی فروخته می‌شود. در بخش فروش داخلی نیز یک زیان ناخالص وجود داشته است. در حال حاضر این زیان ناخالص بدون دریافت افزایش نرخ به صفر رسیده است. فروش محصولات صادراتی نیز در سال گذشته با زیان همراه بوده است. این امر به دلیل مشکلات ناشی از نرخ ارز بوده که با وجود قیمت دلار بالا در بازار آزاد، شرکت پاکسان دلار حاصل از صادرات خود را با نرخ ۲۳ تا ۲۵هزار تومان به فروش رسانده است. این موضوع هم به ضرر مشتری بود که محصولات را گران‌‌‌تر می‌‌‌خرید و هم به زیان شرکت بود که ارز را ۳۰هزار تومان به فروش می‌‌‌رساند. در این خصوص تمهیداتی اندیشیده شد و در حال حاضر سود محصولات صادراتی نیز به ۲۵درصد رسیده است. بخش عمده‌ای از جبران زیان سال قبل به دلیل فروش محصولات صادراتی بوده است.
علاوه بر این محمدی راد در خصوص صادرات و تامین همزمان نیاز داخل به خبرنگاران پاسخ داد: پاکسان یک شرکت تقریبا خصوصی است و مسوولیت اجتماعی سنگینی بر دوش این شرکت است. قبل از سال جدید، خبرهایی در خصوص کاهش عرضه محصولات پودری در بازار داخل شنیده می‌‌‌شد. شرکت‌های خصوصی عملا از میدان خارج شده و صرفا محصولات اندکی را در بازار عرضه کردند. با این حال شرکت پاکسان، سعی کرده است تا بازار را حفظ کرده و تعادل را میان فروش داخلی و صادراتی برقرار سازد. در نهایت، عرضه محصولات در بازار داخلی نیز نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
آسیب‌‌‌های شدید قیمت‌گذاری دستوری
قیمت‌گذاری دستوری آسیب‌‌‌های بسیاری بر صنعت شوینده وارد کرده است. مدیرعامل پاکسان در این خصوص به خبرنگاران حاضر در نشست خبری گفت: سازمان حمایت و انجمن شوینده نیز در جریان این موضوع هستند که قیمت‌های اعلامی به شرکت‌ها سود ناویژه آنها را به شدت کاهش می‌دهد. سازمان حمایت، سازمانی برای حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده است. اما ظاهرا به تولیدکننده توجه کمتری می‌شود. گزارش‌‌‌ها نشان می‌دهد که در ۴ سال اخیر برخی از مواد اولیه شرکت نزدیک به ۷ برابر شده است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر در قیمت مصوبی که اعلام شده قیمت محصولات حدود ۳برابر شده است. این دو موضوع همخوانی نداشته و در نهایت سود ناخالص صنعت به شدت کاهش یافته و اکنون عمده بحث رقابت در بازارها بر عهده واحد تحقیق و توسعه شرکت‌هاست؛ چرا که تنظیم فرمولاسیون‌‌‌ها به بهترین وجه، کیفیت محصولات را حفظ کرده و می‌تواند شرکت‌ها را به سوددهی برساند. علاوه بر این سازمان استاندارد بر فرمولاسیون و کیفیت شرکت‌ها به شدت سخت‌‌‌گیری می‌کند. هرچند این مساله به این معنا نیست که شرکت برای سودآوری کیفیت خود را کاهش دهد. به‌رغم کنترل شدید قیمت‌ها سازمان استاندارد کیفیت محصولات را نیز کنترل کرده و اجازه کاهش کیفیت را نمی‌‌‌دهد. سال‌های گذشته روال افزایش قیمت به این صورت بود که مجوز افزایش نرخ سالی سه یا ۴ بار صادر می‌‌‌شد. دولت اجازه داد که با افزودن یک ویژگی به محصولات، اجازه افزایش نرخ بیشتر برای آن صادر شود. شرکت‌های خصوصی بسیار تلاش کردند تا با افزودن برچسب «پلاس» نرخ بیشتری برای محصولات خود دریافت کنند. شرکت پاکسان در این خصوص بسیار دیرتر اقدام کرد. اما تصمیماتی در این خصوص اتخاذ شده است. در حال حاضر پاکسان در حال عرضه «سپید ۵» در بازار است تا بتواند افزایش نرخ بیشتری دریافت کند.
خرید مواد اولیه از بورس‌کالا به صرفه است؟
محمدی راد در پاسخ به این سوال که خرید برخی از مواد اولیه در بورس‌کالا انجام می‌شود، آیا صرفه مناسب را داشته و برنامه شرکت در این خصوص به چه صورت است، پاسخ داد: بسیاری از مواد اولیه در بورس خریداری می‌شود. هرچند که خرید از بورس‌کالا مزایا و معایبی دارد؛ قیمت‌ها در این بازار بسیار شفاف است. اما بعضا رقابت ناسالم در بورس‌کالا سبب شده است تا قیمت برخی از مواد اولیه به شدت افزایش یابد. در مجموع شرکت از خرید از بورس‌کالا رضایت کافی داشته و با توجه به سهمیه تولید محصولات در این شرکت اجازه خرید از بورس‌کالا به پاکسان اعطا می‌شود.
سیاست مبهم دولت در تعیین نرخ ارز شوینده‌‌‌ها
مدیرعامل پاکسان در خصوص مواد اولیه شرکت و نحوه تامین آن اعلام کرد: در خصوص مواد اولیه ذکر این نکته ضروری است که ۶۰ تا ۷۰درصد مواد اولیه به صورت داخلی و۳۰ تا ۴۰درصد نیز به صورت وارداتی تامین می‌شود. مشکلات اصلی بحث تسعیر ارز و تامین آن برای مواد اولیه موجود در گمرک است. پاکسان مواد اولیه زیادی در گمرک دارد که دولت هنوز تعیین نکرده است که با چه ارزی و با چه نرخی می‌توان آنها را خریداری کرد. حرف‌‌‌هایی از تامین ارز از بازار آزاد با نرخ آزاد نیز مطرح شده است و در صورتی که این سناریو تحقق یابد، قیمت‌ها باید آزاد شود. هنوز مشخص نیست که دولت در این خصوص به نتیجه‌‌‌ای رسیده است یا نه؟ پاکسان در حال حاضر در حال طراحی دو محصول جدید، به عنوان پودر و صابون هست که به نظر میرسد در سال‌جاری از این محصولات رونمایی شود.
رقیب اصلی ایران در صنعت شوینده
یکی از رقبای اصلی در صنعت شوینده کشور، ترکیه است که صادرات به عراق از اهداف دو کشور است. مدیرعامل پاکسان در خصوص پاسخ به این سوال که برای رقبای منطقه‌‌‌ای چه تهمیداتی اندیشیده شده است، پاسخ داد: پاکسان در حاضر به ۲۵کشور دنیا در آسیا و کشورهای منطقه صادرات محصولات خود را انجام می‌دهد و عمده بازار هدف کشورهای منطقه است که مزیت بالایی به لحاظ کاهش هزینه حمل‌ونقل دارند. پودرهای شوینده تولیدی در ترکیه بسیار گران است. محصولات تولیدی آنها نیز با کیفیت مرغوب است. شرکت پاکسان پتانسیل آن را دارد تا محصولاتی شبیه به شرکت‌های ترکیه‌‌‌ای تولید کند، اما برای پاکسان تولید این نوع محصولات مزیت خاصی نخواهد داشت. آنها مواد اولیه خود را خودشان تامین می‌کنند و احتمالا ارزان‌‌‌تر خواهد بود. علاوه بر این مزیت پاکسان به ارزان بودن قیمت انرژی آن است. خوشبختانه وضعیت صادرات شرکت در عراق، افغانستان و آسیای میانه بسیار عالی است. در حاضر بازار صادراتی شرکت چرخش خاصی به کشورهای عربی داشته و عمان یکی از بازارهای خوبی است که می‌تواند هدف صادراتی عالی برای شرکت باشد. علاوه بر این بازار روسیه بازار جدید و خوبی است. برای اولین بار ۴۰۰تن پودر به روسیه صادر شده است. به نظر میرسد بازار صادراتی روسیه بازار خوبی باشد و صادرات به این کشور تداوم یابد. با توجه به اینکه روابط این کشور با اروپا خدشه‌دار شده است فرصت بسیار خوبی است که پاکسان در بازار روسیه نیز حضور موثرتری داشته باشد.
آیا حال صنعت شوینده خوب می‌شود؟
در این نشست خبری محمدی‌راد در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط مذکور باید خوش‌بینانه به آینده شرکت نگاه کرد یا دیدی بدبینانه داشت، گفت: بخش مصرف‌کننده در کانون توجهات دولت بوده و افزایش نرخ‌ها به سختی دریافت می‌شود. یکی از دغدغه‌‌‌های اصلی شرکت افزایش نرخ است. با توجه به وضعیت بسیار بد صنعت شوینده قطعا دولت باید برای بهبود این اوضاع تصمیماتی درست در جهت منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده اتخاذ کند.
