گزارش حراج سیزدهم اوراق مالی دولتی اسلامی بررسی شد
بازگشت رونق به بازار اوراق
حراج پررونق
به گزارش بانک مرکزی، در راستای عرضه تدریجی «اوراق مالی اسلامی دولتی» توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (دولت) در تواترهای هفتگی، مرحله سیزدهم حراج این اوراق در سال 1402 در روز سه‌شنبه 2 آبان‌ماه اجرا شد. بانک مرکزی در حراج‌‌‌‌‌‌‌های مزبور خدمات کار‌‌‌گزاری موردنیاز را به وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی ارائه می‌دهد. بانک مرکزی پیشنهادهای دریافت‌شده از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی را برای تصمیم‌گیری به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال و این وزارتخانه نسبت به تعیین سفارش‌های برنده اقدام می‌کند. طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ سود اسمی سالانه در این حراج 20.5درصد اعلام شده است. قیمت هر ورقه اوراق مالی در این حراج‌‌‌‌‌‌‌ها 100هزار تومان است. مهلت ارسال سفارش برای این حراج از ساعت 8:00 یکشنبه 30 مهر 1402 تا ساعت 12:00 همان روز بود. در این حراج حداقل حجم سفارش 500هزار ورقه بوده است.
به دلیل وضعیت بد نقدینگی بانک‌ها در روزهای اخیر بازار سرمایه مشتری اصلی اوراق بوده است. بانک مرکزی در این شرایط به دلیل نیاز دولت به فروش اوراق برای تامین مالی کسری بودجه خود انعطاف بیشتری نشان داده است و با تعدیل نرخ‌ها اوراق خود را برای مشتریان خود جذاب می‌کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم که بخش زیادی از دارایی خود را در قالب اوراق نگه‌داری می‌کنند هنگام رسیدن سرسید اوراق سال قبل اوراق جدیدی را می‌خرند تا جایگزین اوراق پیشین خود کنند. این مورد را نیز می‌توان یکی از علل افزایش فروش اوراق در حراج اخیر دانست. به صورت میانگین حجم فروش اوراق در 12 حراج اول حدود 3.6هزار میلیارد تومان بوده اما میزان فروش اوراق در حراج آخر 13.243هزار میلیارد تومان بوده که نشانگر افزایش فروش اوراق است.
نگاهی به وضعیت فروش اوراق از آغاز سال تا امروز نشان می‌دهد در صورتی که دولت مشابه سال گذشته 43 حراج برگزار کند تاکنون با گذشت حدود 7 ماه از آغاز سال دولت 13 حراج را تا به اینجای کار برگزار کرده است. همچنین طبق آمار اعلامی وزارت اقتصاد تا به حال دولت 49درصد اوراقی که برای تامین مالی بودجه نیاز داشت فروخته است. به گفته یک کارشناس اقتصادی با توجه به عملکرد دولت در هفت‌ماهه نخست سال و کسری 30درصدی بودجه، حجم اوراق موردنیاز دولت حداقل 250هزار میلیارد تومان خواهد بود. همچنین دولت در زمان سررسید اوراق پیشین خود اوراق بیشتری منتشر می‌کند و به فروش می‌رساند.
به نظر می‌رسد با رسیدن به نیمه دوم سال و عملکرد ضعیف بازار اوراق در نیمه اول، حجم اوراق انتشاری و فروش دولت معمولا در نیمه دوم سال بیشتر خواهد بود. پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی پیش‌بینی کرده بود که با رسیدن به نیمه دوم سال، دولت با تحت فشار قرار دادن نهادهای مالی به صورت دستوری فروش اوراق خود را افزایش دهد تا به این ترتیب بتواند کسری بودجه خود را تامین کند.
عملیات سیاست پولی
بانک مرکزی گزارش عملیات سیاست پولی و آمار جدید نرخ بهره بین‌بانکی را منتشر کرد. در این حراج با توجه به پیش‌بینی بانک مرکزی از وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی، موضع عملیاتی بانک مرکزی در این هفته توافق بازخرید بود. بنابراین توافق‌نامه بازخرید، توافقی بین د‌و طرف است؛ به‌نحوی‌‌که یک طرف اوراق بهاد‌ار خود را به قیمت مشخص به طرف د‌یگر می‌فروشد (پول قرض می‌کند) و به‌طور همزمان تعهد می‌کند که همان اوراق بهاد‌ار را به قیمت مشخص و در تاریخ مشخص در آیند‌ه بازخرید کند. نرخ بهره‌ای که در قرارد‌اد ذکر می‌شود نرخ بهره ریپو نامید‌ه می‌شود. توافق‌نامه بازخرید معکوس نقطه مقابل توافق‌نامه بازخرید است. طبق آمار اعلامی بانک مرکزی در حراج سی و یکم عملیات بازار باز 110.9میلیارد تومان اوراق در قالب عملیات بازار باز فروخته شد و نرخ بهره بین‌بانکی نیز از 23.72 به 23.71درصد رسید.
عملکرد تنظیم‌گر
هنگامی که بانک مرکزی می‌خواهد خلق نقدینگی برای بانک‌ها را آسان‌تر کند، از توافق‌نامه بازخرید استفاده می‌کند و هنگامی که می‌خواهد خلق نقدینگی را برای بانک‌ها سخت کند و د‌سترسی آنها به ذخایر را در بازار بین‌بانکی محد‌ود کند، از بازخرید معکوس استفاده می‌کند. از این رو، این بانک به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید به مبلغ 110.9هزار میلیارد تومان اقدام کرد. تعد‌اد بانک‌ها و موسسات شرکت‌کنند‌ه در این حراج 21 موسسه بوده. علاوه بر این بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعدهمند (د‌ریافت اعتبار با وثیقه از بانک مرکزی) مشروط به در اختیار د‌اشتن اوراق مالی اسلامی دولتی و در قالب توافق بازخرید با نرخ سقف د‌الان نرخ سود (24درصد) استفاده کنند. در این حراج 3 بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی از این امکان اعتبارگیری استفاده کردند. میزان ارزش اعتبارگیری قاعدهمند در این حراج 13.4هزار میلیارد تومان بوده است.
نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان متغیری که تحت‌تاثیر منابع عرضه‌شده بانک مرکزی در عملیات بازار باز تعیین می‌شود، در این حراج روند کاهشی داشت و از 23.72 به 23.71درصد رسید. نرخ بهره در اوج خود در امسال 5 مهرماه به 23.8درصد رسید؛ اما با گذشت زمان بانک مرکزی با تغییر سیاست خود و افزایش عرضه ذخایر در عملیات بازار باز، نرخ بهره را کاهش داد. این وضعیت در شرایطی است که فشار تقاضا در حراج مشخص بوده و به نظر می‌رسد بانک‌ها برای تعیین ذخایر موردنیاز خود در بازار بین‌بانکی تحت فشار هستند.
