در تحلیل آسیب‌شناسی برگزاری نمایشگاه‌ها در گفت‌وگو با کارشناسان مطرح شد
چگونگی واکسیناسیون صنعت نمایشگاهی
نمایشگاه‌های بخش‌خصوصی ورشکسته شده‌اند
تعطیلی نمایشگاه‌ها؛ خودتحریمی
عضو کارگروه تخصصی تحقیق و پژوهش رویدادهای نمایشگاهی در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه در حال حاضر نمایشگاه بین‌المللی تهران لیدر سایر نمایشگاه‌هاست، گفت: عملکرد این سایت نمایشگاهی روی سایر نماشگاه‌ها تاثیر می‌گذارد و البته این به معنای سلب مسوولیت از سایر دستگاه‌ها نیست، به همین دلیل فعالیت صنعت نمایشگاهی باید به صورت نظام‌مند دیده شود.
هومن مشایخی با بیان اینکه در شرایط کنونی بسیاری از کسب‌وکارها که ریسک انتقال بیماری کرونا در آنها بیشتر از نمایشگاه است فعالیت می‌کنند، افزود: برای آسیب‌شناسی صنعت نمایشگاهی کشور در شرایط کرونایی باید آن را با فعالیت حمل و نقل عمومی مقایسه کنیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا امکان انتقال ویروس کرونا در نمایشگاه بیشتر است یا در بخش حمل‌ونقل عمومی؟
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر برای برند نمایشگاه بین‌المللی خوب نیست به یکباره نمایشگاه را لغوکند، تصریح کرد: اگر قرار باشد نمایشگاهی برگزار شود و بعد کنسل شود فرد مشارکت‌کننده تصور می‌کند نمایشگاه بین‌المللی تهران تعطیل شده و این به معنای مخدوش شدن این صنعت است و حتی می‌تواند نوعی خودتحریمی برآورد شود. به عبارت دیگر در شرایط کنونی دو نوع تحریم در کشور وجود دارد؛ تحریم خارجی و تحریم داخلی که می‌تواند شامل بوروکراسی، انحصار، محدودیت و... باشد، همچنین تحریم خارجی مربوط به محدودیت‌هایی است که توسط کشورهای دیگر اعمال می‌شود.
بازرس انجمن غرفه‌سازان ایران با بیان اینکه با وضعیت پیش آمده ایران در چند سال گذشته نتوانسته نمایشگاه بین‌المللی برگزار کند، گفت: امروز بیشتر مشارکت‌کننده‌ها داخلی هستند، زیرا به دلیل تحریم داخلی و خارجی امکان مشارکت شرکت‌های بین‌المللی کم است و به عبارت دیگر برخی کشورها تمایل دارند با ما کار کنند، اما در ایران دست همکاری به آنها داده نمی‌شود. از یک طرف همکاری ایران محدود به کشورهایی شده که در نوآوری نقش چندانی ندارند.
مشایخی تصریح کرد: از طرف دیگر نقش نمایشگاه در اقتصاد ایران چندان نمایان نشده است، به طوری که در ابتدای همان زمان شیوع ویروس کرونا صدا و سیما شانتاژ خبری کرد که نمایشگاه بین‌المللی شلوغ است و... به نظر می‌رسد صدا و سیما بدش نمی‌آید از نمایشگاه بین‌المللی و برگزاری سمینارها و... سهمی داشته باشد، به همین دلیل سیاست‌های سازمانی آن باعث شده تلاش کند تا نمایشگاه بین‌المللی به خارج از شهر منتقل شود به همین دلیل نمایشگاه‌ها در رسانه ملی چندان جلوه داده نمی‌شود و گزارش‌هایی که از نمایشگاه‌ها منتشر می‌شود سطحی است.
متولیان نمایشگاهی کوتاهی می‌کنند
عضو کارگروه تخصصی تحقیق و پژوهش در رویدادهای نمایشگاهی با بیان اینکه متولیان نمایشگاهی باید به نقش نمایشگاه در اقتصاد کشور بپردازند، گفت: در حال حاضر نمایشگاه بین‌المللی تهران بودجه دارد و بخش دولتی و شبه‌دولتی از مزایای آن استفاده می‌کند و به نوعی برای افراد حقوق‌بگیر فرقی ندارد نمایشگاه برگزار شود یا خیر، اما برای بخش خصوصی این‌گونه نیست و برای آنها مهم است که نمایشگاه برگزار شود.
مشایخی با اشاره به موقعیت جغرافیایی نمایشگاه بین‌المللی که در فضای بزرگی در یکی از بهترین نقاط تهران واقع شده است و به همین دلیل می‌توان از این فضا در دوران تعطیلی کرونایی استفاده کرد، اظهار کرد: می‌توان از این فضا برای جشنواره‌های فضای باز برای عرضه برخی کالاها استفاده کرد. همچنین می‌توان برای استفاده از رویدادهای خودرویی که نیازمند فضای باز نمایشی است بهره برد. بنابراین آشتی دادن مردم با نمایشگاه‌ها بهترین راهکار برای فعال نگه داشتن نمایشگاه‌ها است. البته باید توجه داشت که امروز بسیاری از رویدادها به صورت آنلاین برگزار می‌شوند، به همین دلیل اگر متولیان نمایشگاهی استارت‌آپ‌ها را جدی می‌گرفتند باعث می‌شد در این مدت نمایشگاه‌ها با استفاده از همین فناوری‌ها به جای اینکه کاملا تعطیل شوند حداقل نیمه فعال باشند.
به گفته وی، با این حال باید توجه داشت که می‌توان راهکارهایی برای ایمنی بالاتر در نمایشگاه ایجاد کرد. برای نمونه فاصله بین غرفه‌ها را بیشتر کرد یا پروتکل‌های بهداشتی را با دقت بیشتری اجرا کرد، این کار باعث می‌شود هویت صنعت نمایشگاهی کشور حفظ شود، زیرا وقتی افرادی که از خارج کشور برای شرکت در یک نمایشگاه برنامه‌ریزی کرده‌اند و بعد رویداد کنسل می‌شود باعث می‌شود که اعتماد آنها نسبت به نمایشگاه‌های ایران از بین برود.
مشایخی با اشاره به اینکه از وضعیت فعلی باید درس گرفت که همواره امکان بروز بحران وجود دارد و این مساله تنها برای نمایشگاه اتفاق نمی‌افتد، گفت: برای عبور از یک بحران باید همواره جایگزین‌هایی برای انجام فعالیت‌ها پیش‌بینی شود برای نمونه به صورت مجازی مخاطبان می‌توانند با نمایشگاه‌ها و... در ارتباط باشند.
عملکرد دولتمردان، بخش‌خصوصی را بی‌انگیزه می‌کند
عضو کارگروه تخصصی تحقیق و پژوهش در رویدادهای نمایشگاهی با تاکید بر اینکه از زمان تعطیلی نمایشگاه می‌شد به عنوان فرصتی برای توسعه زیرساخت‌ها و نوسازی و... استفاده کرد، افزود: تاکنون ماه‌ها از تعطیلی نمایشگاه‌ها گذشته و متولیان می‌توانستند این برنامه‌ها را اجرا کنند، اما وقتی بخش خصوصی می‌بیند بخش دولتی و نیمه دولتی به دنبال ایجاد پیشرفت در صنعت نمایشگاهی نیست و حمایت نمی‌کنند پای خود را از اجرای برنامه‌های توسعه‌ای پس می‌کشد.
وی با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی که تعطیلات کرونایی اعمال شده می‌توانستیم نمایشگاه را تخصصی کنیم و افراد کارشناس و متخصص از نمایشگاه‌ها بازدید کنند، گفت: برخی فقط به اعداد بازدیدکننده‌ها نگاه می‌کنند و این خوب نیست، زیرا برخی بازدیدکننده‌های عمومی به دنبال گرفتن پکیج و کاتالوگ هستند در حالی که بازدیدکنندگان تخصصی سیاهی لشکر نیستند و به دنبال خرید خدمات یا بستن قرارداد هستند.
مشایخی درباره وضعیت تعرفه‌های نمایشگاهی نیز اضافه کرد: در حال حاضر قیمت تعرفه نمایشگاه‌ها برای هر متر مربع هرچند افزایش داشته اما زیاد نیست و شرکت‌کنندگان باید محاسبه کنند که وقتی قیمت دلار ۱۲۰۰ تومان بود قیمت متراژ نمایشگاه چقدر بود و حالا به چقدر رسیده است؟ این در حالی است که به طور قطع وقتی دلار بالا می‌رود، صادرکننده سود بیشتری می‌برد، اما هزینه نمایشگاه‌ها تغییری نکرده است. حدود ۱۰ سال پیش هر مترمربع نمایشگاه بین ۳۰ تا ۴۰هزار تومان بود و الان هر متر مربع ۱۴۰هزار تومان است، تعرفه نمایشگاه ۴ برابر شده اما نرخ دلار در ایران ۲۰ برابر شده است، به همین دلیل نمایشگاه به یک کالای پیش پا افتاده تبدیل شده است.
به گفته بازرس انجمن غرفه‌سازان ایران، در حال حاضر مشکل ما تعرفه نمایشگاه نیست و البته من معتقد هستم که باید تعرفه مشارکت‌کننده خارجی کاهش پیدا کند، زیرا وقتی یک خارجی تعرفه نمایشگاه‌های کشورهای مختلف را مقایسه می‌کند و از طرف دیگر می‌بیند سهمش در بازار ایران زیاد نیست در نمایشگاه ایران مشارکت نمی‌کند، از این رو می‌توان گفت این نوعی خودتحریمی است و اگر این افراد به ایران وارد شوند علاوه بر اینکه به صادرات کمک می‌کنند به عنوان توریسم می‌توانند برای کشور درآمد ایجاد کنند.
وی افزود: امیدواریم صنعت نمایشگاهی آینده خوبی داشته باشد هرچند امسال شرایط خوبی برای این نمایشگاه نمی‌بینم مگر اینکه جایگاه آن در دو سال آینده ترمیم شود.
نمایشگاه برای عرضه محصولات تنظیم بازاری شب عید نیست
همچنین عضو هیات‌مدیره انجمن نمایشگاه‌های ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه تضعیف نمایشگاه در دوران کرونا تحت تاثیر عوامل مختلفی بوده است، گفت: در حال حاضر بسیاری از مسوولان فکر می‌کنند نمایشگاه همان عرضه محصولات تنظیم بازاری شب عید است، درحالی که نمایشگاه‌ها به صورت تخصصی برگزار می‌شود و امروز بسیاری از نمایشگاه‌ها با رعایت کامل پروتکل‌ها اجرا می‌شوند و اگر غرفه‌داری تستش مثبت شود اجازه حضور در نمایشگاه را نخواهد داشت، به همین دلیل باید توجه داشت که نخست نمایشگاه عرضه مستقیم کالا نیست و دوم اینکه با حفظ ایمنی برگزار می‌شود.
نمایشگاه‌های بخش‌خصوصی به دنبال تغییر کاربری
محمد مسعودی با بیان اینکه در حال حاضر اتاق‌های بازرگانی حدود ۵۰درصد از سهام نمایشگاه‌ها را دارند و دخالتی هم در فعالیت‌های نمایشگاهی ندارند، افزود: نمایشگاه بین‌المللی تهران تنها نمایشگاه دولتی کشور است و هم‌اکنون مدیر این نمایشگاه هم نقش موثری در سیاستگذاری بخش نمایشگاهی دارد و به نظر نمی‌رسد در آینده هم این نمایشگاه خصوصی‌سازی شود، البته باید توجه داشت که بسیاری از نمایشگاه‌های خصوصی ورشکسته شده‌اند و به دنبال تغییر کاربری یا درآمد‌زایی به روش‌های دیگری هستند، زیرا نمایشگاه‌های خصوصی نه‌تنها با خواب سرمایه، بلکه با هزینه‌های کلانی برای حفظ شرایط موجود روبهرو هستند و البته برخی از نمایشگاه‌داران مجبور به تعدیل گسترده نیروی انسانی خود شده‌اند.
وی همچنین با تاکید بر اینکه برخی از نمایشگاه‌ها در دوران کرونا نوسازی کرده‌اند یا به سالن‌های خود اضافه کرده‌اند، تصریح کرد: برخی دیگر از نمایشگاه‌ها که سالن اداری و... نداشتند در بخش نمایشگاهی دفتر اداری و... ساخته‌اند تا در آینده با کمبود جا برای پرسنل مواجه نشوند. همچنین برخی استان‌ها همچون خوزستان تقریبا ۶۰درصد نیروهای نمایشگاهی را تعدیل کرده، زیرا این استان حدود ۵ ماه در سال نمایشگاه برگزار می‌کند و پرسنل این نمایشگاه در دورانی که نمایشگاه هم تعطیل بود حقوق دریافت می‌کردند و در سال‌جاری که این استان هیچ نمایشگاهی برگزار نکرده مدیران این نمایشگاه توان پرداخت حقوق نداشتند، از این رو بخش عمده‌ای از نیروهای این نمایشگاه تعدیل شده‌اند.
بلاتکلیفی صنعت نمایشگاهی
مسعودی با تاکید بر اینکه نمایشگاه با بازار مکاره دم عید متفاوت است و در شرایط کنونی برخی نمایشگاه‌دارها به دلیل اینکه فعالیت آنها صرفه اقتصادی ندارد به دنبال تغییر کاربری هستند، گفت: افرادی که سرمایه خود را وارد نمایشگاه کرده‌اند و صددرصد نمایشگاه را در اختیار دارند به دنبال تغییر کاربری هستند، زیرا در این سالن‌های بزرگ می‌توان خطوط تولید راه‌اندازی کرد و حتی اگر نمایشگاه‌ها تبدیل به انبار فروشگاه‌های زنجیره‌ای شود، حداقل بخشی از هزینه‌های نیروی انسانی آنها جبران می‌شود، اما صنعت نمایشگاهی همچنان بلاتکلیف است و با وجود اینکه احتمال صدور مجوز برگزاری نمایشگاه نیز وجود دارد عده‌ای جلوی این کار را می‌گیرند، بنابراین حتی نمی‌توان به تغییر کاربری‌ها امیدوار بود یا آن را به دلیل اینکه به شأن نمایشگاه‌داری آسیب وارد می‌شود، اجرایی کرد.
عضو هیات‌مدیره انجمن نمایشگاه‌های ایران درباره هزینه تعرفه نمایشگاه‌ها اظهار کرد: هم اکنون تعرفه هر مترمربع نمایشگاهی در ایران دارای رنج قیمتی ۸۰هزار تا ۱۷۰هزار تومان است، انجمن نمایشگاهی به عنوان «NGO» این تعرفه را در سال ۹۸ ابلاغ کرده و تفاوت هزینه‌ها از سال ۹۸ تاکنون خیلی تغییر کرده، اما تعرفه‌ها همچنان ثابت باقی مانده است.
وی خاطرنشان کرد: تعرفه نمایشگاه‌های بین‌المللی در ایران بالاتر از سایر کشورها است، برخی خارجی‌ها گلایه می‌کنند که تعرفه نمایشگاه بین‌المللی ایران بسیار بالاست و در شرایط کنونی بازار رکود دارد و باید تعرفه نمایشگاه‌ها کاهش یابد، البته باید توجه داشت که تعرفه نمایشگاه‌های لوکس و مبلمان برای تولیدکنندگان و شرکت‌کنندگان در نمایشگاه داخلی‌ها هم بالاست و این مساله تحت تاثیر افزایش تقاضا برای حضور در این نمایشگاه‌ها بوده است.
مسعودی با بیان اینکه در شرایط کنونی تعرفه در پنج نمایشگاه بین‌المللی ایران یعنی در تهران، مشهد، تبریز، اصفهان و شیراز بالاتر است، تصریح کرد: در برخی نمایشگاه‌های تخصصی همچون صنعت ساختمان تعرفه‌ها بسیار پایین است، اما استقبالی از سوی شرکت‌کنندگان برای حضور در نمایشگاه وجود ندارد و برخی استان‌ها با تعرفه‌های بسیار پایین نمایشگاه برگزار می‌کنند و حتی برای مشارکت‌کنندگان تور گردشگری هم ارائه می‌دهند تا بتوانند جذب بیشتری داشته باشند.
چرا همچنان نمایشگاه‌ها تعطیل هستند
از سوی دیگر، یک کارشناس صنعت نمایشگاهی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه در شرایط کنونی نمایشگاه‌ها تعطیل هستند و ستاد کرونا هم تصمیم گرفته همچنان نمایشگاه‌ها تعطیل بمانند، اظهار کرد: فضای کنونی در شرایطی به دلیل اقدامات سلیقه‌ای بحرانی شده است که فرصت‌های زیادی در کشور وجود دارد به طوری که فروشگاه‌ها و فضاهای سربسته باز هستند و این مساله نشان می‌دهد که این تعطیلات نمایشگاه‌ها تا چند ماه آینده ادامه خواهد یافت، زیرا در چند وقت اخیر بسیاری از مشاغل و کسب و کارها واکسن زده‌اند، اما برای کارکنان صنعت نمایشگاه خبری نیست از این رو دولت اگر به دنبال این است که از صنعت نمایشگاهی حمایت کند و مانع از خسارت مردم شود باید واکسیناسیون را در اولویت قرار دهد.
حمید شهابیان با بیان اینکه خبرهایی مبنی بر برگزاری نمایشگاه صنعت ساختمان در آخر شهریور امسال منتشر شده است، اظهار کرد: با توجه به اینکه این نمایشگاه صنایع زیادی را در‌برمی‌گیرد، اگر برگزار شود یک گام مثبت برای اقتصاد کشور خواهد بود.
ضرورت به‌روزرسانی صنعت نمایشگاهی
این کارشناس صنعت نمایشگاهی با اشاره به اینکه در حال حاضر اقتصاد متفاوت از قبل است، تصریح کرد: صنعت نمایشگاهی مجبور است برای رقابت با کشورهای همسایه وارد تحول دیجیتال شود، همان طور که در بسیاری از کسب و کارها به اجرا درآمده و دستاوردهای خوبی نیز در بر داشته است و در حال توسعه به همه کسب و کارهاست. به همین دلیل باید ارزیابی کرد که مدیران تا چه میزان نسبت به این مساله واکنش مثبت نشان خواهند داد، باید توجه داشت که نمایشگاه‌ها نوک پیکان توسعه تجارت کشور هستند و به‌روزرسانی این صنعت می‌تواند برای اقتصاد کشور بسیار کمک‌کننده باشد، اما این مساله وابسته به خواست متولیان دولتی صنعت نمایشگاهی است، به عبارت دیگر ابتدا دولت باید برای دیجیتالی شدن صنعت نمایشگاهی سیاستگذاری کند و حمایت‌های لازم برای پیشرفت آن را انجام دهد.
چترهای حمایتی دولت هنوز باز نشده‌اند
وی درباره چشم‌انداز صنعت نمایشگاهی در ایران اظهار کرد: صنعت نمایشگاهی دوباره از خاکستر خود بلند خواهد شد، اما اگر چترهای حمایتی وجود نداشته باشد بسیاری از سرمایه‌گذاران آسیب خواهند دید. در سال‌های اخیر کشورهای دیگر از صنعت نمایشگاهی حمایت کردند و امروز نمایشگاه‌های آنها از تاب‌آوری بالایی برخوردار است، اما در ایران این اتفاق نیفتاد و بسیاری از شرکت‌ها آسیب دیدند و حتی برخی از آنها فعالیت خود را به طور کامل متوقف کرده‌اند در حالی که با برگزاری یک نمایشگاه زنجیره‌ای از تولیدکننده‌ها و ارائه‌دهنده‌های خدمات فعالیت می‌کنند.
این کارشناس صنعت نمایشگاهی با تاکید بر اینکه نمایشگاه‌های ایرانی مزیت‌های بالایی برای کشور دارند، گفت: دوستانی که در ایران در بخش نمایشگاه بین‌المللی فعالیت می‌کنند نسبت به افرادی که در خارج از ایران در نمایشگاه‌های دیگر فعالیت می‌کنند، تعصب بیشتری دارند، زیرا در شرایط کنونی که رکود بر این صنعت حاکم است باز هم تلاش می‌کنند تا نمایشگاه را برگزار کنند و به نظر می‌رسد اگر دولت حمایت‌های حداقلی را داشته باشد این صنعت به بالندگی خواهد رسید.
