«دنیای‌اقتصاد» فرجام هدف‌گذاری ۱۴۰۰ پروژه‌های آزادراهی را بررسی می‌کند
درد مشترک ۶ آزادراه
گفت‌وگو با مدیران شرکت‌های احداث آزادراه
برآورد نیاز مالی آزادراهها
خوش‌بین هستیم که آزادراه ایزدخواست-شیراز به عنوان جزئی از آزادراه اصفهان-شیراز به طول 210 کیلومتر بر اساس اعلام متولی ساخت آن، امسال به بهره‌برداری برسد. لایه اول آسفالت آن به طور کامل انجام شده و لایه دوم آسفالت آن به همراه نصب نیوجرسی و روشنایی آن باقی مانده است. عملیات احداث این آزادراه حدود 93درصد پیشرفت دارد. برای بهره‌برداری کامل آن به 3500میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما برای بهره‌برداری در گام اول به حدود 2هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است. این آزادراه، طولانی‌ترین آزادراه کشور است که مسیر فعلی اصفهان-شیراز را حدود 135 کیلومتر کوتاه می‌کند.
مدیرکل دفتر امور مجریان آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره دلیل به تعویق افتادن احداث این پروژه گفت: در سفر استانی مهر ماه سال گذشته رئیس‌جمهور به استان فارس تامین اعتبار این پروژه مصوب شد، اما اعتبار کافی به این پروژه تزریق نشد و سرمایه‌گذار پروژه نیز به همان نسبت پول به اندازه کافی به پروژه تزریق نکرده و همین باعث به تعویق افتادن افتتاح این پروژه شده است.
محمود ملازینل، درباره سایر پروژه‌های آزادراهی جهش تولید گفت: پروژه احداث باند غربی قطعه دوم آزاد راه تهران-شمال حدود 77درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای بهره‌برداری به حدود 3000میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. پروژه احداث قطعه اول آزادراه تبریز-مرند نیز حدود 60درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای تکمیل و بهره‌برداری به حدود 1000میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. همچنین آزادراه مراغه-هشترود حدود 80درصد پیشرفت فیزیکی داشته و برای تکمیل به 900میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. مشکل اصلی آن تامین اعتبار است. در سفر استانی رئیس‌جمهور مبلغ 60میلیارد تومان اعتبار به صورت اسناد گذاشته شده، اما مشکل اسناد این است که 50درصد آن نقد می‌شود و افتتاح آن به امسال نمی‌رسد. اگر خوش‌بین باشیم و اعتبارات به موقع تخصیص داده شود تنها آزادراه ایزدخواست-شیراز به بهره‌برداری می‌رسد.
وی افزود: قطعه دوم آزادراه گرمسار-سمنان به طول 50 کیلومتر حدود 30درصد پیشرفت دارد و به حدود 1200میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. همچنین آزادراه منجیل-رودبار به حدود 70میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و پروژه احداث آن حدود 79درصد پیشرفت فیزیکی دارد و به صورت پیمانکاری و با تامین اعتبار از جانب دولت در حال احداث بوده اما جزو پروژه‌های جهش تولید آزادراهی قرار دارد.
مدیرکل دفتر امور مجریان آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور درباره دلیل تاخیر در افتتاح این پروژه‌ها گفت: قرار بود این 5 آزاد راه تا انتهای سال گذشته که با عنوان سال «جهش تولید» نام‌گذاری شده بود افتتاح و بهره‌برداری شوند، اما به دلیل عدم‌تامین اعتبارات به بهره‌برداری نرسیدند. افتتاح و بهره‌برداری این پنج پروژه برای امسال برنامه‌ریزی شده است.
وی افزود: در همه این پروژه‌ها هم سرمایه‌گذار و هم دولت، پول به موقع به پروژه تزریق نکرده‌اند. در پروژه ایزدخواست-شیراز میزان تزریق سرمایه از جانب سرمایه‌گذار عقب‌تر از دولت است، اما در پروژه‌های تبریز-مرند و مراغه-هشترود و گرمسار-سمنان تقریبا سرمایه‌گذار و دولت برابر هستند.
بر اساس اعلام مجری پروژه آزادراهی ایزدخواست-شیراز این پروژه به لحاظ تامین ریالی حدود 60درصد پیشرفت دارد، اما به صورت فیزیکی حدود 90درصد پیشرفت دارد. بعد از رویه‌سازی لایه دوم آزاد راه تنها نیوجرسی، مبلمان و تابلو و علائم و خط‌کشی و روشنایی باید انجام شود که از الزامات بهره‌برداری است.
مجری پروژه آزادراهی همچنین تصریح کرده این پروژه به شرط تامین منابع مالی تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید. ضمنا دراین پروژه 50درصد نقدینگی موردنیاز از سوی کارفرما و 50درصد دیگر از سوی کارفرما و دولت تامین می‌شود. از منافع احداث این آزادراه کاهش نزدیک به 136میلیون لیتر سوخت بوده که بسیار حائز اهمیت است و تاثیر و توجیه اقتصادی پروژه را افزون‌تر می‌کند. همچنین نزدیک به 300میلیارد تومان کاهش خسارت تصادفات جاده‌ای و همچنین استهلاک خودروهای عبوری در این پروژه ایجاد و کاهش حدود 550 نفر کشته در سال و رونق دو استان اصفهان و شیراز از دیگر مزایای بهره‌برداری از پروژه است.
علل تاخیر در ساخت آزادراه
دبیر کمیته شرکت‌های سرمایه‌گذار در آزادراهها، درباره عدم بهره‌برداری این طرح‌های آزادراهی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مهم‌ترین دلیل عدم‌تامین منابع لازم و در مرحله بعد مشکلات تملک، عدم‌همکاری دستگاه‌ها در حوزه معادن لازم برای تولید مصالح موردنیاز است. اگر دولت هر چه سریع‌تر منابع مالی سهم خود را تامین کند این آزادراهها خصوصا با توجه به اختلاف قیمت جهانی سوخت و قیمت آن در ایران در مدت اندکی با صرفه‌جویی ایجاد شده در مصرف سوخت، منابع مالی تامین شده را برگشت خواهد داد.
خدایار خاشع افزود: همان‌طور که اعلام شد قرار بود تعداد 9 پروژه آزادراهی به طول 653 کیلومتر به عنوان پروژه‌های آزادراهی جهش تولید تا پایان سال 1400 به بهره‌برداری برسند که سه محور آن به طول 289 کیلومتر به بهره‌برداری رسید و6 محور باقی‌مانده به طول 364 کیلومتر هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند که هر کدام به دلایلی برای شبکه حمل‌ونقل و آزادراهی کشور دارای اهمیت هستند. به طور مثال با افتتاح آزادراه ایزدخواست-شیراز مسیر 316 کیلومتری فعلی بین اصفهان و شیراز به 222 کیلومتر کاهش یافته و در طول23 سال بهره‌برداری از آن بیش از 450میلیون لیتر صرفه‌جویی سوخت ایجاد می‌شود که رقم قابل‌توجهی است.
وی درباره مزایای بهره‌برداری از این آزادراهها گفت: آزادراه منجیل-رودبار حلقه مفقوده ارتباط ایمن بین تهران و رشت بوده و بهره‌برداری از آزادراه منطقه 2 تهران-شمال علاوه بر ایجاد ایمنی، مردم را از رفتن به ارتفاع 2700 متری در فصل زمستان بی‌نیاز خواهد کرد. همچنین آزادراه تبریز- مرند قسمتی از حلقه مفقوده ارتباط آزادراهی تهران به بازرگان و انجام تعهد مغفول مانده 15 ساله ایران در کنوانسیون بزرگراه‌های آسیایی برای تکمیل محور بزرگراهی AH1 است. به عبارتی محور بازرگان به تبریز، ویترین راه‌های کشور است زیرا عمده گردشگران خارجی که به صورت زمینی وارد ایران می‌شوند از این محور عبور کرده و مسیر فعلی بیانگر کیفیت راه‌های ایران به گردشگران خارجی نیست.
افزایش بی‌سابقه هزینه‌‌‌ها
مدیرعامل آزادراه تبریز-صوفیان-مرند درباره دلیل تعویق بهره‌برداری این پروژه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مهم‌ترین دلیل اینکه این پروژه سال گذشته به بهره‌برداری نرسید، افزایش بی‌سابقه هزینه‌های احداث و عدم‌تامین مناسب منابع مالی سهم دولت است.
حامین چوبدار افزود: مطابق قرارداد احداث مشارکتی بین این شرکت و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل به عنوان کارفرمای پروژه قرار است که 50درصد منابع مالی مورد نیاز توسط دولت تامین شود که تاکنون 35درصد آن توسط وزیر راه تامین و بقیه توسط این شرکت تامین شده و اخیرا در بازدید رئیس‌جمهور از استان و مصوبات سفرهای استانی مقرر شد که منابع مالی لازم تامین شده که تاکنون وجهی پرداخت نشده است. اما در صورت تامین مناسب مالی، محور صوفیان-تبریز تا پایان سال‌جاری و محور تبریز-صوفیان این آزادراه تا پایان سال آتی به بهره‌برداری خواهد رسید.
وی درباره این پروژه گفت: اهمیت آزادراه تبریز-مرند این است که شرایط فعلی ترافیک محور موازی در محدوده تبریز صوفیان را که به حد اشباع رسیده، کاهش می‌دهد. سایر مزایای این پروژه شامل تکمیل شبکه آزادراهی شمال غرب کشور، افزایش ایمنی سفر، کیفیت ترافیک و کاهش تلفات جاده‌ای است. همچنین باعث صرفه‌جویی در سوخت به میزان حدود 185میلیون لیتر در مدت20 سال بهره‌برداری از این طرح خواهد شد.
برنامه 15 ماهه گرمسار-سمنان
صرفا مشکل این پروژه تامین منابع از جانب دولت بوده و سرمایه‌گذار سهم خود راتامین کرده و برای ادامه نیز برای تامین مالی آمادگی داریم. مدیرعامل شرکت احداث، نگهداری و بهره‌برداری آزادراه حرم تا حرم و مجری احداث آزادراه گرمسار-سمنان با اعلام این مطلب در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: پروژه احداث قطعه دوم آزادراه گرمسار-سمنان به طول تقریبی 60 کیلومتر بوده و مشکل اصلی احداث آن تامین مالی موردنیاز برای احداث این پروژه است. زیرا این پروژه معارض ملکی و دشواری در اجرا نداشته در صورت تامین منابع مالی به راحتی در مدت 15 ماه و قبل از پایان سال 1402 به بهره‌برداری می‌رسد.
عباس عسگری، افزود: مسیر موجود سمنان-گرمسار به صورت چهار خطه بوده در قطعه دوم آن تعداد دو خط را به شرکت احداث، نگهداری و بهره‌برداری آزادراه حرم تا حرم به عنوان سرمایه‌گذار واگذار شده تا دو خط را به 6 خط تبدیل کند و دو خط هم برای رفت‌و‌آمد افراد بومی باقی بماند. پروژه در حد 35درصد پیشرفت فیزیکی دارد، اما به راحتی در مدت زمان 15 ماه قابلیت اجرا دارد. به عنوان سرمایه‌گذار پیش‌بینی لازم برای جذب سرمایه را انجام داده‌ایم اما این موضوع مشروط بر آن است که دولت هم سهم منابع خود را به پروژه بیاورد. اگر دولت منابع مالی لازم را به پروژه تزریق کند سرمایه‌گذار این آمادگی را دارد که این پروژه را در مدت زمان 15 ماه به اتمام برساند و آن را به بهره‌برداری برساند.
وی افزود: در پروژه‌های راه‌سازی حدود 25 تا 30درصد عملیات پروژه به روسازی اختصاص دارد اما به علت اینکه این پروژه در سطح دشت اجرا می‌شود، سهم روسازی در این پروژه پر رنگ‌تر بوده و بسیار کمتر از ابنیه و پل‌های خاص استفاده شده و عمده هزینه‌های ما در بخش روسازی است. مدیرعامل شرکت احداث، نگهداری و بهره‌برداری آزادراه حرم تا حرم درباره مشکل تامین مالی این پروژه گفت: سهم تامین منابع مالی این پروژه از جانب دولت 30درصد بوده اما به این موضوع اعتراض داریم زیرا با مشارکت 30درصدی دولت این پروژه توجیه اقتصادی ندارد. برای اینکه این پروژه از نظر اقتصادی توجیه‌دار شود باید درصد مشارکت به صورت 50درصدی بین سرمایه‌گذار و دولت باشد و به دولت هم اعلام کردیم که باید درصد مشارکت خود را به 50درصد برساند.
وزارت راه و شهرسازی با این موضوع موافقت کرده و منتظر موافقت سازمان برنامه هستیم. پیشنهاد ما تغییر‌درصد مشارکت بین دولت و سرمایه‌گذار است تا پروژه برای سرمایه‌گذاری توجیه‌دار شود. وی درباره مشخصات این پروژه گفت: قطعه اول آزاد راه حرم تا حرم از قم تا گرمسار به طول 148 کیلومتر بوده که افتتاح شده و در حال بهره‌برداری است.
آزادراه گرمسار-سمنان سه قطعه دارد که عملیات اجرایی قطعه یک آن از کیلومتر 147 تا 178 مقداری انجام شده و کار زیاد دارد. قصد داریم قطعه دوم از کیلومتر 178 تا 239 به طول 60 کیلومتر را بهره‌برداری برسانیم.
