آیا حضور بانک‌های قرضالحسنه در بازار رقابتی بانک‌ها شبهه ربوی دارد؟
بازیگر جدید بازار بین بانکی
در‌گذار بانک‌های قرضالحسنه به سال ۱۴۰۱ ، تغییراتی صورت گرفته است. پس از افزایش سرمایه این بانک‌ها و تاکید بر تجربه شیوه بانکداری اسلامی وغیر ربوی بودن فعالیت‌شان،اجازه حضور در بازار بین بانکی یافته‌اند. بازار بین بانکی که پس از تاکید مقامات وزارت اقتصاد بر ثبات نرخ روی ۲۰درصد شاهد حضور بانک‌های قرضالحسنه بوده است، پیش‌تر حمایت بانک‌های توسعه‌ای را نیز تجربه کرده بود. حال این سوال در ذهن به وجود می‌آید که با توجه به ماهیت بانک‌های قرض‌الحسنه‌ای ، حضور این بانک‌ها چگونه است؟منابع بانک‌های قرض‌الحسنه‌ای که از طریق سپرده‌ها با نرخ صفر‌درصد تامین می‌شود چگونه در بازار بین بانکی صرف می‌شود؟
منابع ارزان‌قیمت در چه قالبی با سود در بازار بین بانکی قرض داده وسود حاصل از آن در چه محلی ثبت می‌شود؟ یک کارشناس ومنبع مطلع بانکی در پاسخ به سوالات فوق با تاکید براینکه ذخایر در بازار بین بانکی با سود رد وبدل می‌شود، گفت: بانک مرکزی به بانک قرضالحسنه مهر ایران اجازه داده که در بازار بین بانکی فعالیت کند و امکان سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی از جمله شرکت در حراج اولیه اوراق دولت فراهم شده است. وی افزود: ساختار سرمایه بانک‌های قرضالحسنه مثل همه بانک‌ها به دو قسمت کلی سرمایه و بدهی تقسیم شده است. وی ادامه داد: بدهی از محل قرضالحسنه تامین می‌شود و باید صرف امور قرضالحسنه شود. اما بخش سرمایه مشکلی ندارد. بنابراین فعالیت بانک در بازار بین بانکی و خرید اوراق از محل سرمایه است.
گرچه پاسخ این کارشناس مطلع به سوالات فوق برخی ابهامات را روشن می‌کند اما سوال اصلی اینجاست که با توجه به تاکید مسوولان بر افزایش سرمایه بانک‌های قرضالحسنه برای بهبود تسهیلات‌دهی به متقاضیان و افزایش قدرت اعتباری آنها، چرا باید بانک‌های قرضالحسنه به بازار بین بانکی وارد شوند؟ افزایش سرمایه بانک قرضالحسنه مهر ایران که در سال گذشته از محل سود انباشته سهامداران محقق شد،سرمایه بانک را به ۵هزار‌میلیارد تومان می‌رساند.
پرداخت وامهای ۲۰۰میلیونی قرضالحسنه
با گذشت ۱۵ سال از حضور بانک‌های قرضالحسنه، این بانک‌ها در زمینه ارائه وامهای خرد به متقاضیان فعالیت می‌کنند. متقاضی وام از بانک‌های قرضالحسنه می‌تواند با گردش حساب مشخصی در مدت زمان معین وام تا ۲۰۰میلیون تومان دریافت کند. سقف وامهای قرضالحسنه از ابتدای سال‌جاری به ۲۰۰میلیون تومان برای اشخاص حقیقی افزایش یافته است. بنابراظهارات سید سعید شمسی‌نژاد، مدیرعامل بانک قرضالحسنه مهر ایران از اردیبهشت امسال تاکنون به میزان ۱۱هزار و۴۶۲ فقره وام ۲۰۰میلیونی پرداخت شده است.
وامهای پرداختی بانک قرضالحسنه مهر ایران در ۵ماه نخست امسال تا ۳۰میلیون تومان به میزان ۶۵۷هزار و۳۹۷فقره به ارزش ۶۱هزار و۷۴۵میلیارد ریال بوده است. در این مدت تعداد ۱۴۶هزار و۶۱۳فقره به ارزش ۵۶هزار و۷۳۸میلیارد ریال وام در بازه رقمی ۳۰ تا ۵۰میلیون تومان پرداخت شده است. میزان وامهای ۵۰ تا ۱۰۰میلیون تومان ۱۶۳هزار و۷۹۶ فقره به ارزش ۱۰۳هزار و۲۶۸میلیارد ریال بوده است. تعداد وامهای ۱۰۰تا ۲۰۰میلیون تومان نیز ۸۵هزار و۲۷۶فقره به ارزش ۱۰۲هزار و۵۷۴میلیارد ریال است. اطلاعات سایت بانک قرضالحسنه مهر ایران نشان می‌دهد متقاضی برای دریافت وام ۲۰۰میلیون تومانی و بازپرداخت ۴۸ماه باید معدل حساب یک‌میلیارد و۲۵۰میلیون تومان در سه ماه یا میانگین معدل حساب ۲میلیارد و۶۰۰میلیون تومان را در ۱۲ماه کسب کند. نرخ کارمزد این وام نیز ۴درصد در نظر گرفته شده است.
پرداخت۷۰درصد وامهای قرضالحسنه با گردش حساب
بانک قرضالحسنه مهر ایران در ۵ ماه ابتدای سال‌جاری یک‌میلیون و ۱۰۰هزار فقره وام پرداخت کرده است و قصد دارد در سال ۱۴۰۱ سه‌میلیون و ۲۰۰هزار فقره وام پرداخت کند. به گفته شمسی‌نژاد ۷۰درصد از وامهای بانک قرضالحسنه مهر ایران از طریق محاسبه میانگین معدل گردش حساب پرداخت می‌شود. همچنین بالغ بر ۴۰درصد وامهای پرداختی بدون ضامن و بر مبنای اعتبارسنجی است. در حالی که در یک‌سال منتهی به پایان مرداد ماه به میزان یک‌میلیون و۱۵هزار و۵۲۲فقره تسهیلات ازدواج به مبلغ ۱۰۷هزار‌میلیارد تومان پرداخت شده است،بانک قرضالحسنه مهر ایران نیز ۳۷۲هزار فقره تسهیلات ازدواج جوانان به ارزش ۷هزار و۵۰۰میلیارد تومان در یک سال پرداخت کرده است. رشد منابع این بانک دردوره ۸ ماه مدیریت جدید از ۷۲هزار میلیارد تومان به ۱۱۷هزار میلیارد تومان رسیده و بیش از ۶۲درصد رشد داشته است. به این معنا که به میزان ۴۵هزار میلیارد تومان در این هشت ماه منابع جذب شده است.
البته باید افزایش سرمایه بانک را نیز در نظر بگیریم. بانک قرضالحسنه مهر ایران در نظر دارد تا در سال ۱۴۰۱ این منابع را به ۲۰۰هزار‌میلیارد تومان افزایش دهد. این بانک قرضالحسنه در حوزه اشتغال، محرومیت‌‌‌زدایی و ازدواج جوانان نیز ۷۳۰هزار فقره «تسهیلات اشتغال‌زایی» به ارزش حدودا ۸۹هزار میلیارد ریال در یک سال پرداخت کرده است. منابع بانک در آذر سال گذشته ۷۲هزار‌میلیارد تومان بوده و در شهریور سال ۱۴۰۱ به ۱۱۷هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. در واقع‌درصد رشد منابع بانک قرضالحسنه مهر ایران در ۸ ماه اخیر ۵/ ۶۲درصد بوده است. ۱۰۰ فقره وام حمایت از کارآفرینی به شرکت‌های دانش‌بنیان در نمایشگاه INOTEX اعطا شده است. علاوه بر اینکه به شرکت‌های حقوقی تا ۵۰۰میلیون تومان وام پرداخت شده است. مجمع عمومی عادی سالانه به عنوان اولین مجمع در بین بانک‌ها در خرداد ماه برگزار شد و ما افزایش سرمایه از دو‌هزار و۵۰۰ تا ۵هزار‌میلیارد تومان را داشته‌‌‌ایم.
به گفته مدیرعامل بانک قر ض‌الحسنه مهر ایران ، برای منابع ۲۰۰هزار میلیارد تومانی هدف‌‌‌گذاری شده و این بانک در سال‌جاری در جمع ۶ بانک برتر کشور قرار گرفته است و قصد دارد در ۲ ماه آتی از فرابانک (پلتفرم یکپارچه بانک بر مبنای بانکداری غیر‌حضوری) رونمایی کند. بانک قرضالحسنه مهر ایران قصد دارد کارمزد ثابت را از ۴ به صفر‌درصد کاهش و شعب ناکارآمد خود را حذف کند و هزینه‌‌‌های تمام شده بانک را کاهش دهد. این بانک در نظر دارد به سمت ۲۰میلیون مشتری فعال حرکت کند. شمسی‌نژاد می‌گوید: وام تکلیفی ازدواج در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال پیش از خود ۲۵۰درصد رشد داشته و وامهای تکلیفی ابلاغی سال ۱۴۰۱ نسبت به وامهای تکلیفی پرداختی در سال ۱۴۰۰ رشدی معادل ۶۵۰درصد داشته است. همچنین تعداد تسهیلات سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشدی ۱۲درصدی داشته است و به رقم ۲میلیون و ۶۰۰ فقره وام با میانگین ۲۴میلیون تومان رسیده است.
