با این وجود بازار سیب زمینی کشور طی ماه‌های اخیر دچار التهاب شده است و از یک‌ طرف با برگشت خوردن بخشی از محصول صادراتی ایران مواجه شد و از سوی دیگر به دلیل خشکسالی سال‌جاری و کاهش تولید شاهد افزایش قیمت این محصول در بازار داخل بودیم. این در حالی است که خبرها حاکی از این است که محموله‌های سیب زمینی صادراتی کماکان منتظر گواهی سلامت است و به عبارتی بخشی از سیب زمینی تولیدی کشور در انبارها دپو شده است. از سوی دیگر گزارش منتشر شده از سوی سازمان فائو حاکی از این است که ایران در سال ۲۰۲۰ صادراتی به میزان ۱۳۲‌هزار تن را رقم زده است و نوزدهمین صادر‌کننده این محصول در دنیا بوده است.

رشد ۳‌درصدی بازار جهانی سیب زمینی تا ۲۰۲۶

در حالی که به گفته کارشناسان جهانی، آسیا و اقیانوسیه بزرگ‌ترین بازار برای محصول سیب زمینی هستند بر اساس گزارش‌های منتشر شده، پیش‌بینی می‌شود بازار سیب زمینی در یک دوره ۵ ساله یعنی از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۶ به طور متوسط بیش از ۳‌درصد رشد کند. در واقع کارشناسان می‌گویند: با شروع شدن همه‌گیری کرونا، تقاضا برای سیب‌‌‌ زمینی تازه در سراسر جهان افزایش یافته است، زیرا مردم مواد غذایی ارزان‌قیمت را ذخیره می‌کنند. این قرنطینه همچنین تقاضا برای سیب زمینی تازه را در کشورهای در حال توسعه افزایش داد. به این ترتیب این صنعت در تلاش است تا سیب زمینی را به جای فرآوری مستقیما به بازار هدایت کند، زیرا تقاضا برای سیب زمینی تازه در حال حاضر نسبتا بیشتر از سیب زمینی فرآوری شده است. بنابراین، افزایش تقاضا برای سیب زمینی و افزایش تولید جهانی نشان‌دهنده روند مثبتی برای بازار سیب زمینی در دوره پیش‌بینی است

سیب زمینی کاران کشور نیز همچون دیگر بخش‌های تولیدی با بالا بودن هزینه‌های تولید مواجه هستند و به این ترتیب با وجود چنین مسائلی در کنار دیگر مشکلات همچون نبود آب کافی، زمین‌های کمتری را امسال نسبت به سال گذشته زیر کشت سیب زمینی برده‌اند. به طوری که محمد رحیم نیازی عضو انجمن ملی سیب زمینی ایران خبر از کاهش ۲۰‌درصدی سطح زیرکشت نسبت به پارسال می‌دهد.

امسال سطح زیر کشت سیب زمینی ۱۵ تا ۲۰‌درصد کاهش یافته است

نیازی گفت: بر اساس برآوردهای صورت گرفته و آمار غیررسمی که از طریق استان‌ها دریافت کرده‌ایم به نظر می‌رسد سطح زیرکشت این محصول کاهشی حدود ۱۵ تا ۲۰‌درصد دارد.

وی افزود: عوامل مختلفی بر کاهش سطح زیر کشت اثرگذار هستند؛ به طوری که می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین دلایل آن، ناتوانی کشاورز در تامین نهاده، زمین، هزینه‌های کارگری و سوخت است و دومین دلیل آن هم آب است.

نیازی تصریح کرد: با این وجود اصلی‌ترین عاملی که بر کاهش سطح زیر کشت سیب زمینی امسال اثرگذار بوده این است که در سنوات گذشته کشاورزان ضرر کرده‌اند و دیگر توان کشت و تولید ندارند. این فعال بخش با اشاره به بالا رفتن کلیه هزینه‌های تولید در سال‌جاری نسبت به سال قبل، گفت: به طور کل هزینه‌های تولید نسبت به مدت مشابه در سال قبل حداقل ۳۰۰‌درصد افزایش یافته است.  وی افزود: همان‌طور که می‌دانید اصلی‌ترین نهاده در این بخش، بذر است که غالبا داخلی است و سیب زمینی بذری نسبت به پارسال بین ۴۰۰ تا ۵۰۰‌درصد گران شده است.

نیازی ادامه داد: از سوی دیگر الان اجاره زمین نسبت به سال قبل تقریبا ۴۰۰‌درصد گران شده، هزینه کارگر ۱۰۰‌درصد و ماشین‌آلات هم ۳۰۰‌درصد افزایش یافته و اینها همه برای کشاورز هزینه است و باعث می‌شود توان کشت نداشته باشند.

کاهش چشمگیر سهمیه گازوئیل ماشین‌آلات کشاورزی در مناطق مرزی به بهانه قاچاق سوخت

این عضو انجمن ملی سیب زمینی ایران در پاسخ به این سوال که مشکل تامین گازوئیل و سوخت برای ماشین‌آلات کشاورزی در حال حاضر چقدر جدی است، گفت: متاسفانه در مناطق غربی و شرقی کشور که به اصطلاح مرزی هستند اصلا به تراکتورها سهمیه گازوئیل نمی‌دهند. به عبارت بهتر به حداقل ممکن گازوئیل می‌دهند چون گفته می‌شود بخشی از سوخت از این طریق قاچاق می‌شود. وی ادامه داد: به همین دلیل در کشاورزی مناطق مرزی با مشکل مضاعف برای تامین سوخت به خصوص سوخت گازوئیل مواجه هستیم بنابراین کشاورزان دچار چالش‌های زیادی هستند.

نیازی خاطرنشان کرد: درست است که در گذشته کشاورزان در منزل از چنین سوخت‌هایی استفاده می‌کردند اما الان همه مناطق گازکشی است و کلیه سوختی که به کشاورز برسد صرفا خرج ماشین‌آلات و کشاورزی می‌شود اما باز هم به بهانه قاچاق شدن سوخت، به حد کافی برای تراکتورها گازوئیل تخصیص نمی‌دهند.  وی با اشاره به اهمیت تامین امنیت غذایی کشور، گفت: امنیت غذایی هر کشوری بر پایه تولید محصولات کشاورزی است و از آن طرف امنیت اجتماعی نیز بر پایه امنیت غذایی است بنابراین دولت باید به این امر آگاه باشد و نگاه درستی به بخش‌های تولید داشته باشد. در غیر ‌این‌صورت خسارت‌هایی که از این طریق وارد می‌شود سال‌های آینده به شدت نمایان می‌شود. به خصوص اینکه هر سال قیمت مواد غذایی گران‌تر می‌شود که متاثر از بالا بودن هزینه‌های تولید، عدم‌مدیریت آب و ناتوانی نقدینگی کشاورزی است که نمی‌توانند برخی محصولات را کشت کنند.  نیازی در خصوص وضعیت صادرات سیب زمینی نیز اظهار کرد: برای صادرات تعرفه بسته‌اند و ظاهرا فعلا صادرات به عراق ممنوع است چون بازار این کشور از طریق تولیدات خود اشباع است. با این وجود بازارهایی مثل ترکمنستان، آذربایجان و افغانستان بازارهای جایگزینی هستند و در برخی از فصول نیز به پاکستان بار می‌فرستیم.