رژیم آبی در  بوستان‏‌ها

شهر بزرگ تهران نیز از این بحران آب دور نبوده و این روزها خبرهایی مبنی بر کم شدن میزان آب سدها به گوش می‌رسد اما در این وضعیت تامین آب موردنیاز فضای سبز هم جای سوال دارد، در سایر کشورها برای حفظ گیاهان و درختان اقدامات بنیادینی همچون هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی و آبیاری، گسترش استفاده از گونه‌های گیاهی کم‌مصرف و حتی اصلاح خاک انجام شده تا در عین حفظ و گسترش فضای سبز، در مصرف آب نیز صرفه‌جویی شود اما تهران با بیش از ۵۹‌هزار هکتار فضای سبز در ابتدای راه است.

علی محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها در مورد وضعیت آبیاری فضای سبز شهر تهران در دوران کم‌آبی پایتخت با اشاره به اینکه فضای سبز شهر تهران در حال حاضر اعم از فضای سبز درون شهری و کمربند سبز پیرامون شهر تهران جمعا ۵۹۶۱۷ هکتار است ،گفت: بر همین اساس میزان مصرف آب برای آبیاری فضای سبز شهر تهران اعم از درون شهری و برون شهری ۱۸۰‌میلیون مترمکعب در سال است که از منابع مختلف تامین می‌شود.

وی در مورد راه‌های تامین منابع آبی برای آبیاری فضای سبز تهران با تاکید بر اینکه سیستم آبیاری در سنوات قبل به صورت دستی بوده و در حال حاضر حدود ۷۰‌درصد از شبکه آبیاری فضای سبز شهر تهران به صورت مکانیزه و مابقی به صورت دستی است، افزود: به‌طور کلی منابع آبی جهت استفاده از آبیاری فضای سبز صرفا از منابع آب خام شامل چاه‌ها و قنوات و آب‌های سطحی و پساب است که میزان تامین آب از چاه‌ها ۱۲۳‌میلیون مترمکعب در سال، استفاده از آب قنوات ۱۷‌میلیون مترمکعب در سال، بهره‌گیری از آب‌های سطحی ۱۸‌میلیون مترمکعب در سال و استفاده از آب پساب ۱۲‌میلیون مترمکعب در سال برای آبیاری فضای سبز است.  مختاری با رد شائبه آبیاری فضای سبز تهران با آب شرب افزود: تاکید می‌کنم که در حال حاضر به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی از آب شرب برای آبیاری فضای سبز عمومی استفاده نمی‌شود.

وی در مورد ساعات آبیاری فضای سبز تهران که بنا به گفته برخی منتقدان در ساعات نامناسب انجام می‌شود و موجب تبخیر آب می‌شود، افزود: طبق آخرین بخشنامه ابلاغی به مناطق ۲۲ گانه در خرداد ماه امسال ضمن تاکید بر بخشنامه‌های پیشین، مقرر شده ترجیحا آبیاری در ساعات خنک روز ۱۸ تا ۶ صبح انجام شود اما در موارد استثنایی و خاص با توجه به تعیین سهمیه منابع مشترک همچون چاه برای ۲ منطقه همجوار، برخی مناطق ناچارند در برخی مواقع در ساعاتی از روز نیز عملیات آبیاری را انجام دهند تا سهمیه آبشان از چاه مشترک را از دست ندهند اما در کل غالب آبیاری‌ها بین ساعات ۱۸ تا ۶ صبح روز بعد انجام می‌شود.

مختاری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به کمبود منابع آبی چه تمهیداتی برای جلوگیری از اسراف آب و همچنین تامین نیاز آبی فضای سبز تهران به کار گرفتید؟ تاکید کرد: با توجه به کمبود منابع آبی و لزوم صرفه‌جویی ما نیز به مناطق اعلام کردیم که در این راستا از آبشویی مکرر معابر، تنظیم شیرهای برداشت، اسپرینگلرها، رعایت نیاز آبی گیاهان و جلوگیری از غرقاب شدن گیاهان اقدام کنند و در این خصوص به عوامل اجرایی مناطق تذکر دادیم.

وی در مورد برنامه‌های این سازمان برای تامین آب برای آبیاری فضای سبز شهر تهران و رعایت صرفه‌جویی در مصرف آب افزود: با توجه به ارزش و اهمیت و در عین حال کمبود منابع آبی موجود در سطح شهر تهران استفاده از پساب تصفیه خانه‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و همچنین قصد داریم با هوشمندسازی شبکه‌های آبیاری و آبرسانی نسبت به افزایش راندمان و کم کردن میزان مصرف آب در قطعات فضای سبز اقدام کنیم.

مختاری با تاکید بر اینکه به همین منظور در حال حاضر ۱۲‌میلیون مترمکعب پساب در سال از پساب تصفیه خانه‌های شهر تهران تامین می‌شود گفت: در راستای استفاده از پساب، از تصفیه خانه شهرک غرب به حجم ۳‌میلیون مترمکعب پساب در سال جهت  آبیاری فضای سبز منطقه ۲ و پارک پردیسان و فضای سبز برج میلاد استفاده خواهد شد و همچنین از پساب تصفیه خانه دانشگاه امام حسین (ع) به حجم۵/ ۱‌میلیون مترمکعب در سال جهت آبیاری جنگلکاری شمال شرق تهران، از پساب تصفیه خانه دانشگاه علوم انتظامی به حجم ۵۰۰‌هزار مترمکعب در سال جهت آبیاری جنگلکاری شمال غرب تهران، از پساب تصفیه خانه شهرک آتی‌ساز به حجم ۳‌میلیون مترمکعب در سال جهت آبیاری فضای سبز بدنه بزرگراه شهید چمران، از پساب تصفیه خانه دوم شهر زیبا به حجم ۱‌میلیون مترمکعب در سال جهت آبیاری فضای سبز منطقه ۵، از پساب تصفیه خانه سوم و چهارم حکیمیه به حجم ۲‌میلیون مترمکعب در سال جهت آبیاری جنگل لویزان، پساب تصفیه خانه پنجم (سوهانک) به حجم ۱‌میلیون مترمکعب در سال جهت آبیاری فضای سبز بدنه بزرگراه اتوبان ارتش در منطقه یک استفاده خواهد شد تا بتوانیم مجموعه‌های بزرگ را آبیاری کنیم.

مدیرعامل سازمان بوستان‌های شهر تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در دنیا با مساله کم‌آبی چگونه مقابله کردند گفت: در حال حاضر در دنیا برای مقابله با کم‌آبی اقداماتی همچون گسترش آبیاری تحت فشار و آبیاری زیرسطحی، هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی و آبیاری، گسترش استفاده از گونه‌های گیاهی کم‌مصرف در فضای سبز درون شهری و برون شهری، استفاده از آب‌های برگشتی (recycle- w recycle) جهت آبیاری با استفاده از ایجاد شبکه‌های زهکشی در فضای سبز و اصلاح خاک مورد استفاده در فضای سبز انجام دادند.

وی در پاسخ به این پرسش که برخی از منتقدان معتقدند که گونه‌های فضای سبز کاشته شده در تهران نیاز به آب فراوان دارند و برای اصلاح این موضوع چه کردید ادامه داد: با توجه به مساله کم‌آبی در برنامه‌های توسعه و بازپیرایی فضای سبز همچون خرید اقلام گیاهی و دیگر طرح‌های موضوعی همچون نهضت درختکاری، کلیه طرح‌ها و پروژه‌های مربوطه که از طرف مناطق ۲۲ گانه به سازمان بوستان‌ها و فضای سبز ارجاع می‌شود، در تلاشیم که اقلام گیاهی مورد نظر و خصوصا استفاده از گیاهان مقاوم به کم‌آبی و شرایط آب و هوایی تهران پایش و اصلاح شده و موکدا خرید اقلام آب دوست و با نیاز آبی بالا از طرح‌ها حذف می‌شود.  مختاری ادامه داد: در این رابطه نیز طی آخرین بخشنامه که خرداد ماه امسال ابلاغ شد، نسبت به معرفی گیاهان مقاوم متناسب با شرایط تهران و همچنین توصیه‌های لازم به منظور بهبود روند خرید اقلام گیاهی اقدام شده است.

27- (1)