نهاد ناظر و سیاستگذار در جهت‌‌‌دهی سرمایه‌گذاری

سید مهدی سادات رسول / مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی توسعه صادرات شریف در دهه اخیر صنعت سرمایه‌گذاری جسورانه (Venture Capital) در کشور شکل گرفته است و با سرمایه‌گذاری عمده روی شرکت‌های تجارت الکترونیک و ایجاد بازدهی نسبی مناسب جای خود را در اقتصاد کشور پیدا کرد. همچنین در یکی دو سال اخیر سرمایه‌گذاری خصوصی (Private Equity) به شکل نهادی آن در بخش‌‌‌های صنایع عمدتا فرآیندی شکل گرفته است. اما همچنان نسبت سرمایه‌گذاری انجام شده در بازارهای ثانویه به نسبت این دو بازار که به نوعی بازار اولیه محسوب می‌‌‌شوند سهم بسیار اندکی است. دلیل اصلی آن را می‌توان به سه عامل کلی وابسته دانست. علت نخست متغیرهای اقتصاد کلان در ایران و میزان بازدهی‌‌‌های بازارهای موازی، ‌‌‌علت دوم عدم‌ هدایت منابع موجود سرمایه‌گذاران و علت سوم کارآیی پایین بازارهای ادغام و اکتساب در این صنعت است.

در خصوص علت دوم هدایت منابع موجود سرمایه‌گذاران به نظر می‌رسد سناریوی تلفیق منابع دارای ویژگی‌‌‌‌‌‌های ذیل می‌تواند کارآیی لازم را تا حدودی فراهم آورد. یک بخش از این منابع می‌تواند منابع با منشأ کاملا خصوصی باشد که در کشور ما به دلیل بازدهی نامتناسب بازارهای موازی عمدتا توسط سرمایه‌گذاران به عنوان یک سرمایه‌گذاری اجتماعی با رویکرد انتفاع اقتصادی متوسط و در واقع کمتر از بازارهای موازی،  ایجاد اشتغال پایدار،  تولید امنیت و سلامت اجتماعی و آبادانی بخش‌های جغرافیایی خاص مورد نظر و علاقه سرمایه‌گذار اجتماعی صورت گیرد. بخش دوم می‌تواند با هدایت منابع فعالان زیست بوم دانش‌بنیان مانند صندوق‌‌‌های پژوهش و فناوری یا شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان دارای منابع مازاد صورت گیرد و بخش سوم می‌تواند توسط تزریق منابع صندوق توسعه ملی و نهادهای سرمایه‌گذاری حاکمیتی (سازمان اقتصادی کوثر،  بنیاد مستضعفان و... ) به واسطه فراصندوق‌ها و همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی به صورت بلاواسطه و مستقیم صورت گیرد.  نکته مهم این است که به تناسب مرحله،  اندازه صندوق سرمایه‌گذاری تشکیل شده و نوع صنایع سرمایه‌پذیر نسبت آورده‌‌‌های طرفین در صندوق تشکیل شده می‌تواند متفاوت باشد. همچنین نقش نهادهای ناظر از جمله معاونت علمی و فناوری مرکز شرکت‌های دانش‌بنیان و کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری و سایرنهادهای ناظر به منظور تقویت درآمدزایی نهادهای تحت نظارت از بازارهای ثانویه و سپس جهت دهی درآمد کسب شده توسط این نهادها به سمت سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه‌گذاری جسورانه و خصوصی بسیار راهگشا،  مهم و کلیدی است.