در تمام کشورها قوانین و مقررات سختی برای حضور اتباع بیگانه و به‌کارگیری آنها وجود دارد و این‌گونه نیست که نیروی کار مادام‌العمر در این کشورها اقامت داشته باشد بلکه افراد برای کار یا حضور بیشتر، ملزم به دریافت کارت اقامت و پروانه کار هستند. به گفته کارشناسان، حضور اتباع خارجی غیرمجاز در برخی مشاغل بسیاری از فرصت‌های شغلی را از بین می‌برد و ورود غیرقانونی آن‌ها از مرزها موجب به هم ریختن بازار کار و آثار و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی بسیار در جامعه می‌شود. برخی کارفرمایان برای فرار از پرداخت حقوق قانونی و عدم بیمه نیروهای کار، اتباع خارجی غیرمجاز را ارزان به خدمت می‌گیرند، در‌حالی‌که با این کار آسیب جدی به بازار کار داخلی زده و موجب بی‌انگیزگی نیروهای کار می‌شوند.

محمود کریمی بیرانوند، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار، موضوع اشتغال اتباع خارجی را یکی از پیچیده‌ترین مسائل کشور عنوان کرده و می‌گوید: شناسایی اتباع غیرقانونی از طریق بازرسی‌های مستمر با جدیت در حال پیگیری است. او از تمدید ماهانه حدود یک‌میلیون مجوز پروانه کار اتباع خارجی خبر داده و می‌گوید: خدمات حوزه اشتغال اتباع خارجی به صورت غیرحضوری و برخط ارائه می‌شود. به گفته کریمی بیرانوند، وزارت کار ضلع اصلی ساماندهی اتباع خارجی در کشور است و شفافیت اطلاعات اتباع خارجی به عنوان یک راهبرد در این معاونت دنبال می‌شود. مهرماه سال گذشته، مدیرکل امور اتباع وزارت کشور از حضور یک‌میلیون و ۲۵۰هزار تبعه غیرمجاز در کشور خبر داده و گفته بود: حدود ۸۰۰هزار نفر از اتباع دارای کارت آمایش و حدود ۹۷۰هزار نفر دارای رسید سرشماری هستند.

سال گذشته جریمه به‌کارگیری اتباع غیرمجاز خارجی بابت هر روز اشتغال، ۴۴۲هزار و ۵۸۰ تومان بود اما این رقم امسال از سوی اداره کل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۶۹۶هزار و ۶۲۵ تومان اعلام شد که ۲۵۴هزار تومان نسبت به سال گذشته بیشتر بود. وزارت کار پیش از این سامانه تلفنی ۶۳۶۹ را جهت ارائه شکایات و گزارش‌های مردمی درباره اشتغال و به‌کارگیری نیروهای خارجی غیرمجاز توسط کارفرمایان اعلام کرده بود. این اقدام وزارت کار در راستای جلب مشارکت مردمی برای صیانت از نیروی کار ایرانی و برخورد با کارفرمایان متخلفی است که در به‌کارگیری نیروی کار موردنیاز از اتباع غیرمجاز استفاده می‌کنند.

به گزارش ایسنا، شهریورماه امسال، سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی در ۱۴ استان رونمایی شد و معاون اشتغال وزارت کار اعلام کرد از ابتدای مهرماه امسال، تمام واحدهای اجرایی در استان‌ها موظف هستند درخواست‌های مرتبط با استفاده از خدمات اشتغال اتباع خارجی را صرفا در سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی ثبت و رسیدگی کنند.