در گفتوگو با یک فعال صنعت لوازم خانگی مطرح شد
رکود و تعدد برند؛ دو معضل بازار
به گفته مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» مهم‌ترین دغدغه صنعت لوازم خانگی، کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده است. که این موضوع بازار مصرف لوازم خانگی را به سمت رکود می‌برد. هر چند با ممنوعیت واردات برندهای خارجی، سهم آنها به تولیدکنندگان داخلی واگذار شده اما به علت کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده، بازار لوازم خانگی دچار رکود شده است.
محمدرضا جعفری، افزود: یک معضل دیگر، تعدد برندهای لوازم خانگی داخلی بوده که اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود، کارخانه‌های تولیدی زمین‌گیر ودچار ورشکستگی می‌شوند. این تعدد برندها موجب رقابت نا بجا شده که باعث متضرر شدن کل صنعت لوازم خانگی خواهد شد. در صنعت لوازم خانگی به قدری کارخانه تولیدی ایجاد شده که می‌توانند ۵ برابر نیاز کشور، محصول تولید کنند که این موضوع اقتصادی نیست.
برای آشنایی با مشکلات صنعت لوازم خانگی با محمدرضا جعفری که سابق بر این رئیس اتاق بازرگانی استان مرکزی بوده گفتوگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
آیا در زمینه تامین مواد اولیه با مشکل مواجه هستید؟
مشکل اصلی کارخانه‌های تولیدی نه تامین مواد اولیه بلکه فروش کالاهای تولیدی است که در انبارها مانده و برای آن مشتری وجود ندارد. مشکل تامین مواد اولیه در سال ۱۳۹۹ به علت شرایط رونق تولید وجود داشت. خوشبختانه کارخانه‌های فولادی، ورق‌های مورد نیاز را به بازار عرضه می‌کنند و در زمینه تامین مواد اولیه نیز مشکلی وجود ندارد، زیرا مصرف مواد اولیه توسط کارخانه‌های تولیدی کاهش یافته و شرایط رکودی بر بازار حاکم است، اما قیمت مواد اولیه افزایش یافته و بخشی از این مشکل به علت این افزایش‌ها است. وقتی تورم افسار گسیخته بین قدرت خرید و افزایش درآمد، فاصله ایجاد می‌کند با کاهش قدرت خرید، حتما جایی از کار به مشکل می‌خورد.
مهم‌ترین مشکلات صنعت لوازم خانگی چیست؟
یکی از معضلات، تعدد برندهای لوازم خانگی داخلی است که اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود، کارخانه‌های تولیدی زمین‌گیر شده و دچار ورشکستگی می‌شوند. این تعدد برندها موجب رقابت نا بجا شده که باعث متضرر شدن کل صنعت لوازم خانگی خواهد شد. در صنعت لوازم خانگی به قدری کارخانه تولیدی ایجاد شده که می‌توانند ۵ برابر نیاز کشور، محصول تولید کنند که این موضوع اقتصادی نیست. مهم‌ترین دغدغه صنعت لوازم خانگی، کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده است. این موضوع بازار مصرف لوازم خانگی را به سمت رکود می‌برد. هر چند با ممنوعیت واردات برندهای خارجی، سهم آنها به تولیدکنندگان داخلی واگذار شده اما به علت کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده، بازار لوازم خانگی دچار رکود شده است.
بخش خدمات پس از فروش شرکت‌ها رونق بیشتری دارد و مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند، کالاهایی را که دارند تعمیر و اصلاح کنند و مجددا مورد استفاده قرار دهند.
دولت می‌تواند در تحریک تقاضای مصرف‌کننده موثر باشد. مثلا در دنیا دولت‌ها، بن‌هایی را به صورت رایگان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند تا مصرف‌کننده را به خرید کالا تشویق کنند و تولید در کارخانه‌های تولیدی تداوم داشته باشد.
علت ترجیح مصرف‌کننده به خرید کالاهای خارجی بدون گارانتی چیست؟
در سال‌های گذشته که کشور درآمدهای مطلوب نفتی داشت و درهای واردات باز و بازار لوازم خانگی مملو از کالاهای خارجی لوازم‌خانگی بود، مذاق مصرف‌کنندگان داخلی به سمت کالاهای خارجی و برندهای کره‌ای رفت. در حال حاضر با خروج آنها از بازار رسمی لوازم خانگی کشور و ورود قاچاقی آنها به کشور، با توجه به ذهنیت گذشته، هنوز مصرف‌کننده ترجیح می‌دهد برند خارجی بدون گارانتی بخرد.
آیا تولیدکنندگان داخلی می‌توانند با ارائه خدمات مناسب پس از فروش مناسب و گارانتی و وارنتی، ذهنیت مصرف‌کننده را تغییر دهند؟
این موضوع به سیاستگذاری هر برند داخلی برمی‌گردد و عملکرد برندها در این زمینه متفاوت است. هر برندی که در این زمینه بهتر عمل کند، می‌تواند اطمینان مصرف‌کننده را جلب کند. خدمات پس از فروش نکته بسیار مهمی بوده برای جایگزینی برند ایرانی به جای خارجی حتما باید در زمینه گارانتی و وارنتی خوب عمل شود. البته این موضوع نیازمند زمان است و در طول زمان خود را نشان می‌دهد، اما بسیار موثر است.
به‌عقیده کارشناسان، زمانی که واردات برندهای خارجی ممنوع شود و به‌نوعی انحصار در بازار داخلی به نفع تولیدکنندگان ایجاد شود. این موضوع می‌تواند در طولانی‌مدت موجب افت کیفیت محصولات داخلی شود، نظر شما چیست؟
بنده نه اعتقاد به واردات انبوه لوازم خانگی در سال‌های رونق درآمدهای نفتی دارم و نه موضوع ممنوعیت کلی واردات برندهای خارجی و نبود رقیب خارجی برای تولیدکنندگان داخلی را صحیح می‌دانم. دولت باید بین این دو موضوع موازنه برقرار کند. این موضوع باید به گونه‌ای مدیریت شود که منجر به افزایش کیفیت محصول شود. نباید در صنعت لوازم‌خانگی مانند صنعت خودرو انحصار ایجاد شود. البته صنعت خودرو با لوازم خانگی به لحاظ تعدد واحدهای تولیدی و رقابت‌پذیری قابل مقایسه نیست. مدیر کارخانه ایرانی باید توجه داشته باشد که مصرف‌کننده دارای قدرت انتخاب است و این طور نیست که هر کالایی را با هر سطح کیفیتی تولیدکننده مصرف‌کننده ملزم به خرید آن کالا است. باید یک حد میانی از رقابت وجود داشته باشد. در نهایت با برداشته شدن تحریم‌ها و ورود مجدد برندهای خارجی به بازار لوازم‌خانگی کشور باید تولیدکنندگان داخلی توان رقابت با آنها را ایجاد کرده و کالاهایی که توان رقابت را داشته باشند، تولید کنند.
مشکلات صادرات لوازم‌خانگی چیست؟
یکی از مشکلات صادرات، موضوع ارتباط خارجی کشور است. مثلا با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس ارتباط تجاری آنچنانی نداریم که بخشی از آن به دیپلماسی خارجی کشور در حوزه صادرات مرتبط است. مثلا اخیرا چند رایزن اقتصادی را به اتاق استان مرکزی دعوت کردیم. رایزن‌های اقتصادی وزارت خارجه باید به صورت کامل از نظر اقتصادی توجیه بوده و موضوع صادرات را بشناسند. یکی از کارهای مهم سفارتخانه کارهای اقتصادی است. سفارتخانه‌ها به عنوان نوک پیکان صادرات باید فعالیت کنند و مسیر را برای تولیدکنندگان هموار کنند و رایزن‌های اقتصادی نقش بسیار مهمی در این زمینه دارند. موضوع بعدی مشکلات انتقال پول در نتیجه تحریم‌ها است. زمانی که کالایی صادر می‌شود دریافت وجه آن از خریدار یکی از مشکلات است. به‌واسطه تحریم نمی‌توانیم تکنولوژی یا ماشین‌آلات روز دنیا را خریداری کنیم در نتیجه ساختار تولید فرسوده شده و هزینه‌ها در نتیجه دور زدن تحریم‌ها افزایش می‌یابد. این موضوعات توان رقابت را از تولیدکننده سلب می‌کند و باعث می‌شود در حوزه صادرات لوازم خانگی به غیر از چند کشور همجوار نتوانیم موفق باشیم.
موضوع برندسازی و تبلیغات چه میزان در موفقیت صادرات موثر است؟
در موضوع صادرات به صورت منطقه‌ای و در بازار کشورهای همسایه فعالیت داریم. مثلا در کشور ازبکستان دو بار نمایشگاه شرکت کردیم و محصولات را عرضه و به فروش رساندیم و مذاق مصرف‌کنندگان را بررسی کردیم. شرکت‌های ترکیه‌ای در بازار این کشور قوی عمل کرده‌اند. همچنین ازبک‌ها نیز با کمک کره‌ای‌ها کارخانه لوازم خانگی راه‌اندازی کرده‌اند و خودشان به موضوع تولید لوازم‌خانگی ورود کرده‌اند. در موضوع صادرات به ویژه حوزه CIS، صنعت لوازم‌خانگی کشور می‌توانست بهتر عمل کند و خوب کار نشده است.
بازار امروز لوازم خانگی هم فرصت و تهدید است. از فرصت‌های موجود باید به خوبی استفاده کرد و این فرصت‌ها همیشگی نخواهد بود. خروج برندهای خارجی از کشور، فرصتی را برای صنعت لوازم خانگی ایجاد کرده است.
آینده خوبی برای صنعت لوازم خانگی متصور هستم و یک بازار ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلاری در بازار کشورهای همسایه شامل عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه و کشورهای عربی وجود دارد. در کشور مزیت‌های متعددی در زمینه تولید مانند کارگر ارزان قیمت و انرژی ارزان وجود دارد. با توجه به این مزایا یکی از بهترین کشورها در منطقه برای تولید لوازم خانگی ایران است.
امیدواریم با نهایی شدن برجام و اصلاح دیپلماسی سیاسی از این قابلیت‌ها بیشتر بهره‌برداری شود.
برند «آنتیک» چه فعالیتی در زمینه صادرات داشته است؟
در چند سال اخیر پنج دوره به عنوان صادرکننده نمونه بوده‌ایم و محور فعالیت شرکت را بر مبنای صادرات قرار داده و عمده محصولات تولیدی شرکت صادر می‌شود. لوازم خانگی تولیدی عمدتا به کشورهای همجوار مانند عراق، افغانستان و کشورهای حوزه CIS صادر می‌شود.
شرکت ارکان نوین توسعه یکتا که محصولات با برند «آنتیک» را تولید می‌کند فعالیت خود را از سال ۱۳۷۱ با تولید ماشین‌های لباسشویی، اتوماتیک شروع کرد که در حال حاضر انواع یخچال فریزر و اجاق گاز را با برند «آنتیک» تولید می‌کند، اما سابق بر این نیز در زمینه توزیع و پخش محصولات لوازم خانگی در استان مرکزی و غرب کشور فعالیت داشته است.
