یک گام رو به جلو در بازار سهام
برای افزایش شفافیت در بورس چه می‌توان کرد؟
در همین‌باره ولی‌‌‌‌‌الله جعفری، سرپرست جدید مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس طی روزهای اخیر از برنامه‌های این مدیریت در راستای حفظ و بهبود و همچنین توسعه فعالیت‌های این واحد خبر داد. نکته مهم در این مساله این است که هر چند اغلب کارشناسان بازار اصلاحات یادشده توسط وی را مثبت ارزیابی می‌کنند اما آنها معتقدند که ماهیت چنین تغییراتی به‌نحوی نیست که بتواند بازتابی مستقیم بر معاملات بازار سهام داشته باشد، از این‌رو به علت ابرچالش‌های موجود در بازار سهام، این اصلاحات حتی در صورت به‌کارگیری هم نمی‌توانند در کوتاه‌مدت تاثیر چندانی بر بورس تهران داشته باشند و احتمالا پیامدهای آن در بلندمدت برای فعالان بازار نمایان خواهد شد.
این مساله از آن حیث اهمیت زیادی دارد که بهبود نحوه گزارشگری مالی به‌خصوص از جنبه‌هایی که تاکنون چندان شفاف نبوده نظیر حاکمیت شرکت و بهبود کیفیت گزارش‌های تفسیری مدیریت می‌تواند دسترسی واقعی سرمایهگذاران خرد به اطلاعات را بهبود بخشد و راه را برای افزایش امنیت سرمایهگذاری برای مردم عادی به شرط آنکه سواد مالی خود را ارتقا داده باشند، فراهم کند که خود یک عامل مهم در مسیر افزایش تقارن اطلاعاتی است.
لزوم شفافیت در بازار سهام
شفافیت در بازارهای مالی از اهمیت بالایی برخوردار است، چراکه یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تاثیرگذار در تعیین استراتژی سرمایهگذاری در بازار سهام نیز شفافیت اطلاعات مالی شرکتهای بورسی است؛ این در حالی است که در اغلب کشورهای دنیا دسترسی به اطلاعات مالی شرکت‌ها برای سرمایهگذاران امری بدیهی بوده و افراد به‌راحتی به اطلاعات مالی شرکت‌ها دسترسی دارند تا از این رهگذر برای تعیین استراتژی سرمایهگذاری خود از آن استفاده کنند. در بازار سرمایه ایران نیز طی سال‌های گذشته قدم‌های رو به‌جلویی در این‌خصوص برداشته شده‌است، با این‌وجود بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای بهبود شرایط در حوزه شفافیت همچنان زمینه‌های بسیاری برای برداشتن گام‌های روبه‌جلو وجود دارد. برخی از فعالان بازار سهام بر این باور هستند که در برخی از موارد در بورس تهران روند متفاوتی وجود دارد و در کنار شفاف‌نبودن اطلاعات منتشرشده در برخی موارد شاهد نامتقارن بودن اطلاعات هستیم.
علاوه‌بر این، برخی مدیران از انتشار اطلاعات مالی سر باز می‌زنند و با طفره رفتن از این کار، افشای اطلاعات مالی را به زمان‌های بعدی موکول می‌کنند. این در حالی است که امر شفافیت در تمامی بازارها به‌عنوان یک ماموریت مهم پی گرفته می‌شود و در اغلب بازارهای مالی که شفافیت بر آن حاکم است، اطلاعات اغلب امکان تصمیمگیری منطقی‌تر برای سرمایهگذاران را فراهم می‌کند. در چنین شرایطی که ابهامات بر بورس تهران حاکم است و اغلب سهامداران از نبود شفافیت در تصمیم‌گیری‌های کلان موثر بر بازار سهام گلایه می‌کنند، طبیعتا اصلاح سازوکارهای افشای اطلاعات در داخل آن را می‌توان یک گام رو به جلو ارزیابی کرد.
در همین خصوص چندی پیش ولی‌‌‌‌‌الله جعفری، سرپرست جدید مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس از برنامه‌های سازمان متبوعش در راستای حفظ و بهبود و همچنین توسعه فعالیت‌های این واحد خبر داد. بر اساس گفته‌های جعفری به‌نظر می‌رسد در بخش نظارت بر ناشران برنامه‌های این مدیریت در دو محور اساسی حفظ و بهبود وضعیت موجود و توسعه مدیریت در دستور کار قرار گرفته‌است. ولی‌‌‌‌‌الله جعفری، با اشاره به گزارش‌های منتشرشده در سامانه کدال بورس از اتفاقی جدید خبر داد و گفت: «ثبات رویه در گزارش‌‌‌‌‌‌هایی که در کدال منتشر می‌شوند به‌منظور آماده‌کردن اطلاعات لازم برای ذی نفعان، نخستین برنامه است. برای نمونه، در این برنامه مقرر شده‌است تا گزارش ماهانه همه صنایع با فرمت یکسان ارائه شود تا سهامداران یک صنعت بتوانند ضمن بررسی شرکتهای آن صنعت، آنها را با شرکتهای دیگر در همان صنعت مقایسه کنند.»
او با بیان اینکه گزارش تفسیری مدیریت از زمانی‌که انتشار آن لازم‌الاجرا شد با استانداردهای مدنظر فاصله داشته، اذعان کرد: «هدف این است تا گزارش‌های تفسیری مدیریت به نقطه‌‌‌‌‌ای برسد تا مورد‌استفاده سهامداران قرار بگیرد و در مدل تصمیمگیری آنها بازتاب یابد.» در این میان اغلب کارشناسان بر این باور هستند که درمیان تمامی اصلاحات یادشده توسط سرپرست مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس مقررات مربوط به شرکتهای سرمایهگذاری استانی و بازگشایی هرچه زودتر نمادهای معاملاتی آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چراکه شرکتهای سرمایهگذاری استانی نیز یکی از نهاد‌های مالی فعال در بورس هستند که هدف آنها مدیریت سهام عدالت است، ضمن اینکه سهام عدالت هم از نظر تنوع و هم از نظر تعداد اغلب سهام موجود در بورس تهران را شامل می‌شود و سهامداران بسیاری نیز دارد، بنابراین با درنظرگرفتن این موارد می‌توان گفت اگر اصلاحی در این زمینه صورت بگیرد، بسیار فراگیر خواهد بود و در مقایسه با اصلاحات دیگر احتمالا تاثیرگذارتر است.
جعفری اصلاح مقررات مربوط به شرکتهای سرمایهگذاری استانی و بازگشایی هرچه زودتر نمادهای معاملاتی آنها را از مسائل مهم برنامه ششم برشمرد و گفت: «توسعه سامانه‌هایی که برای بر‌گزاری مجامع الکترونیک موردنیاز است، برنامه دیگر این مدیریت به‌‌‌‌‌شمار می‌‌‌‌‌‌رود. در همین راستا، با توجه به فرصتی که تا فصل مجامع در اختیار داریم باید شرکت‌ها را ترغیب کنیم تا مجامع را به‌صورت الکترونیک برگزار کنند. لازمه این امر، توسعه و ایجاد سامانه‌‌‌‌‌‌های قابل‌اتکا است و لازم است نخست سامانه‌‌‌‌‌‌های موجود تجهیز شوند تا بر‌گزاری مجامع به شکل الکترونیک آماده شود.» اینطور که به‌نظر می‌رسد اگر اصلاحات یادشده در دستور کار بورس تهران قرار بگیرد، احتمالا پیامدهای آن در بلندمدت برای فعالان بازار نمایان خواهد شد.
تبعات انگیزه‌های دلاری در بورس
شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران در معاملات روز دو‌‌‌‌‌شنبه بیش از ۴۵هزار و ۷۳ واحد افزایش پیدا کرد و در محدوده یک‌میلیون و ۳۸۹هزار‌واحدی به معاملات خود پایان داد و در سطح ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ قرار گرفت؛ این در حالی است که رشد ۳۵/ ۳درصدی نماگر اصلی بازار سهام در روز گذشته، دومین رشد بیش از سه‌درصد روزانه شاخص از ابتدای آبان ۱۴۰۱ و تنها رشد بیش از سه‌درصد در سال‌جاری بود. شاخص‌کل هم‌‌‌‌‌وزن نیز در این روز بر مدار صعودی باقی‌ماند، به‌گونه‌ای‌که ورود جریان نقدینگی منجر به رشد ۴۹/ ۳درصدی این پارامتر بورسی شد. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد صعود بازار سهام طی چند روز اخیر بسیاری از سرمایهگذاران را برای خرید سهام جدید تشویق کرده‌است. در سومین روز کاری هفته‌جاری ۴۴۴میلیارد‌تومان سرمایه سهامداران خرد وارد بازار سهام شد.
خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۱۶ آبان‌ماه نشان می‌دهد که گروه «زراعت» با بیش از ۱۷میلیارد‌تومان، «انبوه‌سازی» با ۳/ ۴میلیارد‌تومان، «خرده‌فروشی» نیز با حدود ۷/ ۲میلیارد‌تومان خروج پول حقیقی مواجه بودند. در نقطه مقابل بیشترین ورود پول مربوط به صنعت «فرآورده‌های نفتی» با بیش از ۱۲۶میلیارد تومان بود. تنها صنعتی که توانست با فاصله زیاد در صدر فهرست جذب پول حقیقی جای گیرد، پس از آن گروه «بانک» با بیش از ۳/ ۷۸میلیارد‌تومان جذب سرمایه، بیشترین ورود پول حقیقی را به‌ثبت رساند. روز گذشته‌نماد معاملاتی «شتران» با ۶/ ۴۵میلیارد‌تومان جذب پول حقیقی توانست در رتبه نخست ورود پول از سوی سرمایهگذاران خرد قرار بگیرد. در ادامه بیشترین خروج پول سهامدار خرد به‌نماد معاملاتی «زپارس» با ۲/ ۱۶میلیارد‌تومان خروج نقدینگی اختصاص یافت. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) در نهایت رقم سه‌هزار و ۵۱۷میلیارد‌تومان را به خود اختصاص داد که به لحاظ آماری بیشترین مقدار ارزش معاملات از ۸ خرداد سال‌جاری در این روز معاملاتی به‌ثبت رسید.
