در آلومینای ایران صورت می‌گیرد
تلاش برای تکمیل زنجیره تولید آلومینیوم
اتکا به پتانسیل و توانمندی تولیدکنندگان فلزات اساسی از جمله مس، فولاد و آلومینیوم و زمینه‌سازی برای افزایش تولید آنها نه تنها می‌تواند زیرساخت‌های توسعه صنعتی را فراهم آورد، بلکه به کانالی مطمئن و قابل اطمینان برای ارزآوری و توسعه صادرات نیز بدل خواهد شد. مهندس تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران ضمن اشاره به این نکته که مناقصه احداث کارخانه آلومینا در سال ۱۳۷۰ و بر پایه ذخایر ۱۱ میلیون تنی بوکسیت که در جاجرم کشف شده بود، برگزار شد، اظهار کرد: در این مناقصه شرکت «تکنو اکسپورت‌چک» بر مبنای دانش فنی «ژیار» و شرکت مهندسی «خپوس» در مناقصه برنده شدند و تا سال ۷۹ کار احداث کارخانه آلومینا را به اتمام می‌رسانند. هر چند بخشی از کار باز هم نیمه‌تمام ماند و بلافاصله شرکت NFC چین انجام کار نهایی آن را عهده‌دار شد تا سرانجام بهره‌برداری از کارخانه آلومینای ایران به طور جدی در سال ۸۱ آغاز شد.
زارع در بازخوانی اولین تجارب شرکت تحت مدیریتش به شروع کار با بوکسیت هندی به دلیل شرایط بهتر آن اشاره کرد و افزود: در نهایت تیم فنی کارخانه به تدریج فراگرفتند که با بوکسیت‌های جاجرم هم کار کنند. به گونه‌ای که با اتکا به تلاش و دانش و تجربه فنی پرسنل شرکت، تولید 100 هزار تنی آلومینای ایران در سال‌های اخیر، به 250 هزار تن در سال رسیده است.
وی در خصوص توسعه فعالیت‌های شرکت تصریح کرد: در ادامه روند توسعه‌ای شرکت در سال 86 هم عملیات اجرایی کارخانه تولید فلز آلومینیوم کلید خورد که تا پایان سال 93 تقریبا 45 درصد پیشرفت فیزیکی داشت. از سال 93 و پس از اینکه مسوولیت کار را عهده‌دار شدم، پروژه تولید شمش آلومینیوم به یکی از اولویت‌های اصلی شرکت تبدیل شد که این مهم در طول چهار سال و تا سال 1397 عملیاتی شده و در نهایت به مرحله تولید رسید.
زنجیره تولیدات آلومینای ایران
مدیرعامل شرکت آلومینای ایران از تکمیل راه‌اندازی کلیه دیگ‌های تولیدی این شرکت تا پایان سال‌جاری خبر داد و خاطرنشان کرد: شرکت در حال حاضر با 55 دیگ کار تولید آلومینیوم را انجام می‌دهد و امیدواریم تا پایان سال ظرفیت تولیدی کارخانه را کامل کنیم. البته آلومینای ایران، علاوه بر فلز آلومینیوم، تولید بوکسیت و 250 هزار تن آلومینا را هم در دستور کار خود دارد.
وی در ادامه به تولید محصولاتی که در زنجیره تولید آلومینیوم می‌گنجد، اشاره کرد و افزود: یکی از این محصولات، آلفای آلومینا است که میزان تولید آن در این شرکت به 6 هزار تن رسیده و در سایر صنایع کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علاوه ما در آلومینای ایران با اتکا به دانش فنی و نیروی انسانی متخصص، تولید نوعی از هیدرات بسیار ریزدانه و خاص را به‌عنوان کُندسوز‌کننده آغاز کرده‌ایم. این محصول می‌تواند در لوله‌های پلی‌اتیلن، کابل‌های برق و هر تجهیز و کالای قابل اشتعال دیگری مورد استفاده قرار گیرد.
زارع تصریح کرد: تا امروز، این ماده که از تکنولوژی بالایی برخوردار است، به طور کامل وارداتی بوده و اکنون با تکمیل این خط تولید ما می‌توانیم بخش عمده‌ای از نیاز داخلی کشور را تامین کنیم. این پروژه تاکنون 60 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و امیدواریم در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مرحله تولید برسد. نکته اینجاست که با توجه به اینکه ما این محصول را با اتکا به محصولات میانی فرآیند آلومینا تولید می‌کنیم، تولید آن به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارد و در نهایت با قیمت اقتصادی‌تری به صنعتگران داخلی عرضه می‌شود. این نوع هیدرات ارزش افزوده‌ای بسیار بالا و معادل سه برابر ارزش افزوده محصول آلومینا را دارد و می‌تواند در فاز یک بخشی از نیاز صنایع کشور را تامین کند.
چشم‌انداز آلومینای ایران در سال 99
زارع در خصوص برنامه‌های شرکت تحت مدیریتش تا پایان سال‌جاری ضمن اشاره به افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم از 2300 تن ماهانه تا 3100 تن، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، تامین خوراک کارخانه، بوکسیت و استفاده حداکثری از ظرفیت بسیار بالا و معادن غنی کشور در این حوزه است. ما تلاش می‌کنیم علاوه بر توسعه و تجهیز معادن، برنامه‌های اکتشافی مستمر را نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات شرکت در حوزه معدن پیگیری کرده و تجهیز و آماده‌سازی معادن را به شکلی مداوم در دستور کار خود قرار دهیم.
وی در ادامه افزود: با وجود مشکلات ایجاد شده برای معدن تاش به دلایل غیرمنطقی زیست‌محیطی، کاهش 15 هزار تنی تولید شرکت و از دست رفتن 50 درصد از خوراک کارخانه، ما ناگزیر به آماده‌سازی سایر معادن این شرکت هستیم. البته در این مسیر با مشکلات جدی مواجه هستیم که عمده‌ترین آنها باطله‌برداری بسیار بالای این معادن است، به طوری که ما در همه معادن به جز تاش به ازای هر یک تن بوکسیت ناگزیر به 40 تن باطله‌برداری هستیم که این مساله هزینه‌های قابل توجهی را به شرکت تحمیل کرده است.
راهبردهای توسعه تولید در آلومینای ایران
زارع به افزایش سطح فنی و دانش مهندسی شرکت آلومینای ایران اشاره کرد و گفت: با اتکا به همین ظرفیت‌ها، امروز قادر به تولید آلومینای باکیفیت از بوکسیت‌هایی باکیفیت پایین هستیم. البته همچنان درصدد حل مشکل معدن تاش و بازگرداندن ظرفیت تولیدی این معدن به کارخانه هستیم، اما تلاش می‌کنیم فرصت‌های پیش رو را نیز از دست ندهیم. وی تعطیل شدن معدن تاش را مهم‌ترین چالش کنونی شرکت آلومینای ایران دانست و تصریح کرد: با وجود اینکه تعطیلی این معدن آسیب قابل توجهی به شرکت ما وارد کرد، اما با تکیه بر تلاش‌های صورت گرفته توانستیم ظرفیت ذخیره قطعی شرکت را به حدود 41 میلیون تن در بوکسیت دیاسپوریک برسانیم. به علاوه اکتشاف‌های این مجموعه در زون زاگرس، البرز، شمال استان سمنان، منطقه جاجرم و استان خراسان شمالی به صورت جدی در حال پیگیری است.
وی به تحریم‌ها به عنوان مانع جدی برای عملیاتی کردن برنامه‌های شرکت آلومینای ایران اشاره کرد و گفت: آلومینا یک کالای استراتژیک در ایران و جهان محسوب می‌شود و استفاده از ظرفیت‌های داخلی کشور برای تولید آن یک الزام غیرقابل چشم‌پوشی به منظور دستیابی به توسعه است. در شرایطی که بیش از 80 درصد نیاز داخلی کشور به آلومینا از محل واردات تامین می‌شود، تدوین سیاست‌های صحیح اقتصادی به منظور تکمیل زنجیره آلومینیوم و بهره‌برداری بهینه و منسجم از ظرفیت‌های کشور در این حوزه بسیار ضروری است.
چرایی تعطیلی معدن تاش
مدیرعامل شرکت آلومینای ایران مساله مطرح شده ایجاد آلودگی آب منطقه توسط معدن تاش را مهم‌ترین عامل تعطیلی معدن تاش عنوان کرد و افزود: اداره کل محیط‌زیست استان سمنان به دلیل آلودگی آب آن منطقه، از شرکت آلومینای ایران شکایت کرد که پس از آنالیز و نمونه‌برداری آب‌های اطراف معدن توسط کارشناس‌های زبده محیط‌زیست، موضوع آلودگی آب منطقه کاملا رد شده است و دادگاه استان در نهایت رای را به نفع شرکت آلومینای ایران صادر کرده و این شرکت از این اتهام تبرئه شد. البته نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه شود این است که ذات معدنکاری «تخریب» است، از این رو استخراج معادن به هر حال با ایجاد تخریب‌هایی در طبیعت همراه است که این امر در تمام معادن دنیا غیرقابل اجتناب محسوب می‌شود که در مقابل باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که شرکت‌هایی نظیر آلومینای ایران جزو پیشرانان توسعه صنعتی کشور محسوب می‌شوند.
وی تاکید کرد: ما به هیچ عنوان ایجاد آلودگی در هوا یا آب و مشکلات زیست‌محیطی برای حیوانات را در پروسه استخراج معدن تاش تایید نمی‌کنیم. از این رو به نظر می‌رسد حل این مشکلات، بیش از هر چیز در گرو بازنگری این مسائل با اتکا به نگاه کارشناسی و دقیق است. در غیر این صورت تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای نه تنها به معادن، بلکه به کلیه صنایع مصرف کننده محصولات ما نیز آسیب‌های جدی و غیرقابل جبران وارد می‌کند.
در محاصره چالش‌ها
مدیرعامل شرکت آلومینای ایران به نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات فعالان این صنعت اشاره کرد و گفت: نبود فهرست بها برای بخش معدن در سازمان برنامه، عملا بخش قابل توجهی از هزینه‌های ناشی از افزایش نرخ ارز را به ما و شرکت‌های پیمانکاری معدن تحمیل می‌کند. عدم چاره‌اندیشی برای این مساله در نهایت می‌تواند باعث توقف فعالیت شرکت‌های پیمانکاری معدن شده و به روند تولید فلزات اساسی آسیب جدی وارد خواهد کرد. وی در ادامه افزایش هزینه‌های اکتشاف و تولید به دنبال جهش بی‌سابقه قیمت ارز را یادآور شد و تصریح کرد: یکی دیگر از چالش‌های جدی ما، لزوم صادرات به منظور تامین ارز برای واردات مواد اولیه مورد نیاز است. از سویی به دلیل تحریم‌ها، عملا امکان مبادلات مالی وجود ندارد و به جای ارزآوری از محل صادرات ناگزیر به مبادله کالا به کالا هستیم. از این رو این پروسه بسیار دشوار بوده و گاه فرصت‌های صادراتی را از بین برده است که امیدواریم هر چه زودتر این شرایط نیز تغییر کند.
