با هدف حفظ منابع انسانی صورت می‌گیرد
افزایش ایمنی‌سازی در معادن ماهان سیرجان
با توجه به تصویب قوانین متعدد و نظارت‌های فراگیر در سطح جهان، حوادث معدنی به مرور زمان بسیار کاهش یافته‌اند و امروزه شرکت‌های معدنی پیشرو در دنیا همواره در تلاش هستند تا میزان این حوادث را به حداقل ممکن برسانند. البته در این میان نقش بنگاه‌‌های صنعتی و معدنی برای دستیابی به این هدف، بسیار مهم به‌شمار می‌رود و استفاده از ظرفیت فناوری‌های نوین را در دستورکار خود قرار داده‌اند. یکی از شرکت‌های موفق در زمینه ایمنی کار در معدن در کشور، شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان است که سال گذشته (۱۳۹۹) موفق به کسب رتبه چهارم ممیزی عملکردHSEE ایمنی در بین ۴۴ شرکت تابعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) شد که در این زمینه با جهش ۱۱۵درصدی نسبت به سال قبل آن (۱۳۹۸) همراه بوده است.
متن زیر ماحصل گفت‌وگوی ما با میثم رستمی کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان در خصوص اهمیت ایمنی در معادن و دلایل رشد 115درصدی شاخص‌های عملکردی این شرکت است.
اهمیت ایمنی در محل کار
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان با مهم برشمردن ایمنی در محل کار در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: اهمیت رعایت اصول ایمنی در محیط‌های شغلی به حدی بالاست که در سال‌های اخیر شرکت‌های بزرگ در کشور‌های توسعه‌یافته، آن را جزو انکارناپذیر در حوزه رقابت‌پذیری صنعتی قلمداد کرده و معتقدند رعایت نشدن نکات ایمنی و فراهم نساختن زیرساخت‌های آن از خود اشتغال نیز مهم‌تر است، زیرا یک رویداد ساده می‌تواند خسارت‌های بالا و غیرقابل پیش‌بینی را به بدنه صنعت وارد کند. در همین راستا سازمان جهانی کار، هزینه ناشی از صدمات و بیماری‌های ناشی از کار را سالانه معادل ۴ درصد تولید ناخالص داخلی کشورها برآورد می‌کند.
خطراتی که معدنکاران با آن روبه‌رو هستند
میثم رستمی با ارائه توضیحاتی درباره خطرات کار در معدن عنوان کرد: با توجه به تعریف دانشگاهی ایمنی یعنی همان دوری از خطر یا در معرض خطر نبودن، در معدن خطرات بسیار وجود دارد، خطراتی که امکان دوری کردن از آنها به‌دلیل اینکه جزئی از کار هستند وجود ندارد، مانند عملیات آتش‌باری و انفجار، گسل‌ها و ریزش دیواره، ماشین‌آلات معدنی فوق‌سنگین با سطح دید بسیار کم، ارتفاع حدود ۱۵ متری پله‌ها و سایر خطراتی که در صورت غفلت از آنها خسارات جبران‌ناپذیری به‌بار می‌آورد.
وی ادامه داد: در حوزه عملیات معدنی ایمنی یک خاصیت یا کیفیت سیستم است و شرط لازم و کافی است که اطمینان حاصل شود که کمیت و کیفیت رویدادهای مضر و ناخواسته برای کارکنان، تجهیزات، محصولات، محیط‌زیست و سایر دارایی‌های سازمان در پایین‌ترین حد ممکن خود باشد.
مهم‌ترین شاخصه‌های ایمنی در معادن
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین شاخص‌های ایمنی در معادن چه شاخص‌هایی است، گفت: اصولا شاخص‌های ایمنی معیارهای آماری هستند که تغییرات در این حوزه را نشان می‌دهند. در معدن شماره۵ سنگ‌آهن گل‌گهر سیرجان شاخص‌های ایمنی در راستای استراتژی معدنکاری مسوولانه در سه حوزه زیر تعریف، پایش و ارزیابی میشود که این شاخص‌ها شامل شاخص تعهد، اقدام و اثربخشی هستند. رستمی در توضیح این شاخص‌ها عنوان کرد: شاخص‌های تعهد، ارزیابی می‌کنند معدن شماره ۵ در حوزه ایمنی تا چه اندازه، تعهدات رسمی را که مورد تایید مدیریت ارشد باشد ایجاد و مسوولیت‌ها و منابع برای اجرای این سیاست‌ها را تا چه اندازه مشخص کرده است. شاخص‌های اقدام، ارزیابی می‌کنند که معدن شماره۵ برای بهبود و به حداکثر رساندن مزایای بالقوه به‌کارگیری و پیاده‌سازی اصولHSEE و جلوگیری، محدودسازی یا کاهش اثرات منفی فعالیت‌های خود، اقدامات را تا چه اندازه اجرا کرده است. همچنین شاخص‌های اثربخشی، ارزیابی می‌کنند که معدن شماره۵ برای بهبود عملکرد خود در مدیریت مسائل HSEE تا چه اندازه پیگیری، بررسی و اقدام می‌کند.
وی توضیح داد: علاوه بر موارد یاد شده این معدن از مجموعه کوچک‌تری از شاخص‌ها نیز بهره می‌برد تا اقداماتی در سطح فعالیت‌هایی همچون نرخ بروز، تکرار، تعداد و شدت حوادث، شبه‌حوادث، شکایات جامعه، کارگران، مسوولیت‌های اجتماعی، کیفیت هوا، کیفیت آب، مدیریت موادباطله، آمادگی برای مدیریت شرایط اضطراری و ... انجام دهد.
علل رشد ۱۱۵درصدی ماهان سیرجان در زمینه ایمنی
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان در پاسخ به این پرسش که در پی چه اقدام‌هایی رتبه ایمنی در شرکت ماهان سیرجان طی سال گذشته با رشد ۱۱۵درصدی همراه بوده است، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین دلیل رشد هر واحد و بخشی در شرکت‌ها و از جمله در شرکت ماهان سیرجان و به‌ویژه در حیطهHSEE دیدگاه و نگرش مثبت و همراه مدیران ارشد مجموعه به این مقوله و حمایت‌های تیم مدیریتی شرکت از ایده‌ها و طرح‌های ارائه شده توسط کارشناسان در جهت بهبود عملکرد سیستم است. حضور و مشارکت مستمر مدیران در جلسات ایمنی با وجود مشغله‌های فراوان، موافقت با طرح‌های ایمنی و اختصاص بودجه لازم برای پیاده‌سازی، استقبال و تشویق پیمانکاران به نوآوری‌ها و ایده‌های جدید در حوزه ایمنی و از همه مهم‌تر، هم‌راستا و در کنار هم قرار دادن ایمنی با تولید به معنای واقعی نه به‌عنوان یک شعار، جزو مواردی است که به ایجاد و ارتقای فرهنگ ایمنی در این شرکت کمک کرده است.
رستمی درباره رشد ۱۱۵درصدی سلامت، ایمنی و محیط‌زیست شرکت در سال‌های اخیر خاطرنشان کرد: این درصد رشد نتیجه یک برنامه‌ریزی بلندمدت است که با تعهد بالای مدیریت ارشد شرکت به موضوعات HSEE، استفاده از دانش و تجارب کارشناسان مجرب، برنامه‌ریزی استراتژیک و بلندمدت شرکت، تدوین نقشه راه پنج‌ساله HSEE و تعریف، پیاده‌سازی و نگهداری برنامه‌های عملیاتی مرتبط نظیر تعریف و اجرای برنامه‌های ارتقای فرهنگ ایمنی در سطح شرکت، اجرای تکنیک روزآمد شناسایی و پیش‌بینی خطرات، تحلیل ریشه‌ای و تقصیرمحور حوادث، استفاده از تجهیزات ایمن و... حاصل شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در مجموعه شرکت ماهان سیرجان طی دو سال اخیر در راستای نیل به هدف‌گذاری‌های انجام شده، جهت قرار گرفتن در جمع صنایع و معادن برتر در حوزه HSEE می‌توان به مواردی چون جذب نفرات متخصص و دارای صلاحیت علمی و عملی لازم متناسب با رشته‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست در مجموعه کارفرما و الزام قانونی پیمانکاران به اجرای چارت سازمانی متناسب، استفاده از دانش و تجارب مجرب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مجموعه‌های فعال در حوزه ایمنی کشور (مرکز ایمنی فام و...) به عنوان مشاور، همکاری و استفاده از تجارب مراکز علمی موفق مرتبط در خارج از کشور، استقرار و نگهداری دقیق و منظم سیستم‌های مدیریت ISO ۱۴۰۰۱ (استاندارد زیست محیطی)، ISO ۴۵۰۰۱ (استاندارد ایمنی و بهداشت)، ISO ۳۱۰۰۰ (استاندارد مدیریت ریسک) و HSE-MS (مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست)، انجام ممیزی‌های منظم و مداوم درون و برون‌سازمانی، انعقاد قرارداد و تجهیز مجموعه معدن به واحد مدرن آتش‌نشانی به همراه تجهیزات به‌روز شده و کارآمد از جمله یک دستگاه خودروی آتش‌نشانی سنگین، یک دستگاه خودروی پیشرو به صورت شیفت ۲۴ساعته، استقرار واحد اورژانس و بهداری به همراه تجهیزات مربوطه از جمله آمبولانس و... به صورت ۲۴ ساعته به همراه حضور پزشک عمومی، ایجاد فضای سبز به مساحت حدود ۴ هکتار در مجموعه کارفرما و پیمانکاران با انتخاب و تهیه گونه‌های مقاوم و مناسب با اقلیم منطقه، ایجاد زیرساخت و خرید تجهیزات تصفیه آب آشامیدنی به روش RO در راستای حذف بطری‌های پلاستیکی آب معدنی، تامین پایدار آب شرب و بهداشتی، کاهش هزینه‌های تهیه و انتقال آب از شهر سیرجان به معدن و گسترش فضای سبز، نصب سیستم‌های اعلام و هشدار حریق هوشمند در تمامی ساختمان‌ها اعم از کارفرما و پیمانکاران در جهت کاهش ریسک حریق، احداث و بهره‌برداری کمپ کارگری با ایجاد زیرساخت‌های بهداشتی مناسب در مجموعه پیمانکاران، برنامه‌ریزی و شروع عملیات مرتبط جهت ساختمان مرکز بهداشت کار و آتش‌نشانی به متراژ ۲۲۰ متر زیربنا در مجموعه معدن برای رفاه حال پرسنل شاغل اشاره کرد.
سرمایه‌گذاری در آموزش
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان همچنین در پاسخ به این پرسش که ماهان سیرجان تا چه اندازه به ایمنی معادن بها می‌دهد و در این راستا چه سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده و میزان هزینه در این حوزه چقدر است، تصریح کرد: در شرکت ماهان سیرجان و پیمانکاران زیرمجموعه سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در حوزه HSEE به سه سطح ارتقای فرهنگ ایمنی، سلامت و محیط زیست تقسیم‌بندی شده و به صورت سرمایه‌گذاری مطمئن در کوتاه‌مدت و بلندمدت اثرات خود را نشان می‌دهد.
رستمی در ادامه با اشاره به این موضوع که آموزش در زمینه ایمنی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در حوزه ایمنی می‌توان به امر آموزش اشاره کرد. بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد از یک‌سو، یکی از ۱۰ علت اصلی حوادث در سطح جهانی، عدم ارائه آموزش در زمینه ایمنی کار، آموزش‌های با اثربخشی پایین یا فراموش شدن آموزش‌های ارائهشده است و از سوی دیگر تجربه شرکت‌های موفق نشان می‌دهد هر اندازه در آموزش سرمایه‌گذاری شود، سود و بهره‌وری بیشتری عاید سازمان شده است.
وی در ادامه افزود: در همین راستا شرکت سعی کرده ضمن افزایش کمیت آموزش‌های ارائهشده با ارائه آموزش‌های خلاقانه نظیر استفاده از رویکرد آموزش‌های مشارکتی و طراحی و عملیاتی کردن یا جلسات کوتاه‌مدت ایمنی برای اکیپ‌های اجرایی قبل از آغاز کار، اثربخشی آموزش‌های ارائهشده را افزایش دهد. جلسات توجیهی و الزامات ایمنی کار به جلسات کوتاه‌مدتی گفته میشود که پیش از شروع کار یا عملیات برگزار شده و تمامی افراد حاضر در محیط کار و پرسنل اجرایی عملیات در آن حضورداشته و به مسائل توجیهی بیان‌شده در این جلسات گوش می‌سپارند تا بدانند خطرات حاضر در محیط کاری آنها چه چیزهایی هستند و چگونه می‌توان ایمنی لازم در جهت مصون بودن از این خطرات را کسب کرد.
رستمی به آموزش‌های مجازی نیز اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از ابتکارات اجرایی‌شده در این زمینه استفاده از بسترهای آموزش مجازی است. در این شیوه آموزشی، سعی شده است با بهره‌گیری از استادان توانمند در حوزه HSEE، نیازهای آموزش گروه‌های هدف به بهترین شیوه ممکن برآورده شود. از مزایای برگزاری این نوع آموزش‌ها می‌توان به دسترسی به منابع غنی و جامع، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، امکان استفاده از آموزش‌ها به‌صورت آنلاین یا دریافت فایل به‌صورت آفلاین، شرایط یکسان برای همه افراد، انعطاف‌پذیری بسیار بالا، عدم محدودیت مکانی، امکان تبادل داده و اطلاعات و انجام کار گروهی، حفظ محیط‌زیست و محدود نبودن ظرفیت کلاس‌ها اشاره کرد.
فرهنگ‌سازی برای پرسنل
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان با تاکید بر این موضوع که اهمیت آموزش در شرکت برای پرسنل فرهنگ‌سازی شده است، تصریح کرد: پرسنل استقبال قابل قبولی از این موضوع دارند و پیشنهاد آموزش از سوی پرسنل و واحدها انجام میشود و واحدHSEE به‌دلیل اهمیت بسیار آن برای بیش از ۸۰درصد عدم انطباق‌ها و اقدامات اصلاحی برنامه‌ریزی آموزشی دارد. آموزش‌های بدو استخدام ایمنی و فنی مرتبط شغل در روز اول استخدام برای پرسنل در دستور کار است و همچنین آموزش ایمنی در حین کار متناسب با شغل و خطرات شغل به پرسنل آموزش داده میشود.
هزینه‌های HSEE در ماهان سیرجان
کارشناس ارشد HSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان همچنین با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در بخش بهداشت و درمان در سال گذشته عنوان کرد: بهداشت و درمان بخش قابل توجهی از هزینه‌های سازمان را شامل شده است، به‌ویژه پس از شیوع بیماری کرونا با تمهیدات در نظر گرفته‌شده مطابق پروتکل‌های ابلاغی وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا در چند نوبت غربالگری و بیماری‌یابی با انجام آزمایش‌های مختلف انجام شده است. به علاوه چند تیم و اکیپ، تجهیز و در مبادی ورودی شرکت و پیمانکاران تابعه مستقر و مشغول به عملیات تب‌سنجی، ضدعفونی سطوح مشترک اعم از سرویس‌های ایاب و ذهاب و ماشین‌آلات معدنی و... شده‌اند. همچنین با توجه به پروتکل‌های بهداشتی ظرفیت ناوگان ایاب و ذهاب برای حفظ فاصله اجتماعی و رفاه پرسنل به دو برابر قبل از شیوع بیماری افزایش پیدا کرد.
رستمی خاطرنشان کرد: در مجموع در بخش بهداشت و درمان مجموع هزینه‌های تخصیص یا صورت گرفته اعم از خرید ماسک، مایع ضدعفونی‌کننده، انجام آزمایش‌های و غربالگری بیماری و... در جهت مقابله با بیماری کرونا از ابتدا تاکنون افزون بر ۱۰میلیارد تومان بوده و همچنین برآورد ساخت و تجهیز مرکز بهداشت‌کار برای سال ۱۴۰۰ مبلغ ۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در بخش ماشین‌آلات
کارشناس ارشدHSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان همچنین با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش ماشین‌آلات عنوان کرد: سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش ماشین‌آلات مانند راه‌اندازی سیستم سوخت‌رسانی کوپلینگ در تمامی تراک‌های ۱۰۰ تنی، نصب پله‌های رمپی روی دامپتراک‌ها، سرویس‌های منظم و کنترل دقیق برای پیشگیری از نقص فنی در ماشین‌آلات، خرید و نصب تابلوهای راهنما و هشدار با بالاترین کیفیت و استاندارد برای مسیرهای تردد، راه‌اندازی جایگاه سوخت سیار بنزین و از طرح‌هایی مانند سیستم دیسپاچینگ که در دستورکار هستند می‌توان نام برد.
رستمی به موضوع صیانت از محیط‌زیست نیز اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از دارایی‌های بسیار مهم و حیاتی شرکت که در این دوره مورد توجه قرار گرفته، صیانت روزافزون و مداوم از محیط‌زیست بوده است. در شرکت ماهان سیرجان، مدیریت تاکید دارد که محیط‌زیست یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه پایدار بوده و ادامه سایر فعالیت‌ها در گرو پایداری و کارکرد صحیح آن معنا و مفهوم می‌یابد. در همین راستا نیز شرکت سعی کرده سرمایه‌گذاری‌های مطلوبی انجام دهد.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه حفظ محیط‌زیست در شرکت ماهان سیرجان خاطرنشان کرد: مدیریت پسماند مجموعه معدن، طراحی و اجرای سیستم‌های دفع فاضلاب، طراحی و اجرای فضای سبز با انتخاب گونه‌های متناسب با شرایط اقلیمی منطقه و... از جمله اقداماتی به‌شمار می‌روند که در حوزه محیط زیست انجام شده است.
کلام آخر
کارشناس ارشدHSEE شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان در پایان با تاکید بر این موضوع که تامین سلامت و تندرستی افراد شاغل در حوزه عملیات معدنی نه‌تنها یک رویکرد انسانی، اخلاقی و منطبق با اصول عقلی و شرعی و یک گرایش نظری است، بلکه موجب حفظ منابع مالی و اقتصادی، دارایی‌های زیست‌محیطی و حفظ منابع با ارزش برای فردای کشور است، تصریح کرد: بنابراین حفظ و ارتقای سطح ایمنی در این‌گونه محیط‌های شغلی هدفی والا و ارزشمند محسوب میشود. از سوی دیگر دستیابی به این هدف به‌سادگی امکان‌پذیر نبوده و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده‌ای است.
رستمی افزود: هر اندازه در این راستا برنامه‌ها و راهکارها بهتر و سنجیده‌تر باشند؛ رسیدن به این هدف آسان‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر خواهد بود. از آنجا که یکی از عناصر غیرقابل اغماض و تاثیرگذار در ایمنی، انسان‌ها هستند که به نوبه خود موجودات و مخلوقاتی چندوجهی و پیچیده‌اند، بنابراین رفتارهای آنها به‌شدت می‌تواند سطح ایمنی شرکت‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد. به همین دلیل ارتقای فرهنگ ایمنی در شرکت‌های معدنی و ایمن کردن فکر و عمل آنها باید از دیدگاه‌های مختلف بررسی و ارزیابی شود. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر فرهنگ ایمنی در گرو یک هماهنگی اجتماعی و بلندمدت به دست می‌آید. بنابراین برای طرح‌ریزی برنامه‌های موفق، باید متخصصان مختلف با یکدیگر همکاری داشته باشند. گروه مسوول در این زمینه دست‌کم باید شامل متخصصان ایمنی، روان‌شناسی، بهداشت حرفه‌ای، جامعه‌شناسی و همچنین همراهی تیم مدیریت و مجموعه مدیران ارشد سازمان و... باشند.
