مرکز آمار شاخص قیمت تولیدکننده بخش‌های مختلف اقتصادی را منتشر کرد
دو روند ناهمسوی تورم تولید
اهمیت شاخص تورم تولیدکننده
شاخص بهای تولیدکننده یا شاخص PPI Producer Price Index مانند شاخص بهای مصرفکننده (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی است که در بررسی روند سطح قیمت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که به منظور سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌ها محاسبه و منتشر می‌شود. از این رو، تاثیر قابلتوجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایهگذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازهگیری تغییرات قیمتهایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت میکنند.
به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبدا تولید را در نظر می‌گیرد. این شاخص به صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمدهفروشی کالاها یا قیمتهای تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی میدانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمدهفروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس میکند. اما اهمیت این شاخص در اقتصاد چیست؟ در ادبیات اقتصادی از این شاخص به عنوان یک شاخص پیشنگر یاد می‌شود؛ به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرفکننده مشاهده می‌شود.
از این رو از تغییرات شاخص بهای تولیدکننده به عنوان پیشگویی برای تورم عنوان میکنند. علاوه بر این، شاخص بهای تولیدکننده روند تغییرات قیمت‌ها را از دیدگاه تولیدکننده و خریدار در بخش‌های مختلف اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) نشان می‌دهد. این شاخص تاثیر قابلتوجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایهگذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازهگیری تغییرات قیمتهایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت میکنند.
به عبارت دیگر می‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبدا تولید را در نظر می‌گیرد. این شاخص به صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمدهفروشی کالاها یا قیمتهای تولیدکننده محاسبه می‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی میدانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمدهفروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس میکند. در ادبیات نظری اقتصاد، از این شاخص به عنوان یک شاخص پیشنگر یاد می‌شود. در واقع انتظار بر این است که تغییرات شاخص تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص مصرفکننده نیز منعکس شود. از طرف دیگر شاخص تولیدکننده می‌تواند نشان دهد که تولیدکننده در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور چه دیدی نسبت به تغییرات قیمت دارد.
آمار منقضی‌شده
به گفته کارشناسان آمارهای تورم تولیدکننده، به عنوان نشان‌دهنده هزینه تولید، یکی از متغیرهایی است که می‌توان آن را سیگنالی در رابطه با تورم در آینده محسوب کرد. هزینه‌های تولیدکننده به خاطر زمان‌بر بودن تغییر قیمت‌ها و هزینه‌های تغییر قیمت (Menu costs) به‌تدریج در بازار و برای مصرف‌کنندگان محسوس می‌شود. در شرایطی که تورم مصرفکننده تا آبان‌ماه اعلام شده است، به نظر می‌رسد اعلام آمارهایی که نمایانگر تورم پیشنگر هستند به نوعی نقض غرض است. تاریخ مصرف این آمارها منقضی شده است و این اقدام سازمان‌های منتشر‌کننده آمارهای اقتصادی که ماه‌هاست در حال تکرارشدن است از این منظر به شدت قابل‌انتقاد است. به گفته کارشناسان روند نزولی تورم فصلی تولیدکننده نشان‌دهنده چشم‌انداز نزولی تورم در ماه‌های آتی است؛ با‌این‌حال آمار تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده چشم‌اندازی برخلاف تورم فصلی در مقابل ما می‌گذارد که اجازه گرفتن نتیجه‌ای قاطع را از ما می‌گیرد.
بررسی بخش‌ها
در فصل تابستان 1402 درصد تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده تورم فصلی بخش صنعت نسبت به فصل قبل 7.1درصد است که در مقایسه با همین متغیر در فصل قبل 2.2واحد درصد کاهش داشته است. در این بخش بیشترین تورم فصلی با 20.3درصد مربوط به گروه «ساخت کُک و فراورده‌های حاصل از پالایش نفت» و کمترین تورم فصلی با 1.9درصد مربوط به گروه «ساخت سایر مصنوعات» است. درصد تغییرات شاخص تورم فصلی قیمت تولیدکننده در فصل تابستان ١٤٠٢ بخش خدمات 12.6درصد است که در مقایسه با همین متغیر در فصل قبل 3.1واحد درصد کاهش داشته است. در این فصل بیشترین تورم فصلی با 23.8درصد مربوط به گروه «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه» و کمترین تورم فصلی با 3.8 درصد مربوط به گروه «فعالیت‌های بیمه» است. درصد تغییرات شاخص تورم فصلی قیمت تولیدکننده در فصل تابستان 1402 بخش معدن 9درصد است که در مقایسه با همین متغیر در فصل قبل، 4.0 واحد درصد کاهش داشته است.
در این فصل بیشترین تورم فصلی با 9.3درصد مربوط به گروه «کانه‌های فلزی» و کمترین تورم فصلی با 4.8درصد مربوط به گروه «زغال سنگ» است. درصد تغییرات تورم فصلی شاخص قیمت تولیدکننده در فصل تابستان 1402 کل بخش برق نسبت به فصل قبل 9.7درصد است که در مقایسه با همین متغیر در فصل قبل، 22.1واحد درصد کاهش داشته است. نگاهی به آمارهای انتشاری مرکز آمار به ما می‌گوید این آمارها نشانگر چشم‌انداز تورمی بالا در گروه «ساخت کُک و فراورده‌های حاصل از پالایش نفت»، گروه «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه» و گروه «کانه‌های فلزی» و همچنین چشم‌انداز تورمی نسبتا پایین گروه «فعالیت‌های بیمه» و گروه «زغال سنگ» از میان گروه‌های اقتصادی موردبررسی در این گزارش است.
