طرح بزرگ «قبض سبز» که در آن حذف کامل قبوض کاغذی ظرف مدت حدود سه‌ماه محقق شد، با بازتعریف معماری سامانه‌های خدمات مشترکین و ایجاد زیرساخت یکپارچه در کشور و برمبنای اطلاعات موجود در این سامانه‌ها و تلفیق آنها با اطلاعات تماس بیش از ۳۶ میلیون مشترک برق به نتیجه رسید. دستاوردهای این طرح عبارتند از: ایجاد زیرساختی برای ارتباط مکانیزه با مشتریان برق و زمینه‌ساز توسعه مفاهیم «مشتری هوشمند»؛ جلوگیری از اتلاف سالانه بالغ بر ۱۱۰۰ تن کاغذ برای چاپ بیش از ۲۲۰ میلیون قبض برای ۳۶ میلیون مشترک برق (معادل حدود ۷ میلیون دفترچه)؛ حذف هزینه چاپ و توزیع معادل ۱۱۰میلیارد تومان؛ افزایش بهره‌وری نیروی انسانی با به‌کارگیری نیروهای توزیع قبض در سایر بخش‌های توزیع برق؛ کاهش دوره وصول مطالبات؛ کاهش آلودگی هوا به دلیل حذف ترددهای غیرضروری و جلوگیری از قطع سالانه ۱۲هزار اصله درخت.

همچنین طرح «هما» (هوشمندسازی مراکز اتفاقات) براساس تجارب به‌دست آمده از چندین سال توسعه مراکز تماس مشتریان و با ایجاد ارتباط مستقیم بین سامانه‌های مدیریت اتفاقات، خودروهای عملیاتی، سامانه اطلاعات مکانی، سامانه‌های خدمات مشترکین و... این امکان را فراهم کرد تا با حذف اپراتور، کیفیت و سرعت پاسخگویی به درخواست‌های مشتریان تا حد زیادی بهبود یابد و بخش عمده‌ای از پردازش‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به سامانه‌های هوشمند محول شود تا از این طریق، کارآیی فرآیند افزایش یابد.

در این طرح امکان شناسایی موقعیت مشترکین در شبکه برق از طریق سامانه‌های اطلاعات مکانی(GIS)، شناسایی خاموشی‌های بابرنامه و بی‌برنامه در شبکه تا اعلام حادثه و اعزام خودروهای عملیاتی به محل حادثه (از طریق سامانه موقعیت‌یاب مکانی)، تماما به‌صورت مکانیزه، هوشمند و بدون دخالت اپراتورهای انسانی فراهم شده‌است.

طرح «فهام» هم که در سال‌های قبل با هدف نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکین دیماندی مصارف سنگین در فاز اول تعریف و اجرای آن آغاز شده بود، به سرعت دنبال شد و با رشد قابل‌توجهی بیش از۹۰ درصد این مشترکان را تحت پوشش قرارداد. فاز دوم این طرح با عنوان کنتورهای فهام۲ برای مشترکان غیردیماندی با اتکا بر توانمندی داخلی و مطابق با نیازهای کشور تعریف و اسناد و مشخصات فنی آن منتشر و ابلاغ شد. خوشبختانه با همت تولیدکنندگان داخلی، این کنتورها به تولید انبوه رسیده و جهش جدید بخش توزیع برق برای هوشمندسازی کنتورها درشرف وقوع است. کنتورهای هوشمند طیف وسیعی از اطلاعات (از قبیل مقادیر انرژی در بازه‌های زمانی و مولفه‌های مختلف، پارامترهای کیفیت برق مانند سطح ولتاژ تحویلی، زمان‌های قطع و وصل برق و...) را فراهم می‌کنند که می‌توانند نقش بسیار مهمی در تکمیل فرآیندهای هوشمندسازی و ارتقای سطح کیفیت خدمات به مشتریان برق ایفا کنند. این کنتورها نقش مهمی در مدیریت اوج بار سال‌های ۹۸ و ۹۹ داشتند. علاوه بر طرح‌های گفته شده، طرح «سیما» بستر مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های توزیع برق برمبنای شاخص‌های مختلف فنی و مدیریتی فراهم کرده و با دسترسی سیستماتیک به منابع اطلاعاتی مختلف بخش توزیع برق و پردازش آنها، امکان شناخت دقیق از نقاط قوت و زمینه‌های بهبود را برای مدیران شرکت‌های توزیع برق و همچنین نظارت‌های حاکمیتی فراهم کرده است. برای اجرای دقیق و موثرتر این طرح، مرکز پایش شاخص‌های استراتژیک در توانیر ایجاد شد که در آن امکان ارزیابی روزانه و برخط شرکت‌ها از طریق ارتباط مستقیم با دیگر سامانه‌های مستقر در این شرکت‌ها فراهم شده و نتایج آن به صورت یک داشبورد تحلیلی در نمایشگرهای این مرکز ارائه می‌شود. مستندی با عنوان «سیمای شرکت‌های توزیع برق» با ارزیابی و تحلیل ۲۰ شاخص مختلف فنی و مدیریتی، براساس اطلاعات عملکرد سال ۹۸ شرکت‌های توزیع برق تهیه و منتشر شد. طرح «مدیریت بار و انرژی» هم در دوسال ۹۸ و ۹۹ کمک شایانی به عبور موفق از پیک بار تابستان کرد و باعث شد تا به‌رغم مشکلات جدی ناشی از رشد بار و کمبود منابع تولید، زمینه مشارکت گسترده مشترکان فراهم شود و با انسجام بین بخش‌های مختلف تولید، انتقال، توزیع و مصرف، بدون ایجاد خاموشی برای عموم مشترکان، صرفا با جلب مشارکت صنایع و استفاده از ظرفیت‌های آنها در مدیریت و جابه‌جایی بار، این روزهای بحرانی به خوبی سپری شوند. در سال ۱۳۹۸ جابه‌جایی بار به میزان ۴۱۶۸ مگاوات و در سال ۱۳۹۹ نیز جابه‌جایی و کاهش اوج بار به میزان ۵۶۶۰ مگاوات صورت گرفت که رکورد ۷/ ۹ درصدی در مدیریت پیک به همراه داشت. نقش هوشمندسازی در این برنامه، عبارت بود از توسعه انواع سامانه‌های پایش بار، در رده‌های مختلف تولید در نیروگاه‌ها، صادرات و واردات، مصارف صنایع، مصارف کل در شرکت‌های توزیع و برق منطقه‌ای و... که با استفاده از آنها امکان تعامل دوجانبه با کلیه حوزه‌های ذی‌ر‌بط فراهم و مشارکت همگان در مدیریت پیک میسر شد. همچنین طرح «چاوش» با هدف پایش و بهبود وضعیت ولتاژ تحویلی به مشتریان تعریف شد. در این طرح، میزان ولتاژ تحویلی در هنگام قرائت دوره‌ای کنتورها اندازه‌گیری و پردازش شده و درصورت مشاهده مشکل در سطح ولتاژ، بدون نیاز به شکایت مشترک برق، اقدامات اصلاحی به صورت پیشگیرانه توسط شرکت‌های توزیع برق صورت می‌گیرد. این طرح ضمن افزایش میزان رضایت مشترکان، کاهش تلفات فنی را نیز درپی داشته است. در آخرین ارزیابی صورت‌گرفته از شاخص مربوط به این طرح، بیش از ۹۸ درصد ولتاژ تحویلی در محدوده قابل پذیرش قرار دارد که رشد ۷ درصدی را نسبت به ابتدای اجرای طرح نشان می‌دهد.  «مدیریت هوشمند تلفات انرژی» نیز یکی از برنامه‌های مهم بخش توزیع برق است که بر پایه تحول دیجیتال و هوشمندسازی شکل جدیدی به خود گرفته و با کیفیت و دقت بیشتری نسبت به قبل در دست پیگیری است. با بهبود سطح تلفات و کاهش آن تا مقادیر زیر ۱۰ درصد و تک‌رقمی شدن برای اولین‌بار در کشور، لازم است جهت حفظ این میزان و بهبود آن، دقت اندازه‌گیری افزایش یابد و تلفات به تفکیک حوزه‌های کوچک‌تر (در سطح ایستگاه‌های فوق‌توزیع، فیدرهای توزیع، شهرک‌های مسکونی یا صنعتی و...) محاسبه و برای هریک راهکارهای جداگانه‌ای اتخاذ شود. خوشبختانه با فراهم شدن بسترهای اطلاعاتی در شرکت مدیریت شبکه برق ایران و شرکت‌های توزیع برق، انجام اینگونه پردازش‌ها امکان‌پذیر شده و هوشمندسازی در مقوله پایش و بهبود تلفات نیز تاثیر قابل‌توجهی داشته است. با این اقدامات، در سال ۹۹ نیز همچنان تلفات در سطح زیر ۱۰ قرارداشته و بهبود مناسبی نیز نسبت به سال قبل ایجاد شد.

 

 

اخبار مرتبط