ایفای مسوولیت اجتماعی شرکتی از بستر خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها
همکاری شرکت‌‌‌ها با خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها مستلزم این است که هم شناخت شرکت‌‌‌ها و هم شناخت خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها از مفهوم مسوولیت اجتماعی توسعه یابد. شرکت‌‌‌ها باید متوجه شوند که بدون اجرای این مسوولیت، توان رقابت در بازار را از دست خواهند داد.
آنها همچنین نیاز دارند درک درستی از مسائل، معضلات و آسیب‌‌‌های اجتماعی داشته باشند تا بتوانند برای حل این معضلات، با یک خیریه یا سمن همکاری کنند. در طرف مقابل، خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها نیز متقابلا باید درک خود را نسبت به مفهوم مسوولیت اجتماعی شرکتی ارتقا دهند و درباره ابعاد مختلف قانونی، اخلاقی، زیست‌‌‌محیطی و اثربخشیِ مسوولیت اجتماعی، دانش کافی داشته باشند.
مهم‌‌‌ترین مزیت همکاری شرکت با خیریه و سمن این است که هر یک از خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها در حوزه تخصصی فعالیت خودشان، به واسطه سال‌‌‌ها فعالیت میدانی، اطلاعاتی دقیق و عمیق نسبت به مسائل و معضلات اجتماعی کسب کرده‌‌‌اند و چنانچه شرکت اقتصادی با مطالعه و آگاهی پیشینی نسبت به یک مساله اجتماعی، به همکاری با یک خیریه و سمن مبادرت ورزد، احتمال اثربخشی اجتماعی و حل مساله بالا می‌‌‌رود.
همچنین اختصاص منابع مالیِ مسوولیت اجتماعیِ شرکت به پروژه‌‌‌هایی که خیریه و سمن آن را راهبری می‌‌‌کند، این مزیت را نسبت به پیمانکاران غیر خیریه دارد که خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها علاوه بر اطلاعات و اشراف نسبت به ابعاد مختلف مسائل اجتماعی، از انگیزه بالا، دغدغه اجتماعی و روحیه داوطلبانگی برخوردارند.
رابطه سمن‌‌‌ها و شرکت‌‌‌ها صرفا به حمایت مالی محدود نمی‌‌‌شود، بلکه باید به مشارکت استراتژیک تبدیل شود. برای مثال، شرکت‌‌‌ها می‌‌‌توانند با تسهیل دسترسی خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها به امکاناتی مانند آموزش، پژوهش و زیرساخت‌‌‌های فیزیکی، ایفای مسوولیت اجتماعی خود را عملی کنند.
در یک همکاری متقابل، شرکت‌‌‌ها می‌‌‌توانند از آموزش‌‌‌ها و مشاوره‌‌‌های کارشناسان خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها در زمینۀ مسائل اجتماعی و شناخت اولویت‌‌‌های کار خیر بهره‌‌‌مند شوند و خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها نیز می‌‌‌توانند مهارت‌‌‌های مذاکره، گزارش‌‌‌نویسی حرفه‌‌‌ای و اصول شراکت را از شرکت‌‌‌ها بیاموزند. خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها برای جلب توجه مدیران کسب‌‌‌وکارها به مسوولیت اجتماعی، می‌‌‌توانند در همکاری با شرکت‌‌‌های موفق به برگزاری نشست‌‌‌های علمی و نمایشگاه‌‌‌های مشترک اقدام کنند.
به منظور ارتقای همکاری مطلوب میان شرکت‌‌‌های اقتصادی و خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها شرایطی باید مهیا باشد و الزاماتی تامین شود. نخستین الزام، استقلال خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها از شرکت‌‌‌های تجاری و بخش دولتی است تا بتوانند بدون وابستگی مالی یا اداری و صرفا مبتنی بر ظرفیت مردم‌‌‌نهاد، نقش مطالبه‌‌‌گری و خیرخواهانۀ خود را ایفا کنند. در غیر این صورت، زمینه‌‌‌های فساد مانند پولشویی و فرار مالیاتی به وجود می‌‌‌آید.
اعتمادسازی از طریق شفافیت مالی و عملکردی نیز برای ایجاد همکاری بین شرکت‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها ضروری است. یک خیریه یا سمن باید مطمئن باشد که شرکت اقتصادیِ طرف همکاری، تخلف، بدهی بزرگ و فرار مالیاتی ندارد و شرکت اقتصادی نیز متقابلا باید اطمینان حاصل کند که خیریه، منابع را هدر نمی‌‌‌دهد و پولشویی نمی‌‌‌کند.
علاوه بر این، وجود یک نهاد ناظر برای جلوگیری از فساد و اطمینان از عملکرد صحیح دو طرف اهمیت دارد. پایبندی به رعایت قوانین و مقررات نیز از دیگر الزامات است. برنامه‌‌‌ریزی و اهداف مشخص در همکاری بین سمن‌‌‌ها و شرکت‌‌‌ها، ارتقای شبکه‌‌‌سازی بین سمن‌‌‌ها و خیریه‌‌‌ها، رواج نوع‌‌‌دوستی در جامعه، آشنایی آحاد جامعه با مفهوم نیکوکاری و آشنایی بیشتر شرکت‌‌‌ها با مسوولیت اجتماعی موضوعاتی هستند که می‌‌‌توانند این همکاری را توسعه دهند. مداخله‌‌‌گران سیاستی نیز نقش مهمی در تسهیل یا کندی روند شکل‌‌‌گیری همکاری شرکت‌‌‌ها با خیریه‌‌‌ها در زمینه مسوولیت اجتماعی دارند.
چنانچه دولت بتواند ناظری واحد و پاسخگو نسبت به عملکرد خیریه‌‌‌ها معرفی کند و بانک جامعی از اطلاعات آنلاین خیریه‌‌‌ها فراهم آورد و این سامانه به طور شفاف در اختیار جامعه قرار داشته باشد، شرکت‌‌‌های اقتصادی با خیالی آسوده‌‌‌تر نسبت به همکاری با موسسات خیریه و انتخاب همکار از میان آنها اقدام خواهند کرد.
از سوی دیگر چنانچه صدور یا تمدید مجوز خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها تسهیل شود و تعداد کمّی و کیفی آنها افزایش پیدا کند و نقش آنها در ساختار سیاستگذاری اجتماعی پررنگ باشد، انگیزه بالایی برای تعریف پروژه‌‌‌های حل مساله اجتماعی و جلب حمایت‌‌‌های شرکت‌‌‌های موفق اقتصادی خواهند داشت.
برخی از الزاماتی که برشمرده شد، در حال حاضر محقق شده‌‌‌اند، اما نیاز به ارتقا دارند و هرچه عزم و انگیزۀ شرکت‌‌‌ها و خیریه‌‌‌ها و سمن‌‌‌ها برای همکاری با یکدیگر بیشتر باشد، زمینه‌‌‌های محیطی نیز ناگزیر از ارتقا خواهند بود.
* عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شاهرود
این مطلب به سفارش پایگاه خبری تحلیلی «خیر ایران» نوشته شده است.
