آمار کنون‌بینی بخش‌های اقتصاد در مهرماه اعلام شد
ریزش پاییزی پیش‌نگر رشد
رشد اقتصادی به افزایش تولید کالاها و خدمات در یک اقتصاد طی یک دوره مشخص گفته می‌شود. این مفهوم اغلب به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی برای اندازه‌گیری سلامت و پیشرفت اقتصادی کشورها استفاده می‌شود. با وجود اینکه دو نهاد اصلی و معتبر در ارائه آمارهای اقتصادی کشور، یعنی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، هنوز آمارهای رسمی مرتبط با رشد اقتصادی فصل تابستان و همچنین مهرماه را منتشر نکرده‌اند، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در گزارشی، تخمین خود از وضعیت رشد اقتصادی در این بازه زمانی را اعلام کرده است.
این اقدام می‌تواند تصویری کلی از روندهای اقتصادی کشور در ماه‌های اخیر را برای تصمیم‌گیری بهتر فعالان اقتصادی و سیاستگذاران فراهم کند و تا حدودی این خلأ اطلاعاتی را پر کند. مرکز پژوهش‌های مجلس و پژوهشکده پولی و بانکی اخیرا با استفاده از چارچوب پیش‌بینی مبتنی بر کنون‌بینی (Nowcasting)، تخمین‌هایی از رشد اقتصادی ارائه کرده‌اند. کنون‌بینی در علم اقتصاد به فرآیند پیش‌بینی وضعیت گذشته، حال حاضر و آینده نزدیک یک شاخص اقتصادی اشاره دارد و ابزاری موثر برای ارزیابی سریع تحولات اقتصادی به شمار می‌رود.
براساس برآوردهای پژوهشکده پولی و بانکی، تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه منتهی به مهر ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال گذشته 2.2درصد رشد داشته است. این در حالی است که نرخ رشد ثبت‌شده در تابستان ۱۴۰۳ معادل 3.1درصد بود. به‌عبارتی رشد تولید ناخالص داخلی سه‌ماهه منتهی به مهر نسبت به تابستان، کاهش را تجربه کرده است.
نگاهی به جزئیات رشد
براساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، رشد بخش خدمات در سه‌ماهه منتهی به مهر 1403، برابر 2.4درصد برآورد شده است؛ به طوری که رشد بخش خدمات برای مهرماه معادل 2.4درصد بوده است. این در حالی است که این آمار برای فصل تابستان 3.3درصد بود و روند کاهشی را در مهرماه تجربه کرده است.
برخی تحلیلگران معتقدند به طور کلی رشد بخش خدمات در تابستان به دلیل عوامل مختلفی مانند افزایش فعالیت‌های گردشگری و خدمات مرتبط با بخش کشاورزی به صورت موقت افزایش می‌یابد. این روند معمولا ناشی از تقاضای فصلی بالا و رونق کسب‌وکارهای وابسته به این حوزه‌ها در این دوره از سال است. به همین دلیل بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد بخش خدمات در سه‌ماهه منتهی به مهرماه نسبت به سه‌ماهه منتهی به شهریورماه با کاهش روبه‌رو شده است.
همچنین رشد بخش صنایع و معادن در مهر در محدوده منفی قرار دارد. رشد سه‌ماهه منتهی به مهر سال جاری برای این بخش معادل منفی 0.2درصد است. برخی تحلیلگران معتقدند کمبود برق و قطعی مکرر آن طی این دوره به صنایع و معادن کشور خسارت هنگفتی را وارد کرده است. به نظر می‌رسد چالش ناترازی برق یکی از دلایل رشد منفی بخش صنایع و معادن بوده است.
رشد سه‌ماهه منتهی به مهر 1403 در بخش کشاورزی برابر 2.6درصد برآورد شده است. این در حالی است که در گزارش قبلی کنون‌بینی پژوهشکده پولی و بانکی رشد سه‌ماهه منتهی به شهریور 1403 در بخش کشاورزی معادل 1.9درصد برآورد شده بود. به عبارت دیگر، روند رشد بخش کشاورزی در مهرماه نشان‌دهنده یک مسیر صعودی بوده است.
این افزایش به طور عمده به دلیل افزایش میزان بارندگی‌ها در این بازه زمانی رخ داده است که شرایط مساعدتری را برای تولیدات کشاورزی فراهم کرده است. بهبود بارش‌ها منجر به رشد عملکرد و در نتیجه افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی شده است. با توجه به این شرایط، پیش‌بینی می‌شود رشد مثبت بخش کشاورزی تا پایان سال نیز ادامه یابد.
همچنین رشد تولید نفت ایران در اکتبر نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۵درصد بوده است. این در حالی است که در سه‌ماهه اول و دوم سال ۱۴۰۳، این رشد به‌ترتیب حدود ۲۰ و 9.7درصد ثبت شده بود. در نتیجه برآوردها نشان می‌دهد رشد ارزش افزوده این بخش در سه‌ماهه منتهی به مهر به 6.9درصد کاهش پیدا است. به طور کلی رشد سه‌ماهه منتهی به مهر 1403 فقط در بخش کشاورزی نسبت به سه‌ماهه منتهی به شهریور افزایشی بوده است.
کاهش اثر رشد نفتی
با ورود بایدن به کاخ سفید در سال 1400 تولید و صادرات نفت در ایران افزایش یافت و در اسفند 1401با توافق ایران و عربستان تقویت شد. این در حالی است که با گذشت زمان، اثر رشد نفتی در حال خروج از آمارهای رشد است. از نظر تحلیلگران به همین دلیل رشد کل در حال کاهش است و معتقدند کشور نیازمند موتور جدیدی برای رشد اقتصادی است. برای دستیابی به رشد اقتصادی مبتنی بر تولید غیرنفتی بازنگری در سیاست‌های داخلی و خارجی ضروری است. همچنین حرکت به سمت رفع دائمی تحریم‌های نفتی اقدامی کلیدی است که می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در وضعیت رشد اقتصادی ایجاد کند.
