براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس
عقب‌ماندگی اکتشافات معدنی همچنان ادامه دارد
ترس از تامین مواد اولیه، با فرض استخراج ۱۶۰میلیون تن سنگ‌آهن، تولید ۱۱۰میلیون تن کنسانتره و مدت زمان ۵/ ۳سال تا رسیدن به افق ۱۴۰۴، جبران ۱۵میلیون تن کسری فولاد با ظرفیت ۴۰میلیون تنی فعلی وجود دارد.
اغلب عنوان می‌شود که ذخایر جدید به دلیل نبود بودجه شناسایی نشده است و در بهترین حالت پس از تامین مواد اولیه برای ۵۵میلیون تن فولاد فقط ۱۳سال می‌توان با منابع فعلی تولید فولاد داشت.
اگرچه ایمیدرو اخیرا مراحل نخست اکتشاف در پهنه‌های خراسان‌جنوبی و کردستان را در ۴۰۰هزار کیلومتر مربع با اعتبار مالی ۲۵۰ میلیارد تومان برای شناسایی با هدف دستیابی به ذخایر جدید شروع کرده، اما دلیل عقب‌ماندگی از برنامه و مهم‌ترین مانع آن، عدم‌تامین منابع مالی به‌هنگام از سوی دولت است. طبق گزارشی که مرکز پژوهشهای مجلس ارائه کرده، همین عامل سبب ایجاد چالش اصلی در صنعت فولاد شده است.
علاوه بر این، مرکز پژوهشهای مجلس، چالش‌های ساختاری زنجیره فولاد را به «عدم‌توازن زنجیره»، «ابهام در تحقق برنامه‌های توسعه صنعت فولاد»، «عقب‌ماندگی در زمینه اکتشافات معدنی»، «چالش تامین مواداولیه»، «فراهم نبودن زیرساخت‌ها (تامین آب، بنادر، راه‌آهن و...)»، «ساختار معیوب تعیین قیمت حامل‌‌‌های انرژی»، «سیاست‌های نادرست تنظیم بازار»، «بهره‌‌‌وری پایین»، «بی‌توجهی به ارتقای فناوری» و «فقدان سامانه‌های آماری و اطلاعاتی جامع در زنجیره فولاد» منوط کرده است. مجلس طرحی را که سال گذشته محل مناقشه میان خود و دولت دوازدهم بود، با اصلاحاتی نظیر تغییر عنوان آن به طرح «توسعه، تولید و نظارت بر زنجیره فولاد» که برمبنای اصلاح روندهای فعلی تنظیم بازار زنجیره فولاد تدوین شده، در شرف تصویب قرار داده است.
افزایش درآمد فولادی‌ها عامل جلب‌توجه
در همین راستا مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر دلیل توجه اخیر به بازار زنجیره فولاد را افزایش درآمدهای فولادی‌ها دانست و در این باره به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: رویداد رشد قیمت سنگ‌آهن طی دو سال اخیر از ۲۰۰هزار تومان به یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان با خلق ارزش در کنسانتره، گندله و آهن‌اسفنجی همراه شد و به پررنگ شدن این موضوع در صنعت انجامید. با توجه به اینکه قیمت سنگ‌آهن تابعی از نرخ شمش فولاد است، از این رو هر تغییری در قیمت شمش بر قیمت سنگ‌آهن نیز اثرگذار است.
ابوتراب فاضل با اشاره به این مطلب که اکنون کمبود مواد اولیه برای خطوط فرآوری که طی این سال‌ها رخ داده، به ابرچالش تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: اگر برای تامین مواد اولیه فکری نکنیم، در نهایت باید به واردات آن از خارج از کشور بیندیشیم.
به دنبال عملکرد مناسب باشیم
مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر گفت: نباید طوری عمل کنیم که ۱۰سال دیگر آیندگان به عملکرد ما خرده بگیرند، در حالی که امروز معتقدیم با ساخت خطوط فرآوری و توسعه در این زمینه جلوی خام‌فروشی را گرفته‌ایم.
فاضل معتقد است، دولت باید شرایطی را فراهم کند که به‌سرعت به معادن فراملی (مانند چینی‌ها و هندی‌ها) دست پیدا کنیم و تنها به منابع داخلی برای تامین نیاز مواد اولیه وابسته نباشیم. مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر همچنین معتقد است که عملکرد دولت در زمینه توسعه اکتشافات معدنی خیلی خوب بوده، اما زمانی که مساله‌ای باب می‌شود، کل موضوع را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
وی تصریح کرد: ما در صنعت نیز تابع مد هستیم. معادن و بحث حراج آنها بیش از اندازه بزرگ‌نمایی شد. در حالی که دولت قبل و دولت جدید هر دو به‌درستی به موضوع معادن پرداخته و در راستای رفع موانع پیش رفته‌اند.
واگذاری معادن به اهلش
مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر یادآور شد: برای دوری از نگاه عوامانه بهتر است معادن به اهلش واگذار شود. فاضل گفت: بنگاه‌های اقتصادی که مانند ما دست‌اندرکار بخش معدن و صنایع معدنی هستند، واقفند که فعالیت در این بخش، به‌ویژه در بخش اکتشافات معدنی، هزینه‌بر است؛ بنابراین باید دارای توان مالی باشند تا بتوانند از عهده هزینه‌های اکتشاف و استخراج برآیند.
ورود غدیر به اکتشاف پهنه‌ها
ایران دارای ۶۸نوع از انواع مختلف مواد معدنی است. ذخایر اثبات‌شده سنگ‌آهن ایران ۷/ ۲میلیارد تن (۸/ ۰درصد کل ذخایر جهان) و ذخایر سنگ معدن مس ۶/ ۲میلیارد تن (۴/ ۰درصد از ذخایر جهانی) است. ایران همچنین دارای ۱۱میلیون تن روی (۴درصد از ذخایر جهانی) است. از طرفی کل ذخایر اثبات‌شده معادن ایران حدود ۶۰میلیارد تن برآورد می‌شود که با اجرای اولویت نخست اکتشافی کشور در گستره‌ای به مساحت ۵۰۰هزار کیلومتر مربع، انتظار می‌رود به بیش از ۱۰۰میلیارد تن برسد. از این رو بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه‌های مهم و اثرگذار در تولید و تجارت کشور به شمار می‌آید.
فاضل در خصوص ورود هلدینگ به بخش اکتشافات معدنی یادآور شد: اگرچه ۹۸درصد پرتفوی هلدینگ صنایع و معادن غدیر به زنجیره فولاد اختصاص دارد، اما طی سه سال اخیر به دلیل اهمیت تامین مواد اولیه مورد نیاز واحد‌های تولیدی صنایع معدنی به بخش اکتشافات معادن مختلف نظیر مس، آهن و طلا ورود کرده و اقداماتی را انجام داده است.
وی با اشاره به اکتشاف در پهنه برزآباد و لاله‌زار با ذخیره مس اکسیدی که در اختیار این مجموعه است، تصریح کرد: عملیات اکتشاف در این پهنه‌ها تا دستیابی به ذخیره قابل دسترس همچنان ادامه دارد.
کنسرسیوم طلایی
مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر افزود: در خصوص اکتشاف ذخایر طلا نیز کنسرسیومی متشکل از هلدینگ صنایع و معادن غدیر، چادرملو، گل‌گهر و معادن و فلزات تشکیل شده است تا برای بزرگ‌ترین ذخیره طلای کشور اقداماتی انجام شود. وی گفت: به‌زودی اخبار بیشتری در خصوص این ذخیره که در معدن جانجا در استان سیستان‌وبلوچستان است، خواهید شنید. وی شکل‌گیری ائتلاف‌های بزرگ صنعتی و معدنی برای اجرا و توسعه طرح‌های ملی را ضروری دانست. فاضل خاطرنشان کرد: علاوه بر این در جنگسر خوی نیز یک سال است که اکتشاف یک معدن طلا را آغاز کرده‌ایم و دوسال دیگر تا دستیابی به ذخایر قابل اتکا اکتشاف ادامه خواهد داشت.
دیگر اقدامات
فاضل درباره دیگر اقدامات انجام‌شده در مجموعه خود یادآورشد: هلدینگ صنایع و معادن غدیر، کل زنجیره کانی‌هایی نظیر مس، آلومینیوم و فولاد را داراست و تا پایان پاییز نیز یک واحد ۵/ ۲میلیون تنی آهن اسفنجی را راه‌اندازی می‌کند. وی افزود: برای تولید شمش آلومینیوم نیز برنامه‌های توسعه‌ای برای تامین مواد اولیه مناسب داریم تا دستیابی به تولید یک‌میلیون تن شمش آلومینیوم را در این هلدینگ محقق کنیم. مدیرعامل شرکت بین‌‌المللی توسعه صنایع و معادن غدیر با اشاره به این خبر که تولید سالکو تا پایان پاییز به ۳۰۰هزار تن خواهد رسید، گفت: در این بخش مهم‌ترین اقدامات را برای تامین بوکسیت و آلومینا به انجام رسانده‌ایم تا نواقص زنجیره تولید شمش آلومینیوم را رفع کنیم. وی به ورود این مجموعه به بورس طی ۲۰روز آینده اشاره و اظهار کرد: NAV هلدینگ معادل ۷۰۰هزار میلیارد تومان و سرمایه آن برابر یا ۱۳ هزار میلیارد ریال است.
