محدودیت صنعت بیمه برای نقشآفرینی جدی در بازار تامین منابع مالی
در زمینه اثرگذاری مستقیم شرکتهای بیمه ای در نظام تامین مالی کشور، بیشتر بر بحث بیمههای عمر تاکید شده است، به طوری که ضریب نفوذ بیمه عمر را میتوان به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای نشاندهنده نقش مستقیم صنعت بیمه در نظام تامین مالی در نظر گرفت. درقانون برنامه پنج ساله ششم توسعه هم ضریب نفوذ ۷ درصدی بیمههای بازرگانی و افزایش ۵۰ درصدی سهم بیمههای عمر از حق بیمه تولیدی بیمههای بازرگانی از جمله تکالیف تامین مالی صنعت بیمه در نظر گرفته شده است. غلامرضا سلیمانی رئیس کل سابق بیمه مرکزی هم براین باور بود که جمعآوری پولهای خرد مردم بهترین روش برای افزایش سرمایه شرکتهای بیمه است و با تداوم این روند، صنعت بیمه میتواند به یکی از مهمترین منابع تامین مالی کشور تبدیل شود.
به اعتقاد وی، صنعت بیمه باید این باور را در خود تقویت کند که میتواند به یکی از ستونهای تامین مالی کشور مبدل شود و در سایه این باور است که صنعت بیمه به صنعتی تعیینکننده و کلیدی تبدیل خواهد شد. در این بین، از بیمهنامههای اعتبار هم به عنوان یکی از شاخصهای تعیینکننده نقش صنعت بیمه در نظام تامین مالی یاد میشود. بنابراین سهم بیمههای اعتبار در پرتفوی صنعت بیمه کشور را میتوان بیانگر نقش اندک صنعت بیمه در نظام تامین مالی به شمار آورد. پیشتر، رئیس هیاتمدیره شرکت بیمه حافظ به چابک آنلاین گفته بود که صنعت بیمه نتوانسته به درستی نقش و اهمیت خود را در اقتصاد و جامعه تبیین کند و سیاستگذاران به بانک و اهمیت و جایگاه آن، بیشتر واقف هستند تا صنعت بیمه. «محمود دودانگه»، گفت: یکی از چالشهای بزرگ صنعت بیمه این است که نتوانسته در زنجیره تامین مالی و فعالیتهای اقتصادی خود را تبیین کرده و جایگاه خود را پیدا کند.
ناگفته نماند که از اوراق بهادار بیمهای هم به عنوان یکی از روشهای بلندمدت صنعت بیمه در نظام تامین مالی یاد میشود، هرچند که هنوز حرکت جدی از ناحیه صنعت بیمه در این زمینه دیده نمیشود. اما به راستی صنعت بیمه کشور چه نقشی میتواند در تامین مالی داشته باشد و دلایل پایین بـودن ایـن نقش چیست؟ یک کارشناس صنعت بیمه معتقد است که اصولا صنعت بیمه واحد اقتصادی سپردهپذیری نیست و در زمینه تامین منابع مالی به صورت مستقیم نمیتواند کاری انجام دهد. «حمید دیانت پی» به چابک آنلاین گفت: البته ذخایر ریاضی صنعت بیمه، سپرده صنعت بیمه به شمار میرود اما واقعیت این است که طبق آییننامه ۹۷ شورایعالی بیمه، اجازه ندارد که آن را در هرجایی هزینه کند. وی افزود: وضعیت شرکتهای بیمهای در ایجاد کردن جریان نقدی خوب است و این پول را تبدیل به سرمایهگذاری میکنند و زمانی که برای پرداخت خسارتهای خود پول کافی نداشته باشند از محل سرمایهگذاریهای خود مانند سهام و سپرده بانکی، آن را تامین میکنند.
این کارشناس صنعت بیمه، بیان کرد: درحال حاضر، نهادهای سرمایهگذاری همچون بانکها پشت شرکتهای بیمهای قرار دارند و حتی گاهی از شرکتهای بیمهای میخواهند تا سهام تمام زیرمجموعهها را بخرد و شرکت بیمه هم تا اندازهای که آییننامه ۹۷ اجازه داده این کار را انجام میدهند. دیانت پی، اذعان داشت: شرکتهای بیمهای میتوانند سهام شرکتهای نفتی را خریداری کنند که برای آن هم باید سازوکار و آییننامهای ایجاد شود تا شرکتهای بیمه مازاد منابع خود را به عنوان تامین مالی به شرکتهای بنیادی بدهند. وی، توضیح داد: در قانون بودجه ۱۴۰۱ شرکتهای بیمهای ملزم هستند که اوراق بدهی بخرند و از این طریق صنعت بیمه به صورت غیرمستقیم به دولت و زنجیره ارزش تامین مالی کمک میکند. دیانت پی، گفت: تمامی شرکتهای بیمه در حوزه عملیاتی زیان ده هستند و به همین دلیل، برای پوشش ریسکهای خود، بسیاری از منابع مالی خود را در بانک میگذارند و سود میگیرند.
وی، درخصوص نظام تامین مالی در شرکتهای بیمه بزرگ دنیا، گفت: شرکتهای بیمهای دنیا مانند لویدز صرفا فقط بیمهگری نمیکنند، بلکه برنامههایی را پیش پای بیمهگذاران عمر خود قرار میدهند، به عنوان مثال سرمایهگذاری در شرکتهای بورسی، سرمایهگذاری در شرکتهای غیربورسی، بازارهای طلا و رمزارز و در اینجا سود و زیان هم با خود مشتری است. دریک نمای کلی، صنعت بیمه به عنوان بخشی از اقتصاد کشور در سالهای اخیر، با چالشهایی مواجه بوده، اما با این وجود، صنعت بیمه میتواند با ایجاد شرکتهای تخصصی در زمینه بیمه عمر، تولید و گسترش رشتههای بیمهای جدید در بخشهای تولیدی وتجاری، گسترش بیمهنامه اعتبار برای تضمین بازپرداخت تسهیلات و ایجاد سیستم اعتبارسنجی مشتریان، بیمه سپرده و بیمه سهام نقش خود را در تامین نظام مالی کشور تقویت کند.
ازسوی دیگر باید مسیرها را برای شرکتهای بیمه باز کرد تا سقف سرمایه مشخصی ازمحل منابع که در اختیار آنهاست به عنوان سرمایهگذار در برخی صنایع صادراتی، سرمایهگذاری شود. دراین بین، بیمه مرکزی و شورایعالی بیمه هم میتوانند با بازنگری درمقررات و آییننامههای سرمایهگذاری، به منظور استفاده بهینه از منابع مالی شرکتهای بیمه، اقتصاد ملی را بیشتر توسعه دهند.