گفت‌وگوبا یک تولید‌کننده مسکن صنعتی
خانه‌های چوبی کم هزینه و قابل اعتماد هستند
این در حالیست که به‌نظر می رسد دولت جدید به‌دنبال تولید یک میلیون واحد مسکونی در سال باشد.اگر چه ممکن است این رقم دست نیافتنی به‌نظر برسد اما مطمئنا این دولت بیش از دولت قبلی قصد «تولید صنعتی» مسکن را دارد.طبیعتا خانه های چوبی می تواند بخشی از این راه باشد.چوب عنصری تجدیدپذیر است که آسیب بسیار کمتری به محیط‌زیست و زمین می‌زند و اگر قوانین درستی در خصوص بهره‌برداری از جنگل‌ها وضع شود، این کار نه تنها به جنگل‌ها آسیب نمی‌زند، بلکه موجب گسترش آنها نیز می‌شود. همچنان که کانادا یکی از پیشروترین کشورها در خصوص صنایع مرتبط به چوب است که در سال‌های گذشته نه تنها از مساحت جنگل‌هایش کاسته نشده، بلکه به میزان آن نیز افزوده شده است. تکنولوژی‌های جدید باعث شده که عمر ساختمان‌های چوبی به مراتب افزایش یابد و مورد توجه افراد شاغل در صنعت ساختمان قرار گیرند. جدای از این، زندگی در خانه پیش ساخته چوبی تجربه‌ای است که قابل مقایسه با خانه‌های بتنی و فلزی و آپارتمان‌های امروزه نیست و بهترین مکان برای استراحت و دوری از فشارهای روحی روانی جوامع امروزی است.
بسیاری از افراد این سوال را از خود می‌پرسند که آیا واقعا سازه‌های چوبی استحکام و دوام بالایی دارند؟ در پاسخ باید گفت درست است چوب از سیمان و آهن بسیار سبک‌تر است، اما استحکام بالایی دارد. همچنین در کنار این استحکام بالا، وزن پایین‌تر آن باعث می‌شود تا خانه امن‌تر باشد. از دیگر مواردی که در مساله استحکام و امنیت باید بگویم این است که سازه‌های چوبی در برابر زلزله مقاوم‌تر هستند؛ در جهان خانه‌ها و بناهای چوبی بسیاری وجود دارد که عمری بالای ۳۰۰ سال دارند. ضمن اینکه این بناها از چوب خام و بدون انجام عملیات نوین امروزی روی آنها ساخته شده و چوب‌هایی که این‌گونه عملیات روی آنها صورت می‌گیرد، از نظر استحکام و دوام بسیار بهتر و قوی‌تر هستند. علاوه بر این چوب انطباق‌پذیری بسیار بالایی دارد و می‌توان آن را به آرامی خم کرد. این ویژگی را سیمان و آجر ندارند و همچنین می‌توان خانه‌های چوبی را به آرامی و با رعایت برخی نکات ایمنی جابه‌جا کرد. یکی از مواردی که سازه‌های چوبی را تهدید می‌کند، حشرات و قارچ‌ها هستند. برای رفع این مشکل مهندسان و معماران از دانشمندان کمک خواستند و در اینجا علم به داد صنعت ساختمان رسید تا این مشکل برطرف شود. ماده‌های مخصوصی وجود که برای پوشش دادن چوب ساخته شده‌اند. زمانی که از این پوشش استفاده شود، چوب در برابر حشرات و قارچ‌ها مقاومت بسیار بالاتری خواهد داشت. همچنین با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، مواد غذایی داخل چوب را به مواد غیرغذایی تبدیل می‌کنند تا دیگر مکانی برای لانه‌سازی و تغذیه حشرات وجود نداشته باشد. علاوه بر این مساله جلوگیری از آتش‌سوزی هم در خانه‌های چوبی مد نظر قرار گرفته است.
رایزنی با وزارت راه و شهرسازی
مدیرعامل شرکت «سرعت خانه‌ساز» به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با توجه به برنامه دولت برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی، به دنبال این هستیم که کنسرسیومی شبیه به «مپسا» که در گذشته متولی صنعتی سازی بود، با همکاری انبوه‌سازان و پیمانکاران تشکیل بدهیم و جلسه‌ای با آقای قاسمی، وزیر راه و شهرسازی داشته باشیم تا در قالب طرحی شبیه به مسکن مهر با رفع ایرادات گذشته حضور پیدا کنیم.
محسن علمی ادامه می‌دهد: در طرح مسکن مهر دولت قیمت ثابتی را برای هر متر ساخت و ساز مشخص کرده بود که حدود ۳۰۰هزار تومان بود، اما گذشت زمان و تغییرات قیمتی مصالح ساختمانی با توجه به تورم عمومی کشور نشان داد که ساخت مسکن با قیمت مذکور شدنی نیست و از طرفی دولت حاضر نبود تغییراتی را در این قیمت برای سازنده‌ها اعمال کند. در نهایت کار به نقطه‌ای رسید که بسیاری از پیمانکاران یا ورشکسته شدند یا اینکه عطای پروژه را به لقای آن بخشیدند؛ بنابراین شرایط برای همه دست‌اندرکاران سخت شد و حتی امروز بعد از گذشت ۸ سال ما به عنوان یکی از شرکت‌های فعال در طرح مسکن مهر نتوانسته‌ایم بخشی از طلب‌مان را وصول کنیم.
وی تصریح می‌کند: شرکت «سرعت خانه‌ساز» قادر است سالانه ۲۰۰۰ واحد تیپ‌چوبی تولید کند البته به شرطی این اتفاق می‌افتد که دولت در فرآیند نحوه پرداخت ساز و کار درستی اتخاذ کند. به عقیده من طرح مسکن مهر با تمام مشکلاتی که داشت در خصوص نحوه تامین مالی خوب عمل کرد. در واقع سازنده‌ها با بانک مسکن طرف حساب بودند و سیستم قرارداد EPC موانعی برای فعالیت ایجاد نمی‌کرد. امروز هم باید سرو کار سازنده‌ها با بانک باشد نه با متقاضیان. اگر قرار باشد سازنده‌ها و پیمانکاران درگیر دریافت آورده متقاضی شوند، از اصل کار که ساخت و ساز است، باز می‌مانند.
انطباق سازه‌های چوبی با تمامی اقلیم‌ها
مدیرعامل شرکت سرعت خانه‌ساز در ادامه به انطباق خانه‌های چوبی با شرایط مختلف آب و هوایی کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: امروزه خانه‌های چوبی در اقلیم‌های مختلف ساخته می‌شود؛ در آریزونای جنوبی که یکی از نواحی گرم دنیا به شمار می‌رود و همچنین کالیفرنیا و واشنگتن که به جهت رطوبت بالا شرایطی مشابه شمال کشور ما دارد، خانه‌های چوبی بسیاری بنا شده است. از سوی دیگر در کشوری مانند روسیه و کانادا که جزو سردترین نقاط زمین هستند، ساخت خانه‌های چوبی رواج دارد؛ بنابراین در تمامی نقاط کشور ما با اقلیم‌های گوناگون می‌توان از خانه‌های چوبی استفاده کرد.
وی در خصوص قیمت خانه‌های چوبی نیز می‌گوید: قیمت ساخت خانه‌های چوبی در مقیاس تک واحدی ممکن است تا ۲۰درصد گران‌تر از سایر ساختمان‌ها تمام شود، اما در مقیاس انبوه‌سازی کاملا از نظر قیمت با سایر ساختمان‌ها قابل رقابت است.
علمی در مورد فرهنگ استفاده از خانه‌های چوبی در کشور نیز عنوان می‌کند: حدود ۲۰ سال پیش برای فرهنگ‌سازی خانه‌های چوبی زمان زیادی را صرف تبلیغات و برگزاری کارگاه‌ها کردیم و بیشتر وقت ما صرف این موضوع می‌شد که خانه‌های چوبی از هر نظر اعم از زلزله و مباحثی همچون موریانه و آتش‌سوزی قابل اتکا هستند، اما بعد از اینکه در طرح مسکن مهر بیش از ۳هزار بازدید کارشناسی صورت گرفت و مطالب متعددی در فضای اینترنت منتشر شد امروز کسی در این مورد از ما سوال نمی‌کند، بلکه مباحث قیمتی مطرح می‌شود.
تجربه خانه‌های چوبی در زلزله‌های بزرگ
وی در خصوص مقاومت سازه‌های چوبی در برابر زلزله می‌گوید: خانه‌های چوبی یکی از بالاترین شاخصه‌ها را در برابر زلزله‌ها ثبت کرده‌اند و تاکنون هیچ کشته‌ای در خانه‌های چوبی بر اثر آوار سازه اتفاق نیفتاده است. در زلزله ۷/ ۶ریشتری ۱۹۷۹ کالیفرنیا با وجود اینکه یک میلیون نفر در محدوده شعاع زلزله قرار داشتند، ۵۴ کشته بر جا گذاشت که این افراد عمدتا یا خارج از خانه بودند یا از پشت‌بام ساختمان به پایین سقوط کرده بودند یا در اثر سقوط اجسامی مانند یخچال جان‌شان را از دست داده بودند. این در حالی است که زلزله بم هم با همین شدت اتفاق افتاد، اما اغلب ساختمان‌ها تخریب و آوار شد. یکی از اصلی‌ترین علل آوار نشدن خانه‌های چوبی بر سر ساکنان وزن سبک سازه‌های چوبی است. این سازه‌ها با احتساب عملیات نازک‌کاری ۱۵۰ کیلوگرم بر متر مربع وزن دارند در حالی که سازه‌های بتنی و فلزی یک تا دو تن وزن دارند. وی با اشاره به اینکه چوب‌های مورد استفاده ما از درختان کاج و سوزنی برگ روسیه هستند، می‌افزاید: درختان مناطق روسیه به دلیل سردسیر بودن از استحکام بالایی برخوردارند و در کارخانه ما با فلزات سنگین اشباع می‌شوند.
حل مساله موریانه و آتش‌سوزی
موضوع وجود حشرات در چوب و موریانه یکی از دغدغه‌های احتمالی خریداران خواهد بود. علمی در این خصوص خاطر‌نشان می‌کند: استرالیا به دلیل شرایط آب و هوایی موریانه‌‌خیزترین کشور جهان است اما ۸۴درصد ساختمان‌های این کشور چوبی هستند زیرا در این خصوص تدابیر لازم اتخاذ شده است. در درجه نخست چوب‌های روس دارای صمغ تلخی هستند که حشرات را از خود دور می‌کند. علاوه بر این برای جلوگیری از ورود حشرات به داخل ساختمان فونداسیون به ارتفاع ۵۰ سانتی متر ساخته می‌شود و روی فونداسیون با ایزوگام و در مرحله بعد یک لایه «پلی‌رول» پوشانده می‌شود سپس ساختمان روی آن قرار می‌گیرد. همچنین موادی در اطراف ساختمان ریخته می‌شود که تا سال‌ها موریانه‌ها نمی‌توانند وارد ساختمان شوند. نکته دیگر اینکه استفاده از فلزات سنگین در چوب‌ها مانع نفوذ قارچ‌ها و جانوران چوب خوار می‌شود. ضمن اینکه این موارد اگرچه توسط ما در تمامی مناطق ایران می تواند استفاده شود اما در واقع مختص مناطق با رطوبت بالا مانند شمال و جنوب کشور است.
وی همچنین در مورد تاسیسات ساختمان‌های چوبی با بیان اینکه سازو کار متفاوتی از سایر ساختمان‌های بتنی و فلزی ندارد، عنوان می‌کند: در تاسیسات خانه‌های چوبی ما از لوله‌های پنج لایه استفاده می‌کنیم که باعث تعریق یا انتقال نم به ساختمان نشود. علاوه بر این در بحث برق هم تمامی ملاحظات بر اساس آیین نامه ساختمان‌های چوبی در نظر گرفته می‌شود. حتی در این خصوص چوب‌ها به گونه‌ای فرآوری می‌شوند که در صورت آتش‌سوزی بلافاصله خاموش شوند و آتش به سایر نقاط سرایت نکند.
فقدان حمایت دولت برای صدور خدمات فنی - مهندسی
علمی در مورد صادرات و تولید خانه‌های چوبی در کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه می‌گوید: در زمان اجرای طرح مسکن مهر صحبت‌هایی برای حضور ما در ونزوئلا، سوریه و عراق مطرح شد اما دولت هیچ گونه حمایتی از ما نکرد و طبیعی بود که ما بدون هیچ گونه حمایتی نتوانستیم اقدام کنیم. شرکت‌های دیگری هم هستند که توانایی صدور خدمات فنی – مهندسی را دارند اما از آنجا که حمایت نمی‌شوند، ترجیح می‌دهند در بازار داخلی فعالیت کنند. ما حتی در بازار داخل هم مانند طرح مسکن مهر نتوانستیم بخشی از پول مان را بگیریم. حالا فرض کنید در کشور دیگر بدون هیچ گونه حمایتی چه تضمینی برای گرفتن پول داریم؛ بنابراین ضعف دیپلماسی اقتصادی کاملا در سال‌های گذشته مشهود بوده است.
وی در پایان با اشاره به طرح ساخت سالانه یک‌میلیون واحد مسکونی توسط دولت تصریح می‌کند: دولت و وزارت راه و شهرسازی چنانچه دنبال ارزان‌سازی ساختمان برای کم‌درآمد‌ها هستند نباید از کیفیت سازه ساختمان‌ها برای ارزان‌تر شدن ساختمان چشم‌پوشی کنند و به جای آن می‌توانند تا حدودی نسبت به نازک کاری و نمای ساختمان‌ها که بیشتر حالت زیبایی و تزئینی دارد، چشم‌پوشی کنند.
