افزایش استفاده از گاز طبیعی برای تامین خوراک پتروشیمی‌ها
امیر شرفی، کارشناس ارشد فرآیندهای پالایشی شرکت پالایش نفت امام‌خمینی (ره) شازند در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به این سوال پاسخ داده است.
وی با بیان اینکه ایران دارای دومین منبع عظیم گازی است گفت: یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌هایی که می‌تواند در دنیا و به طور ویژه در ایران صورت گیرد استفاده از فرآیندهای نوین مثل GTL (تبدیل گاز به مایع) یا تولید گازهای سنتز با روش‌های جدید است؛ گازهایی که در فرآیندهای پتروشیمیایی می‌توان از آنها استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه حدود ۸۵درصد گاز طبیعی را گاز متان تشکیل می‌دهد؛ افزود: فناوری‌های نوین در تولید کوپل‌های متان با اکسیژن، با توجه به افزایش ارزش حرارتی بالاتر آن می‌تواند جایگزین خامسوزی گاز طبیعی شود.
شرفی اضافه کرد: به کارگیری متان و بخار آب در تولید هیدروژن که امروزه در صنایع پتروشیمیایی کشور و در فرآیندهایی نظیر آمونیاک مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند با ارتقای تکنولوژی‌های موجود حتی در راستای تولید سوخت‌های پاک استفاده شود.
وی با اشاره به اینکه به کارگیری گاز طبیعی برای تولید اتان و اتیلن مورد توجه بسیاری از کشورهای دارای منابع گاز قرار گرفته است تا از این پتانسیل در تامین خوراک پتروشیمی‌ها استفاده شود تاکید کرد: بنابراین نمی‌توان گفت گاز هم رو به زوال است، بلکه باید چاره‌ای اندیشیده شود که این منبع هیدروکربوری عظیم را به جای خامسوزی در فرآیند پالایشی و پتروشیمیایی به کار گرفت.
وی تصریح کرد: دنیا به گاز به عنوان منبع سوخت نگاه نمی‌کند در همین راستا باید فرهنگ‌سازی شکل بگیرد که به جای سوختن گاز فرآیندهای با ارزش افزوده بالاتر ایجاد شود. اگر فقط مصرف‌کننده باشیم با گاز هم دچار مشکل خواهیم شد.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه کاهش هزینه تولید انرژی‌های نوین یک احتمال واقعی و نزدیک است یا بخشی از آن، محتوای سفارشی تولید شده در راستای منافع کشورهای مصرف‌کننده انرژی است گفت: در حال حاضر فرآیندهای زیادی در حال نهادینه شدن هستند مثل استفاده از فرآیندهای اکسایشی و استفاده از حلال‌های با قابلیت بازیابی، فرآیندهای اولتراسونیک، فرآیندهای بیولوژیک و... برای حذف گوگرد و ترکیبات سنگین که مورد استقبال خیلی شرکت‌ها قرار گرفته یا استفاده از پدیده کاویتاسیون و ایجاد میکرو رآکتورهای حبایی در شکست زنجیره‌های بلند هیدروکربنی که جایگزین فرآیندهای کاتالیستی با مصرف انرژی بالا هستند، اما این موارد تنها روی کاغذ مطرح هستند و اجرای آنها هزینه‌های بالایی در برداشته و در حال حاضر مقرون به صرفه نیستند.
وی با اشاره به اینکه لزوم انجام تحقیقات و سرمایه‌گذاری با توجه به پتانسیل‌های کشور و معضلات پیش رو می‌تواند به منظور اقتصادی کردن این دست فرآیندها بسیار حائز اهمیت باشد اضافه کرد: متاسفانه نهادینه کردن نیازهای صنایع کشور در تحقیقات مراکز علمی و فناوری به دلیل هزینه‌بر بودن و عدم آگاهی از این نیازمندی‌ها گاهی مسیرهای اشتباهی را طی می‌کند.
وی به عنوان یک کارشناس در صنایع نفت کشور و استاد دانشگاه تصریح کرد: به عنوان یک شعار معتقد هستم «مسیر دانشگاه از صنعت عبور می‌کند» و لازم است استادان دانشگاه به خصوص در رشته‌های فنی تجربیات صنعتی و عملی داشته باشند.
وی در ادامه با انتقاد از مراکز علمی گفت: تنها فرصت دانشجویان برای حضور در صنعت پیش از فارغ‌التحصیلی فقط دوره کار‌آموزی است که متاسفانه هیچ یک از استادان کارآموزان با دانشجویان خود همراهی نمی‌کنند و به گزارش‌های ارائه شده توسط دانشجویان بسنده می‌کنند. وی افزود: باید از این فرصت‌ها بهره بیشتری گرفت که در حال حاضر با توجه به عظمت و گستردگی واحد‌های صنعتی در کشور از این پتانسیل به درستی استفاده نمی‌شود.
شرفی در ادامه درباره سوخت‌های نوین گفت: این سوخت‌ها برای سیستم حمل و نقل هوایی و کشتیرانی که نیاز به ارزش حرارتی زیادی دارند محدودیت‌های بیشتری دارند و فکر نمی‌کنم سوخت‌های هواپیما و کشتیرانی به این زودی از طریق سوخت‌های نوین تامین شوند. در حالی که استفاده از سوخت‌های نوین برای خودروهای سواری و سبک منطقی‌تر به نظر می‌رسد.
وی با تاکید بر اینکه با وجود منابع آبی و خورشیدی خیلی زیاد کشور اما اصلا از آنها استفاده نمی‌کنیم و زنجیره انتقال برق از نیروگاه‌ها به سمت منازل و... فرسوده است و اتلاف عظیمی وجود دارد افزود: باید وابستگی به منابع هیدروکربنی را به حداقل ممکن برسانیم و به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر برویم چه با خوراک نفت سنگین و چه با خوراک میعانات گازی یا با خوراک گاز طبیعی که هر سه منبع را داریم و می‌توانیم استفاده کنیم.
راهی به سوی تولید ارزش افزوده
وی در پاسخ به سوال دیگری درباره راهکارها برای تولید ارزش افزوده بیشتر گفت: به عنوان یک کارشناس فرآیند معتقد هستم برخی از سیاست‌های ناصحیح اتخاذ شده در مدیریت اجرایی کلان کشور قابل دفاع نیست. در این زمینه سیاست‌های غلطی اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه بخش بزرگی از آروماتیک‌هایی (بنزن تولوئن) را که به شدت آلایندگی دارند از واحد پیرولیز بخش الفین پتروشیمی‌ها استخراج و به عنوان سوخت استفاده کرده‌ایم، گفت: درست است که این ترکیبات با دارا بودن درجه به‌سوزی مناسب (عدد اکتان بالا) قابلیت استفاده در ناوگان حمل و نقل کشور را داشت، اما آلایندگی شدیدی را به دنبال داشت.
وی با اشاره به اینکه مسیر غلطی را طی کرده‌ایم و علاوه بر این منابع زیادی را از کشور هدر دادیم افزود: برای انجام هر کاری نیاز به امکان‌سنجی و مطالعه است تا بتوان از آن در راستای تولید مناسب هم از لحاظ اقتصادی و هم زیست محیطی استفاده کرد، اما ما برای تولید بنزین که محصولی استراتژیک است منابع زیادی را از دست دادیم. در واقع به جای اینکه منابع مصرف را کنترل کنیم و از سیستم‌های هوشمند حمل و نقل مبتنی بر اپلیکیشن‌ها و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و با به‌کارگیری خودروهای هیبریدی و الکترونیکی میزان عرضه و تقاضای سوخت مدیریت شود به تولید بیشتر بنزین پرداختیم.
وی در پایان با تاکید بر ضرورت اعتماد به جوانان و ایده‌ها و نوآوری‌های آنها و همچنین سرمایه‌گذاری برای داشتن مدیران اجرایی با دانش، شجاع و موفق روی جوانان نو‌اندیش، از مسوولان و مدیران مجموعه وزارت نفت خواست تا با اعتماد به نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و با در نظر گرفتن اهمیت نیروی انسانی در مباحث مدیریتی برای پیشبرد و ارتقای اهداف سازمانی نسبت به شایسته‌سالاری و نخبه‌گزینی فارغ از هر گونه دسته‌بندی جناحی، سیاسی، قومی و منطقه‌ای به معنای واقعی کلمه اهتمام ورزند.
