در گفت‌وگو با دبیر انجمن واردکنندگان خودرو مطرح شد
زودتر از نیمه دوم سال منتظر واردات نباشید
حالا که واردات خودرو آزاد شده، خیلی‌ها معتقدند دولت باید در گام دوم، تعرفه را نیز اصلاح کند. شما خبر دارید که اقدامی‌در این مورد صورت گرفته است یا نه؟
من در جریان تصمیم دولت برای تعرفه واردات خودرو نیستم، اما در رسانه‌ها خواندم که قرار است تعرفه را کاهش دهند.
گفته می‌شود قرار است خودروها در بازه قیمتی ۷ تا ۲۵ هزار دلار وارد شوند؛ به نظر شما برای اثرگذاری بیشتر واردات روی بازار داخل، نباید تعرفه را کاهش داد؟
قطعا تعرفه واردات خودرو باید کاهش پیدا کند. به نظر من حداقل تعرفه می‌تواند صفر باشد و حداکثر نیز ۳۰ درصد. البته تعرفه صفر برای خودروهایی باید در نظر گرفته شود که تولید داخل ندارند به ویژه مدل‌های برقی و هیبریدی. با تعرفه صفر باید به سراغ واردات خودروهای دارای فناوری نوین برویم. اصلا خودروی هیدروژنی وارد کنیم. خودرویی بیاوریم که آلایندگی آن در حداقل ممکن است. به هر حال ما در داخل فعلا امکان تولید بسیاری از خودروها را نداریم، بنابراین می‌توانیم به واسطه کاهش تعرفه، آنها را وارد بازار کشور کنیم، بی‌آنکه آسیبی به تولید داخل بزنیم. با وجود تعرفه‌های فعلی و محدودیت‌هایی که گفته می‌شود برای واردات لحاظ خواهد شد، بعید می‌دانم کف قیمت خودروهای وارداتی از ۷۰۰ میلیون تومان کمتر باشد. سقف قیمت نیز احتمالا تا یک و نیم میلیارد تومان خواهد بود.
به آینده واردات خودرو با توجه به محدودیت‌هایی که قرار است اعمال شود، خوشبین هستید؟
با شرایطی که من می‌بینم، نمی‌توان به اهداف مدنظر مسوولان در حوزه خودرو دست پیدا کرد. مساله واردات خودرو و اهداف موردنظر، به نوعی جمع اضداد است. دوستان می‌خواهند به واسطه واردات خودرو، هم عرضه را افزایش دهند، هم قیمت را پایین بیاورند، هم اشتغال را حفظ کنند و سرمایه و تکنولوژی به کشور بیاورند. این در حالی است که حل چالش‌های بازار خودرو تنها با واردات امکانپذیر نخواهد بود. با صحبت‌هایی که از دوستان می‌شنوم، می‌توانم بگویم در بحث واردات خودرو دچار ملغمه شده‌ایم. من شنیده‌ام که با واردات به دنبال ایجاد رقابت در بازار داخل هستند، که البته هدف درستی است، اما نه با شیوه‌ای که آقایان می‌خواهند پیش بروند.
کدام شیوه؟
صحبت از واردات بی رویه خودروهای به اصطلاح اقتصادی و ارزان است، تا جایی که فروش خودروهای داخلی به مشکل بخورد. رقابت اشکالی ندارد و اصلا باید در بازار خودرو ایجاد شود، منتها سوال اینجاست که تکلیف ایران خودرو و سایپا چه خواهد شد. دوستان می‌گویند قرار است خودروی ارزان و اقتصادی وارد کنیم، ولی به نظر من واردات خودرو ارزان منتفی است و نباید به اندازه‌ای باشد که صنعت خودرو را دچار چالش کند. در واقع باید خودروها را با سطحی قیمتی که فروش محصولات داخلی را دچار چالش نکند، وارد کنیم تا تهدیدی متوجه خودروسازی کشور نشود.
اما یکی از اهداف بزرگ واردات خودرو، ایجاد رقابت است تا به واسطه آن، خودروسازان داخلی به اصطلاح تکانی در کیفیت به خود بدهند.
تکان بخورند، اشکالی ندارد، اما به چه قیمتی؟ درست است که خودروسازان داخلی باید وارد رقابت شوند و کیفیت محصولات خود را بالا ببرند، اما چرا حالا در این شرایط (تحریم و...) به فکر رقابت‌پذیر کردن خودروسازان افتاده ایم، آن هم تنها با ابزار واردات؟ من معتقدم نمی‌توان این اقدام (رقابت‌پذیر کردن خودروسازان) را تنها به واسطه واردات انجام داد. الان جوی شکل گرفته که خیلی‌ها می‌خواهند به واسطه واردات خودرو، درهای خودروسازی کشور را ببندند. من بحثم حمایت از خودروسازی نیست، نگران سرمایه و زحمتی هستم که به پای این صنعت در این سال‌ها کشیده شده است. نمی‌توانیم همه این زحمات و سرمایه‌گذاری‌ها را یک شبه به بهانه ایجاد رقابت، قربانی واردات کنیم.
البته خودروسازی کشور ایرادات زیادی دارد و باید اصلاحات لازم در آن صورت گیرد، با این حال این کار نیاز به یک برنامه‌ریزی مدون و هوشمندانه دارد. وقتی می‌گوییم خودروسازی، صحبت از یک مگاپروژه است که اصلاح آن یک ذهن با ذکاوت و دور اندیش می‌خواهد و بعید می‌دانم کسانی که به دنبال واردات بی رویه خودرو ارزان هستند، از چنین مشخصه‌ای برخوردار باشند. من سوالم این است که شده دوستان بعد از این همه سال حالا به فکر رقابت‌پذیر کردن خودروسازی افتاده‌اند؟ من خبر دارم که برخی می‌خواهند به واسطه واردات، از روی خودروسازی کشور رد بشوند و آن را تعطیل کنند؛ اینجا اصلا دیگر بحث رقابت و اصلاح صنعت خودرو مطرح نیست، بلکه پای نابودی خودروسازی در میان است. شاید برای خیلی‌ها جای تعجب داشته باشد که من به عنوان یک فعال واردکننده، چنین حرف‌هایی را می‌زنم، اما حقیقت این است که نمی‌توان در ماجرای واردات، خودروسازی را کنار گذاشت. عرف و شرع و عقل می‌گوید در هر چیزی باید تعادل حفظ شود؛ مگر نگفته‌اند خیر الامور، اوسط‌ها؟ متاسفانه ما یا از این طرف بام می‌افتیم یا آن طرف؛ یک روز واردات را می‌بندیم و انحصار را تقویت می‌کنیم و یک روز هم می‌خواهیم کلا تولید داخل را نابود کنیم.
فرمول شما برای ایجاد و حفظ تعادل در بازار خودرو چیست؟
باید فاصله منطقی یعنی تا حدی که به تولید داخل ضربه نزند، بین قیمت خودروهای وارداتی و محصولات داخلی حفظ شود. به عبارت بهتر، ارزان‌ترین خودرو خارجی که قرار است وارد شود نیز باید فاصله قیمتی‌اش با محصولات هم رده و پرتیراژ داخلی حفظ شود. این گونه می‌توانیم ضمن واردات، صنعت خودرو کشور را نیز از آسیب‌های جدی در امان نگه داریم. به نظرم هر خودرویی در هر بازه قیمتی که وارد می‌شود (چه ارزان باشد و چه گران) باید ۱۰ تا ۲۰ درصد از مدل مشابه داخلی گران‌تر باشد. به عنوان مثال اگر ما پژو ۲۰۶ را در کارخانه با قیمت ۱۸۰ میلیون تومان می‌فروشیم، قیمت خودروی خارجی هم رده آن باید ۲۵۰ میلیون تومان باشد تا ۲۰۶ مشتریانش را از دست ندهد و تولیدش نخوابد. در کل حرفم این است که فعلا باید دیوار حفاظتی از خودروسازی کشور را حفظ کنیم و اگر خواستیم به سمت اصلاحات جدی برویم، کار را با یک برنامه ریزی دقیق و با در نظر گرفتن ابزار مختلف، نه فقط «واردات»، پیش ببریم.
به نظر شما واردات خودرو با شرایطی که پیش‌بینی می‌شود، تا چه حد روی بازار اثرگذار خواهد بود؟
به اعتقاد من با ورود خودرو به کشور کل بازار خودرو تاثیر قرار خواهد گرفت، منتها میزان اثرگذاری در بازه‌های قیمتی مختلف، متفاوت است. با یک مثال می‌توان این موضوع را راحت‌تر توضیح داد. فرض کنید الان هیوندای سانتافه ۲۰۱۸ (صفر کیلومتر) قیمتی برابر با۸/ ۲میلیارد تومان در بازار ایران دارد؛ وقتی مدل ۲۰۲۲ آن وارد شود و مثلا قیمت آن ۲ میلیارد تومان باشد، قطعا مدل ۲۰۱۸ ریزش شدید قیمت را تجربه خواهد کرد و به زیر ۲ میلیارد تومان می‌رسد. این اتفاق در مورد دیگر خودروها نیز با قیمت‌های مختلف رخ می‌دهد. اتفاق بعدی ناشی از واردات اما تاثیری است که ورود خودروهای نو بر بازار دست دوم‌ها می‌گذارد. با ورود خودرو، قیمت مدل‌های دست دوم خارجی نیز نزولی خواهد شد و این موضوع می‌تواند به کاهش قیمت خودروهای داخلی در بازار نیز بینجامد. مثلا وقتی خودرو وارداتی دست دومی‌که الان یک میلیارد تومان قیمت دارد تا ۷۰۰ یا ۸۰۰ میلیون تومان افت کند، این موضوع باعث می‌شود که قیمت خودرویی مانند هایما که مونتاژ داخل است و در بازار همین حدود می‌ارزد، افت می‌کند و مثلا می‌شود ۶۰۰ میلیون. در واقع با واردات خودرو در حد تعادل، با دومینوی کاهش قیمت مواجه می‌شویم، به نحوی که افت قیمت هر خودرویی در هر بازه ای، روی قیمت دیگر خودروها در بازه‌های پایین تر تاثیر می‌گذارد.
یکی از قوانین در عرصه واردات خودرو، الزام به ارائه خدمات پس از فروش است که در این مورد دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه می‌گوید واردکننده‌ها حتما باید از شبکه خدمات پس از فروش برخوردار باشند. در مقابل، دیدگاه دیگر می‌گوید که باید در مورد خدمات پس از فروش، تصمیم را به عهده مشتری گذاشت و اوست که باید تصمیم بگیرد خودرو با خدمات پس از فروش استفاده کند یا بدون خدمات نظر شما چیست؟
به نظر من مشتری باید تشخیص دهد چه خودرویی را با چه شرایطی بخرد. چنین قوانینی اتفاقا فسادآور و رانت‌زا هستند. چرا ما باید جای مشتری تصمیم بگیریم و بگوییم باید خودرویی را بخری که خدمات پس از فروش رسمی در کشور دارد. تدوین این نوع قوانین از سر ناآگاهی است. از طرفی، مگر اصلا کسی می‌تواند خارج از نمایندگی رسمی، واردات خودرو انجام دهد. شما اگر الان به عنوان یک شخص یا شرکت متفرقه (گری مارکت) مثلا بخواهید هیوندایی وارد کنید، تا وقتی نمایندگی رسمی در کشور وجود دارد، امکانش را نخواهید داشت. هیوندایی به شما می‌گوید ما در کشورتان فلان شخص یا شرکت را به عنوان نمایندگی رسمی داریم، اگر می‌خواهی از آن شخص یا شرکت خرید کن. خیلی‌ها می‌خواستند با وجود نمایندگی‌های رسمی، خودرو وارد کنند، اما نتوانستند، چون شرکت‌هایی که سراغ شان رفته بودند، نمایندگی رسمی در ایران داشتند. مگر کسی توانست پورشه و بی‌ام و و مازراتی و... را خارج از نمایندگی رسمی‌وارد کشور کند؟ بنابراین وقتی نمایندگی رسمی در کشور هست، خدمات پس از فروش هم طبعا وجود دارد.
برخی شنیده‌ها حکایت از این دارد که وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌خواهد محدودیت‌هایی را برای واردات خودرو در نظر بگیرد. شما موافق محدود شدن واردات در بخش قیمت و حجم موتور هستید؟
به اعتقاد من ما باید خودروهایی با قیمت‌های مختلف از اقتصادی (ارزان) گرفته تا گران و لوکس وارد کنیم، البته به شرط آنکه به دلایلی که گفتم، به تولید داخل آسیب وارد نشود. برخی می‌گویند نباید خودروی لوکس وارد کرد، در حالی که به نظر من اتفاقا باید چنین خودروهایی را وارد کنیم، چون ضربه‌ای به تولید داخل نمی‌زنند. اصلا بهتر است واردات تمام خودروهایی را که در داخل تولید نمی‌شوند و مشابهی ندارند، آزاد کنیم. مثلا چرا باید واردات تویوتا لندکروزی که در ایران تولید نمی‌شود و حتی در کشورهای حاشیه خلیج فارس هم دیگر لوکس به حساب نمی‌آید و برای ما ۸ میلیارد تومان آب می‌خورد، ممنوع باشد. واردات این خودرو و امثال آن چه ضرری برای تولید داخل دارد.
اظهارنظرهای مختلفی در مورد زمان واردات خودرو انجام می‌شود؛ خود شما هم گفته بودید خودروهای وارداتی شهریور به ایران می‌رسند. آیا هنوزهم معتقدید خودروهای وارداتی در انتهای تابستان به کشور می‌آیند؟
از زمان ابلاغ آیین‌نامه واردات و اجرایی شدن این پروسه،۴ تا ۵ماه طول می‌کشد تا خودروها وارد کشور شوند. بنابراین به احتمال فراوان ما در نیمه دوم سال شاهد ورود خودرو به کشور خواهیم بود.
فکر می‌کنید در نهایت چه تعداد خودرو طی سال‌جاری وارد کشور شود؟
عدد آن بستگی مستقیم به سیاست‌های دولت در حوزه تعرفه، مالیات، سقف قیمتی، حجم موتور و... دارد. اگر قرار باشد واردات خودرو را محدود کنیم، قطعا خودرو زیادی وارد نخواهد شد، اما اگر تعرفه کاهش پیدا کند و محدودیت خاصی نگذاریم (تا حدی که تولید داخل آسیب نبیند)، خودروهای بیشتری امکان ورود به کشور را خواهند داشت. در حالت کلی هرچه محدودیت کمتر باشد و خودرو بیشتر می‌آید و هرچه محدودیت‌ها را بیشتر و سخت‌تر کنیم، هم خودرو کمتری وارد می‌شود و هم قیمت آنها بالاتر خواهد بود.
