جان گرفتن مشروط «آلومینیوم‌المهدی»
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» آلومینیوم المهدی درحال‌حاضر یکی از بازیگران اصلی صنعت آلومینیوم کشور محسوب می‌شود. کارخانه‌ای که واگذاری آن به بخش خصوصی حواشی بسیاری داشت، اما پس از کش‌وقوس‌های واگذاری و با تغییر چندباره مدیریتی این بار آلومینیوم‌المهدی بر ریل جهش تولید قرار گرفته تا بتواند سال‌های از دست رفته را جبران کند.
شرکت آلومینیوم المهدی در سال گذشته تولید شمش آلومینیوم را ۲برابر کرد. درواقع المهدی میزان تولید از ۸۸ هزار تن در سال ۹۸ را به بیش از ۱۸۰ هزار تن در سال ۹۹ رساند. این رشد برای شرکتی که سال‌ها با زیان دست و پنجه نرم می‌کرد، اتفاقی بزرگ محسوب می‌شود.
المهدی در سالی که گذشت از ۷۰درصد ظرفیت اسمی خود (۲۵۴ هزار تن) استفاده و ۳۸هزار تن شمش خود را صادر کرد. بدون شک جهش نرخ ارز و حضور در بازارهای صادراتی نقش مهمی در درآمدهای این شرکت ایفا کرد اما مساله مهم آن است که المهدی چطور از یک شرکت زیان‌ده توانست در سال گذشته به جهش دوبرابری تولید برسد. در ادامه این گزارش به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
صنعت آلومینیوم در ایران
در حال حاضر صنعت آلومینیوم ایران از نظر ظرفیت تولید، ۴ بازیگر اصلی دارد. آلومینیوم جنوب (سالکو) با ظرفیت اسمی۳۰۰ هزار تن که امروز ۱۰۰ هزار تن تولید می‌کند، آلومینیوم المهدی و هرمزال با ظرفیت اسمی ۲۵۴ هزار تن که حدود ۱۶۰تا ۱۷۰ هزار تن تولید دارد، ایرالکو با ظرفیت اسمی۱۸۰ هزار تن که ۱۶۰ هزار تن تولید دارد و در نهایت آلومینیوم جاجرم که با ۷۰ دیگ وارد مدار تولید شده است. این در حالی است که ۱۱ هزار واحد صنفی خریدار محصول تولیدشده در این واحدها هستند تا شمش تولیدی را به محصولات پایین‌دستی تبدیل کنند. امروز مصرف داخلی آلومینیوم شامل بیلت، مفتول و ورق است، البته رکود در بازار این روزها حاکم شده است، اما با شکوفایی اقتصاد، رفع تحریم و همچنین کنترل بیماری کرونا مصرف کشور به یک‌میلیون تن می‌رسد که در چنین شرایطی یا باید تولید شمش در کشور افزایش یابد یا آنکه نیاز باقی‌مانده از مسیر واردات تامین شود.
اما نباید فراموش کرد، تولید آلومینیوم در ایران با توجه به کمبود ذخایر بوکسیت و تبدیل آن به آلومینا، کاری دشوار و هزینه‌بر خواهد بود. البته با توجه به اینکه صنعت آلومینیوم جزو صنایع انرژی بر است، در اختیار داشتن برق به کمک تولیدکنندگان این محصول آمده است.
هرچند در اختیار داشتن آلومینا فاکتور اصلی صنعت آلومینیوم است، اما امروز دیده می‌شود امارات متحده عربی با سرمایه‌گذاری در گینه و واردات ۵میلیون تن بوکسیت و تولید ۲میلیون تن آلومینا موفق به تولید یک‌میلیون تن تولید آلومینیوم شده و به سرعت در حال توسعه حضور خود در بازارهای جهانی است.
حال در این میان که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به دنبال توسعه صنایع مختلف معدنی از جمله آلومینیوم هستند، واحدهای بزرگ تولیدکننده این محصول در ایران با مشکلات دیگری در کنار تامین مواد اولیه دست و پنجه نرم می‌کنند. آلومینیوم المهدی که در طرح توسعه خود هرمزال را احداث کرد و باتوجه به موقعیت جغرافیایی خود می‌تواند فرصت خوبی برای صادرات در اختیار داشته باشد، ابتدا زیان‌ده شد و پس از آن در مسیر پر پیچ‌وخم خصوصی‌سازی قرار گرفت که خود حواشی فراوانی به همراه داشت. اما در نهایت در سال ۱۳۹۷ شانس به المهدی رو کرد تا بتواند بار دیگر خود را احیا کند.
سکان هدایت المهدی در دست مپنا
بهمن ۹۷ پس از اتفاقات رخ‌داده در المهدی و عدم اجرای تعهدات خریدار قبلی، گروه مپنا به‌طور رسمی سکان هدایت این مجموعه را با مستقر کردن نماینده خود در این مجتمع به‌دست گرفت.
نباید این موضوع را فراموش کرد که گروه مپنا وارد حوزه‌هایی می‌شود که در آن درآمد وجود داشته باشد. چنین نگاهی در مجموعه مپنا روزنه‌های امید را به روی المهدی باز کرد تا نسبت به آینده خوش‌بین باشند.
در واقع مپنا با سیاست جدید راه را برای توسعه المهدی هموار کرد.
سیاست‌های مپنا برای احیای دوباره المهدی
اصلی‌ترین موضوعی که باعث شد مپنا در احیای المهدی عملکرد موفقی داشته باشد، استفاده از مدیران کارآمد در این مجتمع بود. مپنا پس از آنکه به صورت رسمی‌هدایت آلومینیوم المهدی را به دست گرفت در اولین اقدام حقوق کارکنان را تامین کرد و پس از آن مدیران قدیمی و با تجربه را به چرخه فعالیت کارخانه بازگرداند.
بدون شک نیروی انسانی نقش مهمی در توسعه کار خواهد داشت و تامین خواسته‌های آنها می‌تواند تاثیر مستقیم بر جهش تولید تولید دارد. در نتیجه مپنا با ورود به این بخش مقدار زیادی از اهداف خود برای احیای کارخانه را به نتیجه رساند.
از سویی دیگر ثبات در مدیریت از نکات مهم دیگری بود که مورد توجه خریدار جدید المهدی قرار گرفت زیرا بی‌ثباتی و تغییرات متعدد مدیران ضربه سختی به نقشه‌راه مجموعه‌های بزرگ تولیدی وارد می‌کند.
تغییر دولت زنگ خطری برای المهدی
هرچند مپنا در دوسال اخیر موفق به اقدامات مثبتی در المهدی شد و این مجموعه توانست در سال گذشته تولید خود را افزایش دهد، اما فراموش نکنیم مپنا مجموعه‌ای نیمه خصوصی - نیمه دولتی است و با تغییر دولت ممکن است تغییراتی در مدیران آن و به دنبال آن در مجموعه‌های تحت اختیار صورت بگیرد.
در واقع تغییر دولت با انتخابات پیش‌رو می‌تواند چالشی جدی برای مجموعه المهدی که در ابتدای مسیر احیای خود است، تلقی شود. شاید تغییر مدیریتی در واحدهای صنعتی کشور از اصلی‌ترین چالش‌هایی باشد که مشکلات زیادی را به همراه دارد. حضور مدیر کارآمد و تدوین نقشه راه درست می‌تواند علاوه بر نجات یک واحد تولیدی از تعطیلی، منجر به جهش تولید و توسعه فعالیت‌ها شود. حال نگاه سیاسی به مجموعه‌ها و حضور مدیران دولتی می‌تواند مسیر توسعه را طولانی‌تر کند یا با مشکلاتی همراه سازد.
به هر حال باید پذیرفت نگاه مدیران دولتی در مجموعه‌های دولتی با نگاه مدیران خصوصی کاملا متفاوت است. مدیران دولت برای مدت زمانی بر صندلی مدیریت تکیه می‌زنند، اما مدیر بخش‌خصوصی با تدوین نقشه راه و رسیدن به سوددهی جایگاه خود را تثبیت می‌کند، به همین دلیل با برگزاری انتخابات باید نگران المهدی بود.
عوامل خارجی به کمک المهدی آمدند
هرچند واگذاری المهدی به مپنا و حضور مدیران موفق توانست بار دیگر چرخ تولید را با سرعت بیشتری در این مجموعه بچرخاند، اما عوامل خارجی نیز بر رشد تولید و افزایش درآمد این شرکت اثرگذار بود.
سال گذشته رشد بی‌سابقه نرخ ارز برای واحدهای تولید فعال در بازار صادراتی اتفاقی بود که تاثیر خود را بر افزایش درآمدهای حاصل ثبت کرد. در واقع رشد نرخ ارز، به جان گرفتن دوباره آلومینیوم المهدی کمک کرد. از سویی دیگر قیمت‌های جهانی نیز با رشد همراه شدند که این موضوع هم برای المهدی خالی از لطف نبود.
البته باید به این موضوع اشاره داشت که با توجه به وارداتی بودن مواد اولیه برای صنعت آلومینیوم، سود زیادی به جیب تولیدکنندگان شمش نمی‌رود، تنها موضوعی که به تولیدکنندگان برای حضور در بازارها کمک می‌کند یارانه انرژی است. ۲۵ تا ۳۰ درصد قیمت تمام‌شده شمش آلومینیوم برای برق است و در صورتی که قیمت آن واقعی شود، محصول با قیمت بیشتری راهی بازار می‌شود که به نوعی توجیه اقتصادی آن کاهش می‌یابد.
