راز و رمز تجارت و سیاست

با شروع سال میلادی جدید، روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز اقدام به معرفی بهترین کتاب‌‌‌های حوزه کسب‌و‌کار، اقتصاد و تجارت بین‌الملل سال ۲۰۲۲ کرده است. فهرست انتخابی با ۱۵ عنوان تازه انتشار یافته، غربالی از ۶۰۰ کتاب اولیه توسط داوران و کارشناسان این روزنامه است. معیار این انتخاب نه لزوما بر اساس میزان فروش، بلکه بر اساس کیفیت محتوا، بدیع بودن و همگامی آن با نیازهای روز جهان است. در این مقاله با ۶ کتاب نهایی آشنا می‌‌‌شوید.

جنگ تراشه¹ (برنده کتاب سال)

کریس میلر، تاریخ‌دان اقتصادی مدعی است که ‌‌تراشه‌های کامپیوتری در عصر جدید حکم نفت خام را دارد؛ منبعی کمیاب و استراتژیک. او با اشاره به کاربرد وسیع این تراشه‌‌‌های کامپیوتری استدلال می‌کند که بخش زیادی از قدرت نظامی و اقتصادی آمریکا و حتی پیروزی در جنگ سرد به دلیل جایگاه نخست طراحی و تولید سریع‌(و انبوه) چیپ بوده است؛ چرا که بخش زیادی از قدرت نظامی این کشور ناشی از استفاده موثرتر از رقبا از توان پردازش کامپیوتری بود.با این حال، در سال‌های اخیر، ظهور رقبای قدرتمندی مانند تایوان، کره، اروپا و مهم‌تر از همه، چین باعث تضعیف جایگاه آمریکا در تولید تراشه‌‌‌های الکترونیکی شده است. چین هم‌‌‌اینک حتی بیش از نفت‌‌‌خام چیپ وارد می‌کند، ولی سرمایه‌گذاری‌‌‌های انبوه در این صنعت باعث تغییر ساختار قدرت در سیاست، اقتصاد و فناوری می‌شود. آمریکا در این میان، اندکی عقب مانده که نه تنها فرصت نقش‌‌‌آفرینی چین در بازار تراشه و مدرن‌‌‌سازی قدرت نظامی را به آن داده، بلکه تقاضای مازادی نیز در بازار جهانی پدید آورده است. این شکاف تقاضا به خودی خود منجر به نوعی جنگ سرد برای تأمین باقیمانده تقاضای چیپ شده است.

مرده در آب²

در جولای 2011، نفتکش یونانی بریلانته ویتوسو با پرچم لیبری در آب‌‌‌های پرمخاطره خلیج عدن در حال عبور بود که با گروهی از دزدان دریایی سومالیایی مواجه و به آتش کشیده شد. این توطئه به انفجاری سهمگین انجامید. زمانی که دیوید ماکت، یک نقشه‌‌‌بردار دریایی برای شرکت بیمه لویدز لندن به بررسی کشتی آسیب‌‌‌دیده پرداخت، به جای جواب با سوال‌‌‌های بیشتری مواجه شد. چطور دزدان دریایی به سادگی امکان ورود به عرشه را یافته بودند؟ از طرفی اگر قصد دزدیدن کشتی و گروگان گرفتن آن برای چانه‌‌‌زنی داشتند، چرا نابودش کردند؟ سوالات بی‌‌‌جواب ماندند و ماکت هیچ‌گاه نتوانست دلیلی پیدا کند. او مدتی پس از بازرسی‌‌‌اش از کشتی، به قتل رسید. «مرده در آب» افشای داستانی واقعی از خرابکاری، توطئه، کشتی‌‌‌ربایی و قتل است. متیو کمپبل و کیت چلل، گزارشگران تقدیرشده بلومبرگ و نویسندگان این کتاب، پس از گفت‌وگو با منابع دست‌‌‌اول این فاجعه (از خدمه نفتکش تا شاهدان حمله و کارآگاهان پیشین در پرونده قتل ماکت) به تشریح حقیقت تکان‌‌‌دهنده یکی از شرم‌‌‌آورترین کلاهبرداری‌‌‌های مالی تاریخ پرداخته‌‌‌اند. کتاب مرده در آب، اوج حقیقت‌‌‌طلبی و ثمره بیش از 4 سال گزارشگری و جست‌‌‌وجوی نویسندگان است تا پرده از شبکه پیچیده‌‌‌ای از توطئه در صنعتی بی‌‌‌قانون و متعلق به جهان قدیم بردارند؛ صنعت حمل‌‌‌ونقل دریایی که ستون فقرات اقتصاد جدید جهان است.

نابسامانی^۳

قرن 21 با خود موجی قدرتمند از تکانه‌‌‌های ژئوپلیتیک، اقتصادی و دموکراتیک داشت. پیامدهای این تکانه‌‌‌ها بانک‌های مرکزی جهان را وادار به چاپ 25 تریلیون دلار پول جدید کرد. افزایش نقدینگی جهان عصری از رقابت‌‌‌های ژئوپلیتیک، بی‌‌‌ثباتی در خاورمیانه، گسستگی اتحادیه اروپا و افشای ضعف‌‌‌های سیاسی قدیمی آمریکا را موجب شد. کتاب نابسامانی، تاریخی طولانی از تحولات سیاسی کنونی را شرح می‌دهد. این کتاب به بازخوانی سه روایت از تاریخ معاصر می‌‌‌پردازد. یکی از آنها ژئوپلیتیک است، دیگری درباره اقتصاد جهانی است و آخری درباره دموکراسی‌‌‌های غربی. هلن تامپسون، نویسنده کتاب همچنین به تشریح این مسأله می‌‌‌پردازد که چگونه نابسامانی‌‌‌های سیاسی پیش از فراگیری کرونا باعث شد هر تحولی در سه حوزه مورد بحث به امواجی سهمگین بدل شوند. او نشان می‌دهد که چه میزان از تکانه‌‌‌های این مشکلات ریشه در انرژی‌‌‌های فسیلی دارد و همزمان با توسعه انرژی‌‌‌های سبز، چقدر دستیابی به نظم بدون توجه به علل زیرین آنها محال خواهد بود.

امپراتوری اینفلوئنس^۴

در سال 2017، شرکتی به نام تنسنت جای فیس‌بوک را به عنوان پنجمین شرکت بزرگ جهان گرفت. لحظه سرنوشت‌‌‌ساز و زنگ هشداری برای غرب بود که جهان را از عینک دره سیلیکون و 4 غول فناوری خود می‌‌‌دید: فیس‌بوک، گوگل، اپل و مایکروسافت. اما برای بیش از 2 میلیارد نفری که آن سوی اقیانوس آرام می‌‌‌زیستند، هیچ شگفتی در کار نبود. شرکت معماگونه تنسنت توسط میلیاردری با نام ما هواتنگ بنیان‌گذاری شده بود و پس از فعالیت به عنوان یک اپراتور ساده پیام‌‌‌های متنی و سازنده چند بازی پرطرفدار در چین، راه خود را به سمت طراحی اپلیکیشن وی‌‌‌چت هموار ساخته بود؛ اپلیکیشنی که مانند چاقوی همه‌‌‌کاره سوئیسی بود و پیام‌‌‌رسانی، خرید و سرگرمی را با هم تلفیق کرده بود. این شرکت سپس از طریق سرمایه‌گذاری‌‌‌های گسترده از فورت‌‌‌نایت گرفته تا تسلا و صدها استارت‌آپ پیشرو، یک امپراتوری تاثیرگذار بی‌‌‌همتا را بنا ساخت. نویسنده کتاب با لحن روایت‌‌‌گرایانه خود به همراه مصاحبه‌‌‌ها و اطلاعات اکتسابی از کارکنان تنسنت توضیح می‌دهد که چگونه عصر طلایی فناوری چینی ایجاد شده است و رقابت‌‌‌های داخلی مختلف با امثال دیدی(Didi)، می‌توان(Meituan ) و علی‌‌‌بابا(Alibaba) را پیروز شده است. لولو چن، از این طریق این کتاب توضیح می‌دهد که رمز موفقیت یک کارآفرین در چین و تبدیل شدنش به شرکتی اثرگذار بر بازار جهانی‌ با 1/ 3میلیارد کاربر چیست.

قانون نیرو^۵

نوآوری‌‌‌ها به ندرت توسط «متخصصان» معرفی می‌‌‌شوند. ایلان ماسک پیش از بنیان‌گذاری شرکت تسلا، یک «فرد شناخته‌شده خودروی الکتریکی» نبود. یک سرمایه‌گذار مخاطره‌‌‌پذیر برای سباستین مالابی، نویسنده کتاب توضیح داد: زمانی که بحث نوآوری‌‌‌های غیرمحتمل می‌شود، ما نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، فقط می‌توانیم آن را کشف کنیم. این طبیعت بازی سرمایه‌گذاری مخاطره‌‌‌پذیر است که اکثر تلاش‌‌‌ها برای کشف، به شکست می‌‌‌انجامد. اما اندک موفقیت‌‌‌ها به چنان مقیاسی از اقتصاد دست می‌‌‌یابند که همه شکست‌‌‌ها را جبران می‌کند. این نرخ نامتناسب موفقیت و شکست است که قانون نیرو را می‌‌‌سازد و کسب‌و‌کارهای مخاطره‌‌‌پذیر را به پیش می‌‌‌راند. عملا این نیرو را می‌توان در شرکت‌های دره سیلیکون، صنعت فناوری و به طور کلی در تمام جهان مشاهده کرد. سباستین مالابی، برخلاف سنت رایج، به بررسی شکست‌‌‌ها و نرخ احتمال کشف آینده از طریق نوآوری پرداخته است.

در کتاب او که پر از مصاحبه با بزرگ‌ترین کارآفرینان، نوآوران و سرمایه‌گذاران مخاطره‌‌‌پذیر است، بیش از داستان پیروزی‌‌‌های امیدوارکننده با شکست‌‌‌های الهام‌‌‌بخش مواجه می‌‌‌شویم. شکست‌‌‌ها و اشتباهات کمدی‌‌‌وار در دره سیلیکون و به عنوان مثال اشتباهات متوالی در ابتدای عمر شرکت اپل را در کمتر منبعی می‌توان این‌قدر گسترده مشاهده کرد. با این حال، ماهیت سرمایه‌گذاری مخاطره‌‌‌پذیر همین است که به‌رغم احتمال پایین موفقیت، پاداش موفقیت به شدت بالاست. نویسنده شرح داده است که در بسیاری از مواقع، شرکت‌های آینده‌‌‌دار به دلیل استفاده نادرست از نیرو و قمار روی تحقیقات مورد علاقه‌‌‌شان با پیامدهای فاجعه‌‌‌باری مواجه شده‌‌‌اند. او عوامل مختلفی در افزایش شانس موفقیت سرمایه‌گذاری‌‌‌های مخاطره‌‌‌پذیر کشف می‌کند.

یکی از آنها میزان تنوع جنسیتی و دیدگاه است. حتی هم‌‌‌اکنون نیز در اکثر شرکت‌های نوآور آمریکایی نمی‌توان زنان و اقلیت‌‌‌های زیادی مشاهده کرد. بحث از عدالت اجتماعی فراتر می‌رود و مزایای اقتصادی و کسب‌و‌کار در نظر گرفته می‌شود. شرکت‌های چین با درک این اهمیت، از همتایان آمریکایی خود پیش افتاده‌‌‌اند. اما متغیرها و عوامل اثرگذار بسیار دیگری نیز در کار هستند. مخاطبان کتاب قانون نیرو و به‌‌‌ویژه کارآفرینان و سرمایه‌گذاران می‌توانند با آگاهی از این متغیرها شانس موفقیت طرح‌‌‌های نوآورانه خود را افزایش دهند.

ظهور و افول نظم نئولیبرال^۶

تغییر تاریخی به سوی نئولیبرالیسم که به طور کلی به معنای مجموعه سیاست‌‌‌های کاهش نقش دولت در جامعه و واگذاری قدرت اقتصادی به نیروهای بازار است، در اواخر دهه 1970 ایالات متحده و بریتانیا، منجر به تغییرات بنیادین جهان شد. امروزه واژه نئولیبرال در کشورهای در حال توسعه سراسر جهان، اغلب برای محکوم‌‌‌کردن طیف گسترده‌‌‌ای از سیاست‌‌‌ها، از ترجیح اصول بازار به مردم تا حرکت به سمت برنامه‌‌‌های خصوصی‌‌‌سازی استفاده می‌شود. بی‌‌‌شک، نئولیبرالیسم منجر به شروع برخی روندهای هشداردهنده مانند افزایش نابرابری درآمدی بوده است. با این حال، ‌گری گرستل، تاریخ‌‌‌نگار دانشگاه کمبریج در کتاب اخیر خود به تشریح معنای واقعی این ایدئولوژی و بحث‌‌‌های چپ و راست در سه دهه گذشته پرداخته است. آن‌طور که وی استدلال می‌کند، ظهور نئولیبرالیسم در اواخر دهه 1970 آمریکا با تفکراتی مانند مقررات‌‌‌زدایی و آزادی‌‌‌های فردی، گشایش مرزها و استقبال از جهانی‌‌‌شدن با هدف بهروزی همگان صورت گرفت. این استاد تاریخ آمریکا توضیح می‌دهد که بخش زیادی از فراگیری نئولیبرالیسم به دلیل سقوط اتحاد جماهیر شوروری و متحدانش بود. وی همچنین دلایل کاهش اقبال به این نظم سیاسی-اقتصادی را ناتوانی آمریکایی در بازسازی عراق، بحران مالی بزرگ در دوران ریاست جمهوری بوش و تصمیمات ترامپ و برنی سندرز می‌‌‌داند. کتاب ظهور و افول نظم نئولیبرال به طور مفصل و در 430 صفحه به کنکاش تاریخ 50 سال گذشته می‌‌‌پردازد. همچنین تشریح می‌کند که چگونه این ایدئولوژی با زندگی روزمره این دوران آمیخته شد، چه بقایایی از آن به جا مانده و برنامه‌‌‌های سیاسی آمریکا با ورود به آینده‌‌‌ای مبهم چه خواهد شد.

da346b90-2fe7-4833-bf9f-dc09bced6569 copy