خودکفایی ۹۰درصدی در تولید تجهیزات نیروگاه بعثت
در این میان ساخت تجهیزات نیروگاهی به دلیل اهمیت، حساسیت و پیچیدگی آنها اساسا تاثیری استراتژیک در روند تامین برق کشور دارد که نمی‌توان به‌سادگی از آن چشم پوشید. طی سال‌های گذشته تاکنون، ۵۷ واحد توربین بخار کامل توسط گروه مپنا ساخته شده که ۴۹ واحد آن (معادل حدود ۱۰ درصد از کل ظرفیت تولید برق ایران) راه‌اندازی شده است. همچنین مجموعا ۸ واحد صادراتی به ۳ نیروگاه در دو کشور خارجی نیز در کارنامه این مجموعه است. در حال حاضر، ساخت روتور توربین بخار ۸۲ مگاواتی به روش مهندسی معکوس توسط یکی از شرکت‌های سازنده داخلی برای نیروگاه بعثت نیز نمایشی موفق از همین دستاوردها است.
بازخوانی پرونده یک دستاورد ملی
مسعود شیخ، مدیرعامل نیروگاه بعثت ضمن اشاره به اینکه ایده اولیه این توربین در سال ۸۶ و در زمان اورهال نیروگاه و مشاهده ترک‌های محیطی روی توربین نیروگاه مطرح شد، اظهار کرد: این ترک‌ها برای بهره‌برداری از نیروگاه خطرات بسیاری داشت و عملا ریسک بالایی را برای بهره‌برداری توربین‌های بخار با دور سه هزار و دمای ۵۰۰ درجه ایجاد می‌کرد. به همین دلیل در همان زمان اقدامات مطالعاتی برای بازسازی این توربین توسط دانشگاه‌ها و شرکت‌های خارجی و داخلی انجام و مشخص شد که بر اساس نتایج این مطالعات، بازسازی روتور این توربین ازلحاظ فنی و اقتصادی غیرممکن است.
وی با بیان اینکه در نهایت شرکت ناگزیر به خرید یک دستگاه روتور از یکی از منابع خارجی شد، تصریح کرد: در سال ۸۸، یک دستگاه روتور توربین نیروگاه بعثت را از یک شرکت ایتالیایی خریداری کردیم که در سال ۹۰ به ما تحویل داده و جایگزین روتوری شد که روی بدنه آن ترک‌هایی ایجاد شده بود و از این طریق مشکل یکی از واحدها حل شد. با این حال مساله این بود که ما برای دو واحد دیگر نیروگاه به توربین نیاز داشتیم، چراکه هر سه واحد یک مشکل مشابه داشتند.
شیخ در ادامه افزود: در سال ۹۵ شرکت برای خرید توربین مناقصه برگزاری کرد و ازآنجا‌که عزم ما در نیروگاه بعثت، دولت و وزارت نیرو بر استفاده از حداکثر توان تولید داخل استوار بود، قرار بر این گذاشته شد که اعتماد به شرکت‌های سازنده داخلی و لحاظ امتیاز بسیار بالاتر برای آنها در مناقصه را به‌عنوان بنای کار در نظر بگیریم. به‌این‌ترتیب شرکت تعمیرات نیروگاهی توانست برنده مناقصه شده و از سال ۹۵ پروسه مهندسی معکوس و ساخت این توربین‌ها آغاز شد.
مدیرعامل نیروگاه بعثت در ادامه به آغاز تحریم‌ها در مدت کوتاهی پس از آغاز پروسه ساخت توربین‌ها اشاره کرد و گفت: با افزایش محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، تامین مواد اولیه بسیار مشکل شد اما با این حال شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران توانست به‌واسطه مدیریت کارآمد و تلاش‌های گسترده، بخشی از مواد اولیه موردنیاز را از شرکت‌های داخلی تهیه‌کرده و بخش دیگری را نیز از مسیر دور زدن تحریم‌ها از منابع خارجی خریداری کنند. هرچند در این روند زمان و هزینه بیشتری متحمل شدند، اما درنهایت توانستند اخلال ایجادشده در مسیر ساخت را از بین ببرند.
مهندسی معکوس توربین، برای اولین بار در ایران
مدیرعامل نیروگاه بعثت با بیان اینکه روتور توربین بخار خریداری‌شده برای نیروگاه بعثت از اولین گام‌ها توسط شرکت ایرانی طراحی‌شده، خاطرنشان کرد: ترکیب و نوع مواد اولیه، اندازه‌‌برداری، طراحی نقشه توربین و روش ساخت آن تماما در شرکت تعمیرات نیروگاهی انجام شده و این مهم برای اولین بار در صنعت برق کشور رخ داده است. ساخت تجهیز پیچیده، مهم و موثری مانند توربین از مسیر مهندسی معکوس بسیار دشوار است اما نتیجه آن در نهایت برای صنعت برق و کشور ارزشمند و قابل‌تقدیر است.
شیخ در ادامه تصریح کرد: در مورد ساخت این چرخانه باید این نکته را مدنظر قرارداد که این اتفاق در اوج تحریم‌ها رخ داده و این تجهیز در زمانی صورت گرفته که میزان دسترسی شرکت‌های ایرانی به تامین‌کنندگان مواد اولیه و تجهیزات واسطه‌ای بسیار محدود، دشوار و گاه ناممکن بوده است. نکته بسیار مهم دیگری که نباید ازنظر دور داشت این است که با نصب این توربین عملا هزینه‌های گزافی که برای تعمیر و نگهداری توربین‌های قدیمی صرف می‌شد، حذف‌شده، راندمان توربین و به‌تبع آن نیروگاه افزایش می‌یابد. البته درصد محدودی هم به میزان تولید واحد نیروگاهی افزوده می‌شود. درنتیجه نصب این توربین، علاوه بر افزایش چشمگیر ایمنی، صرفه اقتصادی قابل‌توجهی هم برای نیروگاه در پی دارد.
نیروگاه بعثت، روی ریل نوسازی و بهینه‌سازی
مدیرعامل نیروگاه بعثت از انجام تعمیرات دوره‌ای این نیروگاه برای حفظ آمادگی در پیک‌بار خبر داد و خاطرنشان کرد: مهم‌ترین وظیفه و مسوولیت نیروگاه‌های کشور، حفظ پایداری شبکه و تامین برق مطمئن در روزهای پرمصرف سال است. بنابراین ما تلاش کرده‌ایم به‌رغم مشکلات موجود، همواره آمادگی نیروگاه را برای مواجهه با پیک مصرف حفظ کنیم. به‌ویژه آنکه خروج نیروگاه بعثت از شبکه در ایام پیک‌بار قطعا به کاهش ولتاژ شبکه جنوب تهران منجر شده و تامین برق مناطق جنوب تهران را با اخلال جدی مواجه می‌کند.
شیخ در ادامه تاکید کرد: به دلیل اهمیت آمادگی نیروگاه برای پیک ۱۴۰۰ و نیز عمر بالای ۵۰ سال آن، تلاش کردیم علاوه بر انجام به‌موقع تعمیرات دوره‌ای، هرگونه اشکالی در تجهیزات نیروگاه را به‌سرعت رفع کرده و آن را آماده نگه داریم. در همین مدت همکاران ما در واحدهای بهره‌برداری و تعمیرات به‌رغم شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن به‌صورت شبانه‌روزی تلاش کردند مشکلات واحدها را حل کنند و در این دوران برخی از همکاران ما متاسفانه درگیر بیماری کرونا شدند. با این حال باز هم اجازه ندادیم کار متوقف شود یا سطح آمادگی نیروگاه کاهش یابد.
وی به اورهال واحد ۲ نیروگاه بعثت تا پایان اردیبهشت‌ماه و آمادگی هر سه واحد این نیروگاه برای پیک مصرف امسال اشاره کرد و گفت: شرکت مادرتخصصی تولید برق حرارتی برای نوسازی نیروگاه بعثت، در پایان سال گذشته قرارداد ساخت واحد جدیدی را با شرکت مپنا مبادله کرده است. بر این اساس امور حقوقی مربوط به ساخت یک بلوک کلاس F (سیکل ترکیبی) امضا شده و منتظر تاییدیه سازمان محیط‌زیست هستیم. به‌محض صدور این تاییدیه، شرکت مپنا کار احداث واحد جدید را شروع خواهد کرد. این شرکت متعهد شده در یک بازه دوساله این توربین کلاس F ملی را که اولین توربین ملی ایرانی محسوب شده و با طراحی این شرکت ساخته شده، برای اولین بار در نیروگاه بعثت نصب کند.
نیروگاه بعثت در ۱۴۰۰
مدیرعامل نیروگاه بعثت اصلی‌ترین برنامه نیروگاه بعثت برای سال ۱۴۰۰ را حفظ حداکثر آمادگی برای پیک امسال دانست و افزود: با توجه به اینکه ما زمستان سال ۹۹ را به دلیل کمبود گاز با خاموشی‌های مقطعی پشت سر گذاشتیم و به‌ناچار زمانی که باید به اورهال نیروگاه اختصاص می‌دادیم را در این پیک زمستانی از دست دادیم و همین مساله روند تعمیرات نیروگاه‌ها را دچار اختلالات جدی کرد. به همین دلیل کار ما برای حفظ آمادگی نیروگاه کمی دشوارتر از سال‌های گذشته بود. وی در پایان خاطرنشان کرد: مساله دیگری که نمی‌توان از نظر دور داشت این است که کمبود منابع مالی همچنان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات نیروگاه‌ها محسوب می‌شود. همین مساله کار ما را برای تامین قطعاتی که معمولا قیمت‌های بسیار بالایی دارند، دشوارتر کرده و هزینه تامین تجهیزات نیروگاهی را به‌شدت افزایش داده است. بر این اساس به نظر می‌رسد اگر مشکلات مالی نیروگاه‌ها تا حدی حل شود، راه برای توسعه صنعت نیروگاهی کشور هموار خواهد شد.
